Interview David Baldacci

Hij oogt als de geheim gehouden broer uit het roemruchte geslacht van de Kennedy’s.
Amerikaanser dan Amerikaans. Stevig licht golvend haar, een open en eerlijk gezicht, gebruinde huid en grote parelwitte tanden. Hij oogt atletisch, goed verzorgd. Stevige handdruk, vorsende blik. Als voormalig advocaat heeft hij alle slechte eigenschappen van de mens gezien. Toch is hij volgens eigen zeggen niet cynisch geworden. Nog steeds geeft hij iedereen het voordeel van de twijfel. Omdat hij in vrijwel al zijn boeken betoogt dat een mens het product is van zijn opvoeding, komt het gesprek al snel op de invloed van ouders op kinderen en op het eindproduct, de volwassen schrijver David Baldacci.


Jeugd
“Ik heb een fijne jeugd gehad in Virginia. Ik heb veel gespeeld en ook veel gewerkt. Mijn vader was automonteur. Hij had zelf altijd oude auto’s. Ik heb hem vaak geholpen met sleutelen. Daardoor voelde ik me nauw met hem verbonden. Mijn ouders waren erg gedisciplineerd. Ze werkten hard en die houding hebben ze ook aan mij en hun andere twee kinderen doorgegeven. Ik ben 7 jaar lang krantenjongen geweest. Elke ochtend stond ik om 3 uur op. Daar is niets mis mee. Als kind leerde ik ook respect te hebben voor ouderen en voor mensen met een andere mening. De normen en waarden die ik als kind leerde heb ik nog steeds. Ik respecteer mensen, oordeel nooit, ben altijd begripvol. En natuurlijk probeer ik diezelfde normen en waarden weer door te geven aan mijn eigen kinderen. Mijn vrouw en ik reguleren heel streng de televisie. Ik geloof totaal niet dat kinderen zelf kunnen beoordelen wat goed en kwaad voor hen is. Als je kijkt naar al het geweld en alle afglijdende normen op het gebied van seksualiteit die op de televisie te zien zijn, dan heeft dat veel ouderlijke begeleiding nodig om alles in het juiste perspectief te zien. De meisjes die constant naar soaps kijken moeten toch een volslagen verwrongen wereldbeeld hebben: incest, geweld ontrouw, het is allemaal aan de orde van de dag. In televisieprogramma’s voor de jeugd lopen meisjes halfnaakt rond. Zeg niet dat het geen invloed heeft, want de volgende dag hangt die kleding, die nauwelijks iets bedekt, in de winkels en de kinderen willen net zo stoer zijn als die meiden op de televisie. Belachelijk. Laat niemand zeggen dat het meevalt en dat televisie geen invloed heeft op het gedrag van mensen. Als het geen invloed zou hebben, waarom zouden adverteerders dan zo veel geld neerleggen voor televisiereclames???. Als ouder heb je een grote verantwoordelijkheid om het kijkgedrag en de mentaliteit van je kinderen te vormen. Natuurlijk ben ik ook een product van mijn opvoeding. En ja, het is een motief dat ik regelmatig in mijn boeken gebruik. Als je karakters beschrijft is het goed te weten door wie en hoe ze gevormd zijn.”

Hekel aan autoriteit
De toon is gezet. Hier is duidelijk iemand aan het woord die hoge ogen zou gooien in de Nederlandse politiek ware het niet dat hij een bloedhekel heeft aan alles wat met autoriteit en met politiek te maken heeft. In vrijwel al zijn boeken is sprake van corrupte overheidsdienaren en instanties, machtspelletjes en geheime complotten. “De overheid heeft het in mijn boeken zwaar te verduren. Terecht. Het is de taak van burgers om de overheid kritisch te volgen. De overheid is er voor de mensen en niet andersom, zoals veel ambtenaren nogal eens schijnen te denken. Ik weet veel van de politiek en ik ken veel politici. Er zitten goede tussen, maar over het algemeen zijn ze erg snel beïnvloedbaar en corrupt. Ook al beginnen ze met goede intenties, dan nog worden ze omringd door zoveel lieden die andere intenties hebben. En die willen maar twee dingen: geld en macht. En in het Amerikaanse systeem zijn veel functies beschikbaar voor personen die gekozen willen worden. Op het moment dat ze gekozen moeten worden, doen ze alles, maar dan ook alles wat fout is om hun doel te bereiken. Dat is heel frustrerend. Op dit ogenblik is er volgens mij helemaal niemand in de regering van Bush die nog denkt of een maatregel of beslissing goed is voor het land. Het is uitsluitend eigenbelang, vriendjespolitiek, geld en macht. Dat slechts 28% van het Amerikaanse volk nog vertrouwen heeft in Bush is veelzeggend, maar toch blijft hij beslissingen nemen die tegen een meerderheid van de volksvertegenwoordiging is.
Neem nu Scooter Libby. Hij was door het gerechtshof veroordeeld tot een hoge geldboete en gevangenisstraf, maar Bush lapte alles en iedereen aan zijn laars en deed de uitspraak tot gevangenisstraf teniet. Iedereen spreekt er schande van. Hoe geloofwaardig is een regering dan nog?”

Money talks
David Baldacci was na zijn studie Rechtsgeleerdheid jaren lang werkzaam als advocaat. Een beroep waar in Amerika veel grappen over gemaakt worden Een beroep ook dat in Amerika niet bijdraagt aan een goed vertrouwen in de wet als brenger van gerechtigheid. Baldacci kan zich er op een kalme manier over opwinden. “Recht en gerechtigheid zijn absoluut verschillende zaken. Het krijgen van je recht hangt helemaal af van de kwaliteit van je advocaat. Er zitten honderden mensen in de dodencel. Meestal arme drommels. Niemand heeft een idee of ze werkelijk schuldig zijn of niet. En ze maken ook erg weinig kans moet ik zeggen. De motivatie om hen te verdedigen ontbreekt gewoon. Money talks in court. Zo is het gewoon. Wie de duurste advocaten kan betalen, wint. Wie geen geld heeft voor een goede advocaat is de pineut. Je hebt het vast wel op de televisie gezien: advocaat Johnnie Cochran die O.J.Simpson vraagt om de handschoen aan te trekken die als bewijsstuk zou kunnen dienen voor het feit dat hij de moord gepleegd had. Simpson probeerde heel klungelig die handschoen aan te doen en zei dat het niet ging omdat hij te klein was. Het inspireerde zijn advocaat Cochran tot het uitspreken van de legendarische woorden bij zijn slotpleidooi If the glove doesn't fit, you must acquit” (Als de handschoen niet past, moet je vrijspreken). En vrij was ie. Niet te geloven. Dat was geen rechtspraak, dat was een gevecht tussen zwart en blank, betaald met enorme sommen geld. Ook de jury is altijd een zwakke plek in het systeem. Als voormalig advocaat kan ik je zeggen dat je noot weet wat een jury doet. Een jury beslist voornamelijk op emotionele gronden. Ze vinden een aanklager leuk of vervelend, een verdachte aardig of onuitstaanbaar. Je moet bedenken dat de jury bestaat uit doorsnee mensen. We hebben het niet over de bovenlaag van de bevolking die veel geld verdient. Maar ik heb mede door dit systeem zaken verloren waar ik absoluut had moeten winnen, omdat ik gelijk had, Maar ook het omgekeerde is het geval geweest, dat ik zaken heb gewonnen terwijl de verdachte, mijn cliënt, zo schuldig was als wat. En uiteraard komt die ervaring en wetenschap ook in mijn boeken tot uitdrukking. Van mij zal je niet horen dat recht altijd zijn beloop krijgt.”

Desillusie
Wie Baldacci goed beluistert, hoort ogenblikkelijk de discrepantie tussen zijn door hemzelf geschetste zelfbeeld (nooit oordelen, begripvol, niet cynisch) en het wereldbeeld dat hij in zijn boeken schetst. Toch noemt hij zichzelf breed glimlachend realistisch. “Natuurlijk verandert je karakter door ervaringen en observaties. Maar ik blijf erbij dat ik niet cynisch ben. Ik ben alleen maar realistisch. En niet gedesillusioneerd zoals veel personages in mijn boeken.
Dat mijn karakters gedesillusioneerd zijn, zoals Michelle en Sean in Geniaal geheim, komt doordat zij vele persoonlijke catastrofes hebben meegemaakt. Ellende en zorgen maken mensen cynisch en wantrouwig. Toch zal ik nooit een overdaad aan ellende beschrijven om mijn karakters de nodige diepgang te geven. Ik probeer een goede balans te vinden.
Gedesillusioneerd zijn moet ook in balans zijn met je gevoel van verantwoordelijkheid.
Omdat je verdrietig bent, kan je niet voor alles vluchten. Het is ook jouw wereld. Dat begrijpt Michelle ook die in het begin van Geniaal Geheim vanuit een diepe depressie niets meer met de wereld te maken wil hebben. Zo werkt het alleen niet. Je moet door. Het leven is geen vrijblijvende oefening, die je later nog eens kunt overdoen. Je hebt een kans en dat wat je verprutst is voor altijd weg. Verdwenen.”

Tweede kans
Michelle slaat in het begin van het boek zonder enige reden een enorme vent in een bar in elkaar. Ze wordt aangeklaagd, naar een inrichting gebracht om op verhaal te komen, maar ze krijgt wel een tweede kans. Is volgens Baldacci een tweede kans voor iedereen weggelegd?
“Natuurlijk is er wel een 2e kans, maar niet voor iedereen. Dat heb ik in mijn praktijk als advocaat genoeg meegemaakt. Arme mensen die beschuldigd worden en in de gevangenis belanden hebben sowieso geen enkele kans. Ook als ze vrijkomen niet. Meestal worden ze een bepaalde (verkeerde) kant opgeduwd waardoor ze weer gevangen worden genomen. Daarna is er geen kans meer. Maar ook rijke mensen krijgen moeilijk een tweede kans. Als hun reputatie onherstelbaar beschadigd wordt, hebben ze geen tweede kans. De buitenwereld accepteert dat niet van bepaalde mensen. In het algemeen geloven mensen niet dat iemand die iets heel erg fout gedaan heeft, kan veranderen.”


Diversiteit
Wat kansen betreft heeft David Baldacci nooit te klagen gehad. Hij heeft kinderboeken geschreven, korte verhalen, filmscenario’s, thrillers. “Het schrijven van verschillende dingen is leuk. Of ik overal even goed in ben, weet ik niet. Ik vind de uitdaging het leukste. Het houdt mijn geest levendig. Ik wil niet voorspelbaar zijn, zoals het merendeel van de Amerikaanse schrijvers.
Voor beginnende schrijvers is het goed om eerst korte verhalen te schrijven voordat ze aan een roman beginnen. Het is een micro-kosmos. Je kunt het aantal karakters gering houden en slechts een klein deel van de belevenissen vertellen. Je leert dan de moeilijkheden kennen. Bij een kort verhaal moet je efficiënt te werk gaan. Een verhaal kan daardoor aan kracht winnen. Maar je eigen zwakheden komen pas goed boven water bij het schrijven van een boek van 500 pagina’s. Je kunt je dan niet verbergen. Je moet je karakters goed uitwerken. Je moet een stevig plot hebben. Bij een kort verhaal kan je je gebreken nog enigszins verdoezelen, bij een roman val je door de mand.”

Relax, don’t do it.
“Schrijven is geen 9 tot 5 baan. Het is iets wat je dag en nacht doet. Of je nu wakker bent of in bed ligt, je gedachten malen altijd door. Ik heb ook een aantekenboekje naast mij bed liggen om eventuele invallen meteen op te schrijven. Ik heb het heel moeilijk om NIET te schrijven. Ik heb een vakantiehuis waar ik veel naar toe ga met mijn vrouw en 2 kinderen. Daar kunnen we zwemmen, zeilen en wat andere watersporten doen. Dat is de enige plek waar ik niet aan schrijven denk. Het beste wat een schrijver kan doen is wandelen. Dat geeft het meeste rust tot nadenken.
Een goed schrijver is een nieuwsgierig iemand. Ik ben zelf op alle vlakken nieuwsgierig, of het om wereldpolitiek gaat, om lokale gebeurtenissen om misdaden of sportevenementen. Maar ik ben vooral nieuwsgierig naar de drijfveren van mensen. Wat motiveert mensen om dat te doen wat ze doen? Ik wil ook altijd graag weten of mensen de waarheid spreken en wat zich achter de schermen afspeelt. Hoewel ik heb geleerd om open te staan voor dingen, gaan bij mij soms nieuwsgierigheid en wantrouwen hand in hand. Zeker als het om autoriteiten gaat. Ik probeer altijd om niet cynisch te zijn, maar zoals gezegd, in mijn boeken loopt dat wel eens uit de hand.”

Gekwelde zielen
“Het belangrijkste is dat je dilemma’s bedenkt voor je karakters. Ik houd van verschillende verhaallijnen die door een link, die in het begin onzichtbaar is, verbonden worden. Mijn plot is lineair, toch heeft de lezer geen flauw idee waar ik naartoe ga. Het drama in mijn verhaal ontstaat altijd vanuit een interessante situatie. Maar hoe interessant het verhaal ook is, zonder karakters ben je als schrijver nergens. De mensen vergeten de verhalen, maar ze onthouden de karakters. Dus zorg ik ervoor dat mijn karakters goed uitgediept worden. Het is nu de derde keer dat Michelle en Sean (voormalige geheime agenten) de hoofdrol spelen in een van mijn boeken. Maar al in het eerste boek waarin Michelle voorkwam, wist ik dat ik haar karakter zou gaan uitbouwen. Ze was toen atletisch, lang, mooi, perfect, maar in de loop der tijd zie je dat haar uiterlijk wat barsten begint te vertonen. En in Geniaal geheim is ze eindelijk helemaal ingestort. Alle grote schrijvers hebben gekwelde zielen als hoofdpersonen. Maar ook hier geldt weer dat je moet zorgen voor een goede balans. Iemand kan depressief zijn, maar zij of hij moet ook weer geen opeenstapeling van ellendige dingen meetorsen. Ik zorg er voor dat er momenten van humor worden ingebouwd. Je kunt de personages (en de lezer) niet 500 pagina’s lang in de moeilijkheden storten. Er moet een natuurlijk vloeiende lijn zijn.
Als schrijver kan je de emoties van de lezer manipuleren. Ik ben daardoor geobsedeerd. Ik denk tijdens het schrijven constant aan de lezer. Ik probeer haar/zijn reacties en emoties in te schatten. Per slot van rekening schrijf ik boeken voor de mensen die het willen lezen en niet voor mezelf.”

Wandelende code
In Geniaal geheim komt een 10-jarig meisje voor dat een cruciale rol speelt bij de oplossing van het verhaal. “Het idee voor dit boek is gedeeltelijk ontstaan door De Da Vinci code en de hele hype daar omheen. Plotseling aapte wereldwijd een heel stel schrijvers elkaar na. Allemaal gebruikten ze codes. Ik bedacht dat het aardig zou zijn als ik in mijn boek een levende, ademende code zou introduceren in de gedaante van een 10-jarig meisje. Een dergelijke code is namelijk niet te kraken met conventionele middelen. Je kunt alleen iets bereiken door menselijkheid, door het winnen van vertrouwen van een menselijk wezen.
Daarnaast wilde ik Michelle ook weer terugbrengen in het normale leven. Ze zat gigantisch in de put. Maar soms kan een mens opknappen door iemand anders die er nog erger aan toe is, te helpen. Dat is een moment waarop je je eigen zegeningen telt.”

Happy ending
Het prettige van de boeken van Baldacci is dat er, geheel in de traditie van de Amerikaanse films, altijd een happy ending is. “ Mijn boeken eindigen altijd met een happy ending, zeker. De ontberingen mogen groot zijn, de te overwinnen obstakels groot, de fysieke en psychische toestand belabberd, er moet wel licht gloren aan het einde van de tunnel. De lezer moet het boek met een goed gevoel dicht kunnen doen. Ik heb maar een keer een einde gehad dat minder gelukkig was, dat was zo’n zes jaar geleden bij The Last man Standing. Maar op de een of andere manier werd ik daar zelf ook niet gelukkig van. Dus toen heb ik het einde alsnog veranderd.”

Muziek
Als in de buurt van de kamer waar wij zitten de volumeknop van een radio wordt bijgesteld komt het gesprek automatisch op muziek. Baldacci erkent dat zijn vrouw en kinderen erg muzikaal zijn en dat hijzelf een muzikale veelvraat is. “Ik houd van alle muziek, van klassiek, tot rok, rhytm & blues, jazz. Maar als ik schrijf heb ik meestal klassiek of jazz op als achtergrondmuziek. uziek helpt mede mijn emoties te reguleren of op te wekken. Als je schrijft, zit je soms te lachen en soms te huilen achter je p.c. afhankelijk van datgene wat je schrijft. Tijdens het schrijven van Stone Cold had ik werkelijk kippenvel. Als schrijver leef je erg mee met je personages. Dat kan niet ander, ze zijn jouw creaties. Schrijven is een emotionele zaak. Af en toe zou je best een psychiater kunnen gebruiken als je klaar bent.

Liefdadigheidswerk
David Baldacci zet zich op vele fronten in op het gebied van liefdadigheidswerk. Een van de leukste activiteiten vind hij het bezoek aan onderwijsinstellingen. “Van tijd tot tijd geef ik workshops creative writing, aan kinderen van 5 jaar maar ook aan studenten. Ik wil hen het plezier van lezen en schrijven bijbrengen. Ikzelf kijk geen televisie, daardoor houd ik heel wat tijd over die anderen nutteloos hangend doorbrengen. Het is een kwestie van prioriteiten. En dat idee van prioriteiten wil ik de jeugd graag bijbrengen. Op scholen is er niemand anders die dat doet, want als je het over prioriteiten hebt, dan moet je eigenlijk beginnen bij de leraren zelf. Die geven liever andere lessen dan lezen en schrijven. Opvoeden en lezen en schrijven is een verantwoordelijkheid voor school, maar ook voor thuis. Uit onderzoeken blijkt helaas dat de meeste ouders gemakzuchtig zijn. Ze zijn blij als hun kinderen televisie kijken, want dan vervelen ze zich niet. Ze proberen niet eens om hun kinderen aan het lezen te krijgen. Ouders zouden wat meer het goede voorbeeld moeten geven.

Geniaal geheim
Op het terrein van de Farm, het ultrageheime trainingscomplex van de CIA, wordt het lichaam gevonden van Monk Turing. Turing was werkzaam in het nabijgelegen Babbage Town, een mysterieus complex waar wetenschappers aan de meest geavanceerde microprocessor ter wereld werken.
Hoewel de politie vermoedt dat het om zelfmoord gaat, zijn er toch ook twijfels. Sean King en Michelle Maxwell – voormalige agenten van de Secret Service – worden door de eigenaren van Babbage Town ingehuurd om de zaak te onderzoeken. Algauw komen ze erachter dat ’s nachts in het diepste geheim vliegtuigen landen op de Farm. En dat de bewoners van Babbage Town zich misschien met meer bezighouden dan alleen hun wetenschappelijke werk.
De sleutel tot alle raadsels lijkt te liggen bij een tienjarig meisje dat hoogbegaafd is. Maar wie weet haar zover te krijgen dat zij de geheimen van Babbage Town en de Farm onthult?