Interview Brian Freeman

Door Kees van Bree

(c) Photo TK de Bree



Klein van gestalte, kort haar, een bril met licht montuur die hij nu eens opzet en dan weer afneemt. Hij is on Amerikaans gekleed in een zwart leren jasje over een zwarte trui, met daaronder een zwarte broek en zwart witte sneakers. Zijn manier van doen en spreken is minder eenduidig. Brian Freeman heeft iets ongelooflijk energieks. Zijn stem is levendig en harmonieus, vol intonatie, van hoog naar laag. Een stem waar leerlingen op school van wakker blijven omdat hij noodt tot luisteren. Freeman is een doorzetter. Alles wat hij aanpakt wordt een succes: studie, werk en nu zijn carrière als schrijver. Hij noemt het een kwestie van hard werken, nooit opgeven en altijd positief blijven denken. Als man van het koude Noorden houdt hij van Minnesota dat hij ooit verruilde voor het warme Californie. Hij praat even gemakkelijk over de eenzaamheid in zijn jeugd als over de grote rol van seks in zijn boeken. Een warm en toegankelijk man.

Forum
Het gesprek begint wat schertsend over schrijven op forums, waar Freeman wat minder tijd voor heeft sinds hij fulltime schrijver is geworden. “Naast zinvolle informatie en meningen bestaat een groot deel van de informatie op internet uit ongefilterde informatie, een elektronisch gebrabbel dat zijn weerga niet kent. Monoloog om de monoloog, dialoog om de dialoog. Een van de nadelen van het web is dat mensen anoniem giftige stukjes kunnen schrijven, zonder dat ze zich realiseren dat hun woorden mensen pijn kunnen doen of kunnen beschadigen. Daarom geldt voor mezelf dat ik, als ik bijvoorbeeld een mening over een film zou willen geven, me goed realiseer dat er heel veel creatieve mensen gedurende lange tijd aan bezig zijn geweest. Je moet nadenken en niet zomaar iets impulsief opschrijven. Het spectrum aan meningen is zo groot en iedereen heeft een andere smaak. Het is dus voor een creatief mens nooit mogelijk om het iedereen naar de zin te maken.”

Eenzaam
Freeman wilde al vanaf zijn prilste jeugd schrijven. Grote inspiratiebron was zijn oma en een lerares op school. “Mijn oma was een gepassioneerde lezer en had ook enorm veel boeken. Zij gaf mij heel meelevend met name de boeken waarin veel lijken werden gevonden (haha). Toen ik negen jaar was verhuisden mijn ouders van Chicago naar Californie, dus moest ik een omgeving verlaten waar ik me veilig en op mijn gemak voelde. In mijn nieuwe omgeving waren er weinig kinderen van mijn eigen leeftijd. Op school vond ik eigenlijk bij niemand aansluiting. Dus de eerste jaren in Californie was ik heel erg eenzaam. Het gevolg was dat ik erg in mijzelf keerde en in die tijd besteedde ik veel tijd aan lezen en schrijven. Ik creëerde mijn eigen wereld. Ik had een bijzonder actief fantasieleven. Het was een moeilijke en pijnlijke periode in mijn leven. Maar toch kijk ik niet met bitterheid terug, want in die tijd heb ik wel veel geleerd over het bedenken en vormgeven van verhalen. Mijn liefde voor spannende verhalen lezen en schrijven werd ook op school gestimuleerd. Ik had in Californie een lerares die mijn sluimerend talent aanmoedigde. Ze zei tegen me; als je naar de les komt vergeet dan gewoon te luisteren. Ga zitten en schrijf gewoon een verhaal. Dat bespreken we later. Toen ik klaar was met school, schreef ik die zomer mijn eerste boek. Toen al wist ik dat ik later mijn brood zou verdienen met schrijven. Vervolgens heeft het me heel veel moeite gekost om te bereiken wat ik wilde, maar het is gelukt. Overigens waren er geen schrijvers in mijn familie, maar het waren wel lezers. Voor iemand die wil gaan schrijven is veel lezen altijd de basis.”

Marketeer
“Voordat ik schrijver werd heb ik veel banen gehad. Ik werkte een paar jaar als computerprogrammeur voor enkele liefdadigheidsinstellingen. Daarna heb ik gewerkt voor de Charleton University, waar ik zelf had gestudeerd, met het schrijven van brieven en ander materiaal om fondsen te werven. Omdat ik er goed in was heb ik ook voor andere instellingen materiaal voor fondswerving geschreven. Ik eindigde bij een advocatenkantoor waar ik directeur marketing en public relations was. Dus veel zakelijk schrijfwerk. Maar in die periode trok ik ook tijd uit om privé mijn schrijven te ontwikkelen. Het liep allemaal door elkaar. Ik voltooide mijn eerste boek toen ik nog bij het advocatenkantoor in dienst was. Via hen leerde ik een literair agente kennen. Zij vond mijn boek Verdorven mooi en daarmee begon een heel nieuw hoofdstuk in mijn leven.”


Verdorven
Omdat het verhaal een zevenstapssprong lijkt te maken verduidelijkt Freeman zijn plotselinge carrièrewisseling. “Om eerlijk te zijn, had ik voor Verdorven al vijf complete boeken geschreven. Vanaf mijn dertiende was ik al bezig. Mijn eerste boek ging over een schaakgrootmeester. Ik schreef het in de hoogtijdagen van Bobby Fisher en Boris Spassky. Het boek heette Schaakmat. Ach ja, er zijn ergere jeugdzondes denkbaar. Maar er zijn nu eenmaal niet veel uitgevers die houden van verhalen die met gele inkt in schoolschriftjes zijn geschreven. Dat neemt niet weg dat ik de sensatie van een boek voltooien al een paar keer had meegemaakt toen mijn agente een uitgever wist te strikken voor Verdorven. Ik was redelijk zelfverzekerd, want ik wist dat ik het vak van schrijven inmiddels toch aardig onder de knie had. In Verdorven komt ook een deel van mijn levenservaring bij de advocatenfirma naar voren. Iedereen heeft wel dingen in het verleden waar hij niet mee te koop loopt. Eigenlijk wist ik tijdens het schrijven al dat het een goed boek was en dat dit mijn doorbraak kon worden. Er was een zekere mate van volwassenheid in mijn manier van schrijven en mijn stijl gekomen. James Michener (auteur van het beroemde boek Centennial) zei ooit: "Geen schrijver zou ooit gepubliceerd mogen worden voor hij een miljoen woorden heeft geschreven." Nou, ik geloof dat ik verdomd aardig in die richting kwam dus was het helemaal mijn tijd om gepubliceerd te worden.”

Ludlum
De schrijfstijl van Freeman is een geheel eigen stijl. Volgens eigen zeggen heeft hij geen enkele schrijver als direct voorbeeld genomen. “Schrijven leer je door onnoemelijk veel te lezen en te schrijven. Het is een vak weet je. Ik heb schrijvers bestudeerd. Gekeken hoe ze hun karakters vorm gaven, hoe ze hun verhalen opbouwden, waar ze de voornaamste spanningselementen inbouwden. Maar ik heb niet echt een auteur die als grote inspiratiebron gediend heeft. Als je al over inspiratie moet spreken, dan is er wel iemand die mij tot schrijen aangezet heeft. Dat was Robert Ludlum die ik, toen ik heel jong was, enorm bewonderde. Ik heb zijn boek The Chancellor manuscript (Het Hoover archief) in een adem, dat wil zeggen in 14 uur zonder ook maar iets te eten, uitgelezen. Nu is wat ik schrijf totaal anders dan wat Ludlum schrijft, maar het lezen van zijn boek veranderde mijn leven. Een ander boek dat ik mateloos bewonder is De Maltezer Valk van Dashiell Hammett. In dat boek is werkelijk alles goed, verhaal, intrige, karakters, toonzetting. Een etiket is moeilijk op mijn boeken te plakken. Ik zie ze als boeken met psychologische spanning. Mijn plots worden gedragen door de karakters, door hun achtergrond, milieu, ervaringen, wensen, hoop, jaloezie, haat en wraak. Ik schrijf geen forensische thrillers in de trant van Patricia Cornwall of politieromans in de geest van Michael Connelly. Ik focus me niet op de manier waarop een misdaad wordt opgelost. Maar op het “waarom” een misdaad is gepleegd. De emotionele puzzel is voor mij het belangrijkste.”


Duluth & De Stalker
Het uitgangspunt, in ieder geval het decor, voor het nieuwste boek van Freeman, De Stalker, was al vastgelegd in zijn vorige boek De Stripper. In dit boek besluit zijn hoofdpersoon Jonathan Stride, die al twee huwelijken achter de rug heeft, dat hij verder wil met zijn nieuwe liefde Serena, die in Las Vegas woont. Maar Stride komt uit Duluth. Hij is een man van de eenzaamheid, een man van sneeuw, koud weer en eindeloos turen over het water van een meer. Hij wil niet in Vegas blijven. Toen Stride enkele maanden eerder uit Duluth vertrok, kwam dat omdat hij in een overgangsfase verkeerde. Zijn identiteit was hem ontnomen. Maar na enkele maanden in het opgefokte Vegas wil hij terug naar Duluth. Dus vraagt hij Serena om samen met hem naar Duluth te gaan hoewel hij weet dat ze nog een lange weg te gaan heeft voordat ze zich aan hem wil binden. Maar goed, ik wist dus tijdens het schrijven van De Stripper al dat De Stalker zich in het koude Duluth zou gaan afspelen. En ik wist ook dat ik rechercheur Maggie Bel weer een rol wilde geven. Zij is een goede vriendin van Jonathan en bovendien zijn collega. Ik wist dat ik haar in moeilijkheden wilde laten komen en ook dat ik Jonathan in gewetensnood wilde brengen. Verder had ik het plaatje nog niet zo duidelijk.
Ik heb tientallen plots bedacht, opties doorgenomen. Gedurende dat proces heb ik vaak gedacht dat ik er niet uit zou komen. Ik werd er moedeloos van. Ik heb een paar keer tegen mijn vrouw gezegd dat ik met dit boek zou stoppen en met een volgend boek zou beginnen, maar gelukkig heb ik niet opgegeven. De Stalker heeft weliswaar een heel complex plot, met heel veel verschillende personages die allemaal op de een of andere manier verdacht zijn, met heel veel verhaallijnen en problemen. Maar het is wel een duidelijk en spannend boek geworden, waar ik heel blij mee ben. Ik haat het om de lezer een doodlopende straat in te sturen, mee te laten leven met een verhaallijn die nergens naartoe leidt. Alles wat ik beschrijf heeft een functie en is belangrijk voor het verloop van het verhaal. Alles moet bij elkaar komen. De vraag is alleen: hoe? De Stalker was in wezen het moeilijkste boek dat ik heb geschreven, maar tot op zekere hoogte ook het plezierigste, vanwege de uitdaging.”.

Verkrachtingen
In De Stalker spelen verkrachtingen een grote rol. Er is een rol weggelegd voor een verkrachter, er zijn vrouwen die verkracht zijn en er is een vrouw die ziekelijke seksuele fantasieën over verkracht worden heeft. Bovendien geeft Freeman ook de nodige informatie over het gewelddadige fenomeen. “Ik heb veel research gedaan en ik heb ook met mensen van de politie gesproken. De politie staat nogal sceptisch tegenover veel aanklachten die ze krijgen van vrouwen die zeggen verkracht te zijn. Ik heb met een vrouwelijke agente gesproken die me vertelde dat 2/3 van alle aanklachten wegens verkrachtingen die bij de politie worden aangemeld vals zijn. Het probleem voor de politie is om echt van vals te onderscheiden. Dat betekent dat ze in het algemeen een aanklacht tamelijk cynisch benaderen door weinig medeleven te tonen en keiharde vragen te stellen. Uiteraard is dat rampzalig voor de vrouwen die wel zijn verkracht. In Amerika is het bovendien zo dat de naasten het eerst verdacht worden. Dus ook de ouders worden weinig zachtzinnig ondervraagd. Maar goed, het merendeel is gewoon gefantaseerd. Ik wilde in mijn boek de gevaarlijk smalle richel van die fantasiewereld bewandelen. Ik wilde in de psyche van een vrouw duiken die min of meer het slachtoffer is van haar eigen fantasieën. Ik wilde ook het pad bewandelen van die relatief onschuldige fantasieën naar de gevaarlijke realiteit die kan leiden tot daadwerkelijke seksuele onderwerping. Het is erg intens wat er in de menselijke psyche kan omgaan en dat wat er uit voort kan komen kan nog intenser en gewelddadiger zijn. Ik kan me indenken dat De Stalker voor veel lezers, met name vrouwen, een heftig boek is om te lezen. Veel vrouwen kunnen zich er heel ongemakkelijk bij gaan voelen. Verkrachting is de grootst denkbare inbreuk op het leven van een vrouw. Het blijft hen hun leven lang achtervolgen.”


Strippers in Vegas
“Ik heb ook duidelijk een andere vorm van seksualiteit willen beschrijven dan in mijn vorige boek. In De Stripper is de seksualiteit open. Vrouwen verdienen hun geld met het blootgeven van hun lichaam, op het toneel, gadegeslagen door mannen die graag naar blote vrouwen kijken. Voor sommige vrouwen is dat uit financiële noodzaak, voor anderen is het vanuit hun narcistische aard geen enkel probleem. Seks in Las Vegas is een openlijke kwestie van vraag en aanbod. Seks ligt zogezegd op de straat. In De Stalker is de seksualiteit juist erg verborgen. De een fantaseert erover, anderen hebben ongewilde seks gehad en houden dat verborgen voor de buitenwereld en verder zijn er nog de uiterst geheime clubjes waar vrouwen zich aan iedereen aanbieden die daar maar zin in heeft. Maar dan wel in het grootste geheim, achter gesloten deuren. Er zijn maar weinigen die ervan weten. Er zit in dat opzicht een wereld van verschil tussen het kille Duluth uit De Stalker en het broeierige Las Vegas uit De Stripper. Zelfs het weer staat in de boeken symbool voor de seksualiteit in beide steden. Koud, Duluth. Heet, Las Vegas.”


Foto: James Stewart en Kim Novak

Seks als drijfveer
Veel karakters in de boeken van Freeman worden gedreven door hun seksualiteit, zowel in De Stripper als in De Stalker. Freeman schrijft vrijmoedig over seks. Maar makkelijk is iets anders. “Eeeh, schrijven over seks? Nah, eh, no. Eh, ik vind het niet erg gemakkeljk, maar voor mijn type boeken is het essentieel omdat ik over emotionele drama’s schrijf. En ik mijn karakters door middel van de beschrijving van hun achtergronden tot levende personen probeer te maken. Seksualiteit maakt daar deel van uit. Het vormt de mensen tot wie ze zijn. Als ik niet over het seksuele aspect zou schrijven, zouden lezers niet begrijpen waarom de personages handelen zoals ze dat doen. En bovendien is het een gebied dat me heel erg interesseert. Ik ben geïnteresseerd in de manier waarop seksualiteit mensen verandert, in goede en in kwade zin. Seksualiteit heeft zo’n enorme impact. Het is de sleutel die het menselijk gedrag bepaalt. Neem de film Vertigo van Hitchcock. Het sleutelmoment is als James Stewart de vrouwelijke hoofdpersoon niet meer professioneel kan zien, door de ogen van de detective die hij is, maar als hij door haar geobsedeerd raakt. Hij neemt haar mee naar zijn appartement. Als ze uren later wakker wordt ligt ze naakt in bed. Hij heeft haar meegenomen en haar kleren uitgedaan en ik denk dat er in dat proces sprake was van seksualiteit en niet van hulpvaardigheid die hem over de verkeerde lijn van de streep trok. Door de seksualiteit verloor hij zijn objectiviteit. Seks bepaalt gewoon gedrag. Natuurlijk werd niet alles expliciet in beeld gebracht, maar dat kon in die tijd ook helemaal niet.
Dat seks zo’n enorme rol speelt in de belevingswereld van Freeman maakt dat hij er natuurlijk ook in zijn volgende boeken een belangrijke plaats voor zal inruimen. “Ja, seksualiteit zal altijd een rol spelen. Soms in grotere mate, soms in mindere mate, maar wie seksualiteit als drijfveer ontkent, ontkent de mens zelf. En daar schrijf ik over, over mensen.
In Amerika krijg ik overigens regelmatig mails van lezers die zich bezorgd uitdrukken over de hoeveelheid seks in mijn boeken. Vreemd genoeg maken ze zich nooit druk over het geweld.
Maar ik zeg altijd, als het je niet bevalt, sluit je ogen en blader door naar de volgende pagina.”

Hoofdpersonen
“Ik heb drie hoofdpersonen van wie Johanthan Sride de belangrijkste is. Stride is een product van de Noordelijke wildernis van Duluth. Hij heeft veel mensen verloren in zijn leven en toen ik hem bedacht wilde ik niet weer zo’n clichématige emotieloze speurder. Hij heeft wel een beetje weg van de laconieke Sam Spade van Dashiell Hammett. Stride leeft in een omgeving waar mensen veel geheimen hebben en hun emoties niet tonen. Hij ziet de gevolgen van die houding en probeert zichzelf daarom open te stellen. Dat maakt hem menselijk, temeer daar hij regelmatig fouten maakt en verkeerde inschattingen doet. Af en toe heeft hij zoveel begrip voor een slachtoffer dat hij niet doorheeft wat er allemaal speelt. Hij wortelt dus met zijn emotionele kant. Dat brengt hem vaak in de moeilijkheden.
De andere twee hoofdpersonen zin Serena, de partner en minnares van Stride en Maggie, een collega en goede vriendin. Er is altijd een spanning tussen Maggie en Serena omdat beide vrouwen dol zijn op Stride. Serena weet dat Maggie sterke gevoeles heeft voor Stride en dat maakt haar houding wat afstandelijk en behoudzuchtig. Beide vrouwen hebben in hun verleden ook nogal wat deuken opgelopen en ze worstelen daar op dezelfde manier mee als Stride.
In elk boek heeft een van hen een leidende rol. Zo was Verdorven typisch het boek van Stride, De Stripper was Serena’s boek en De Stalker is Maggies boek. Zij wordt verdacht van de moord op haar man. Zij krijgt het ’t zwaarste te verduren.
Het vierde boek dat volgend jaar verschijnt is weer typisch een Stride-boek. Daarin beschrijf ik een stuk van zijn verleden en zijn tijd met zijn eerste vrouw, Cindy, die is overleden.
Het wordt uiteraard geen vrolijk verhaal, ook al zitten er de nodige optimistische scènes in, maar dat is nu eenmaal het karakter van een thriller waarin moord, doodslag en problemen de kern vormen. Stride is een complexe, beschadigde man. Maar zijn de meeste mensen niet beschadigd? Krab de dunne laag van mooie schijn open en je komt bij vrijwel iedereen de nodige zorgen, tegenslagen en verdriet tegen. Dat maakt mensen ook fascinerend. Er zijn geen doorsnee mensen op deze wereld. Iedereen vecht moedig met zijn of haar tegenslagen, in de privé sfeer en op het werk. Je ziet normaliter alleen de tip van de ijsberg. Daaronder zit pijn en tegenslag.”


(c)Photo TK de Bree

Vegas versus Duluth
Dat Freeman zijn nieuwe boeken weer in Duluth laat spelen is voor hem een uitgemaakte zaak. ”Minnesota is mijn thuis. Dus kan ik op een meer natuurlijke manier over Duluth schrijven dan over Las Vegas waar ik natuurlijk ook wel geweest ben, maar dat ik zie als een bezoeker niet als een inwoner. En ook al was het voor mij een feest om over Las Vegas te schrijven, als bezoeker zie je altijd eerder de slechte kanten, de openlijke manier van seks, de honger naar geld, alle andere viezigheid. Dat heb ik minder met Duluth, een stad die ik goed ken In Duluth kan ik meer drama, mysterie en geheimen inpassen. Ik pretendeer overigens niet over de grote stadsproblematiek te schrijven. Ik schrijf niet over gangs of de maffia. Mijn verhalen spelen zich af in een meer intieme setting. Ik schrijf over vervelende dingen die gebeuren in vriendschappen en families. Het drama is daar niet minder om want er kunnen zich heel wat dingen afspelen in kleine gemeenschappen. Dat soort intiem drama werkt beter in een kleine gemeenschap als Duluth dan in het grote ongrijpbare Las Vegas waar op elke hoek van de straat wel iets ernstigs gebeurt. En ook komt er in mijn boeken geweld en moord voor, het is ondergeschikt aan de karakters. Zij zijn voor mij het belangrijkste. Kijk, de scheidslijn tussen entertainment en gruwelijkheden is moeilijk. Bij een naargeestige zaak als die van Natalee Holloway gaat het de nieuwszenders niet om de zaak zelf, maar om de sensatie. Het is voor hen entertainment. Daar wil ik voor waken. Geweld mag nooit entertainment zijn.”