Filemon Wesselink schreef 'eerlijk' boek over Michael Boogerd

Met een big bang werd De Ronde van Boogerd gelanceerd. Het boek waarin Filemon Wesselink de oud-wielrenner in zijn eerste jaar als ploegleider volgde kwam uit samen met het nieuws dat Boogerd alsnog door wielerunie UCI voor twee jaar is geschorst vanwege zijn dopingbekentenis. Die vond plaats in 2013 en ver voor de gesprekken die Wesselink met Boogerd voerde voor dit boek. De Ronde van Boogerd is dan ook geen bekenbiografie van de wielrenner die twee ritten in de Ronde van Frankrijk en de Amstel Gold Race won, het is een zoektocht naar de psyche van Nederlands bekendste wielrenner van de jaren negentig en jaren 2000.  

Boogerd als ploegleider

In 2014 volgde Wesselink voor zijn tv-programma De Week van Filemon Michael Boogerd voor een uitzending. Ze praten in Boogerds huis net over de grens in het Belgische Kalmthout en gaan samen naar Eurosport waar Boogerd commentaar geeft bij de wielerklassieker De Ronde van Lombardije, en naar een charity ride van Leontien van Moorsel. Toen al had Wesselink het gevoel dat er meer inzat dan wat hij kwijt kon in het tv-programma. 'Dat duurde ook maar 25 minuten. Dan heb je niet de tijd om het hele verhaal te vertellen', legt hij uit. 'Er lagen nog zoveel dingen, de scheiding met zijn vrouw, hoe hij zijn eigen bekentenis ervaren heeft en hoe hij uit het zwarte gat klom; genoeg om terug te gaan. Bovendien was het voor het eerst dat Boogerd weer terug in de koers zat als ploegleider. Dat leek me ook leuk om te volgen, omdat hij van zo diep kwam en weer terug in de wereld was die hij het meest lief heeft.'

Boogerd, als wielrenner eind 2007 gestopt, maakte in 2014 eerder wereldkundig dat hij als ploegleider van een nieuw te vormen Nederlands team zijn rentree zou maken in het wielerpeloton. Dat werd Team Roompot. Wesselink volgt in De Ronde van Boogerd dat hele eerste jaar van Boogerd met Team Roompot, van de ploegpresentatie in Ahoy tot en met de laatste koers, de Nationale Sluitingsprijs Putte-Kapellen. Tussendoor blikken ze terug op de afgelopen jaren, vanaf Boogerds besluit te stoppen met wielrennen tot aan de brief van de UCI van afgelopen december, waarin de renner alsnog een schorsing kreeg toegewezen. 'Ik had in 2014 wel al verwacht dat hij in het wielrennen terug zou keren', zegt Wesselink. 'Michael was een tijd lang een schnabbelkoning en heeft allerlei andere dingen geprobeerd, maar het was duidelijk dat diep in zijn hart zijn geluk in het wielrennen lag. Ik merkte ook echt dat hij opleefde. Ik zat bij hem in de auto tijdens zijn eerste wedstrijd als ploegleider. Hij was een heel ander mens. Het was een soort light-vorm als je het vergelijkt met zijn topsportcarrière, maar dat ambitieuze is er nog wel. In mijn tv-programma gaf hij toen al toe dat het hoogtepunt in zijn leven achter hem lag en alles alleen maar minder kon zijn.'

De psyche van Boogerd

Onbevangen maar met zekere verwachtingen ging Wesselink het project aan. 'Ik hoopte dat ik inzichtelijk zou kunnen maken waarom die koers zo mooi is, waarom hij dat zo mooi vindt. Een wielrenwedstrijd is een sociaal experiment, daar moet je op heel veel niveau’s nadenken. Die hoop is wel uitgekomen.'

Tegelijkertijd wilde de auteur de psyche van Boogerd vangen in zijn boek. 'Ik hoopte dat hij open zou zijn. Het was ook helemaal niet moeilijk die lastige verhalen over het dopinggebruik en de bekentenis uit hem te krijgen. Michael weet wel dat hij zulke vragen over zijn dopingverleden krijgt. Ik denk dat het een voordeel is dat ik niet echt een moreel oordeel heb over dopinggebruik. Ik sta daar niet zo heftig in. Ik zie het als onderdeel van het spel. Net zoals een voetballer die met een schwalbe een penalty probeert te versieren. Ik vind doping van het zelfde niveau. Omdat ik daar niet zo’n moreel oordeel over heb, denk ik dat hij me wel vertrouwt. Over sommige zaken heeft hij voorheen niet zo expliciet willen praten. Hij kan het nu ook beter analyseren omdat hij meer afstand heeft. Zeker over het zwarte gat waarin hij viel heeft Michael zich op de vlakte gehouden en dat hij ten tijde van de dopingbeschuldigingen hyperventilatie kreeg. Zijn verhaal is dat toen hij wielrenner was, je wel doping moest gebruiken om überhaupt mee te kunnen doen. Hij zegt dat renners nu de keus hebben. Of dat echt zo is weten we nog steeds niet. Maar zo is het wielrennen. Ik heb daar geen onderzoeksjournalistiek naar gedaan en ben ook niet met andere personen in zijn omgeving daarover gaan praten. Dit is een boek dat over de psyche van Michael gaat. Ik heb me op hem gericht.'

Het duistere en mysterieuze

Wesselink schetst dat onzekere mooi door de beschrijving vanuit de ploegleiderswagen tijdens een kermiskoers in Vichte. Team Roompot-renner Huub Duyn zit mee in een kopgroep van drie die gaat strijden om de etappezege. Hij beschrijft de tactische bespreking tussen de wielrenner en zijn ploegleider Boogerd die achter het stuur in de wagen zit. Termen als prijzengeld en betalen passeren de revue. Maar de auteur moet uiteindelijk toegeven dat hij niet precies erachter kan komen wat zich nou op de fiets tussen de drie koplopers heeft afgespeeld bij de winst van Tosh van der Sande - Duyn eindigt als tweede - en dat ploegleider Boogerd dat waarschijnlijk ook niet weet of te weten zal komen. 'Dat is fantastisch. Juist door dat duistere en mysterieuze blijft wielrennen voor mij interessant. Als je dat allemaal zou weten, zou wielrennen niet zo interessant zijn om naar te kijken. Dan snap je alles. Dan zou ik denk ik niet meer kijken.'

Niet helemaal te weten komen hoe zaken precies zitten in het wielrennen, heeft volgens de auteur juist zijn charme. Het geeft ook aan hoe de wielerwereld werkt. De auteur is zich er van bewust dat Boogerd hem niet alles heeft verteld, al zegt die dat wel in het laatste hoofdstuk. Wesselink heeft dan net van een niet nader genoemde renner te horen gekregen dat hij het echte verhaal niet kent en confronteert Boogerd daarmee. Die zegt van wel. Voor zijn boek vindt Wesselink het niet noodzakelijk dat hij misschien niet alle feiten te horen heeft gekregen. Of sommige zaken misschien wel anders blijken te zijn over enkele jaren, zoals met de boeken over Lance Armstrong of met een eerdere biografie van Boogerd het geval is, verandert volgens Wesselink niets aan de psyche van zijn hoofdpersoon. 'De feiten kunnen wel anders zijn, maar de beschrijving van hem niet. Ik heb iets over zijn karakter willen zeggen, maar geef ook aan dat ik sommige zaken niet helemaal precies weet.'

Wielerkampioen of dopingzondaar

Op de vraag of hij nu een boek heeft geschreven over een voormalig wielerkampioen of een voormalig dopingzondaar, daar moet Wesselink lang over nadenken. 'Daaruit kiezen heeft iets moralistisch, alsof je hem beoordeelt. Het verhaal is dat het zo gelopen is met zijn carrière. Hij heeft wedstrijden gewonnen en later is gebleken dat hij doping heeft gebruikt. Dat is het beeld. En van alle Nederlandse wielrenners uit die jaren was Michael natuurlijk het bekendste wielericoon van Nederland.'

Het boek over Boogerds eerste jaar als ploegleider is er nu. Maar de oud-wielrenner zelf staat de komende twee jaar buitenspel door een schorsing. Hij mag twee jaar lang niet als ploegleider of in een andere directe functie in de wielerwereld actief zijn. Of Wesselink dat jammer vindt, daar kan hij eigenlijk geen zinnig antwoord op geven, zegt hij. 'Ik denk dat hij het jammer vindt. Ik vind het wel sneu voor hem dat het zo lang heeft geduurd. Dat de instanties het niet gelijk na zijn bekentenis geregeld hebben. Nu had hij net zijn leven opgepakt en komt die straf alsnog.'