Eveline van de Putte: 'Iedereen moet in vrijheid zichzelf kunnen zijn'
Tekst: Floor Brands
Foto © Marjon van der Vegt, via Gaykrant
Dit interview verscheen eerder op Gaykrant.nl
Kun je wat meer over jezelf vertellen?
Ik ben Eveline van de Putte, ik woon in Den Haag, samen met mijn vriendin. Verhalen vertellen is mijn passie. Met woorden en beelden bijzondere mensen laten zien. Dat bezig zijn met verhalen begon al jong. Al op de lagere school vroeg ik altijd boeken voor mijn verjaardag en schreef ik stukjes in de schoolkrant.
Ik ben altijd geïnteresseerd geweest in geschiedenis en de levenservaring van mensen. Ik luister graag naar de verhalen van ouderen. Daar kun je veel van leren. Maar ook de verhalen van mensen uit andere culturen en met andere achtergronden boeien mij. Toen ik wat ouder werd, kwam daar ook fotografie bij, eerst met een oude camera van mijn vader. Straatfotografie en portretten, daar houd ik van.
Mijn vriendin gaf jaren terug te kennen dat ze voor langere tijd terug wilde naar Suriname. Ze wilde het land weer voelen en niet alleen als toerist. Eigenlijk wilde ik wel mee, dus ik heb onbetaald verlof opgenomen. Natuurlijk wilde ik iets te doen hebben. Zo ontstond het idee om de verhalen van Surinaamse ouderen te gaan opschrijven. Het waren heel bijzondere ontmoetingen en mooie gesprekken. Mensen voelden zich gezien en gehoord. Die ervaring en het boek Fosten Tori, verhalen van vroeger vormen de basis voor de rest van mijn werk.
De verhalen van ouderen zijn wel steeds een rode draad.
Ja, tot nu toe. De kracht van ouderen wordt zo vaak over het hoofd gezien. Terwijl hun levenservaring een bron van informatie kan zijn. Mijn nieuwste boek dat dit najaar uitkomt, Lucht, gaat over de laatste veertien dagen samen met mijn moeder. Het is een heel persoonlijk, maar ook universeel verhaal: over de laatste levensfase, afscheid nemen, de moed om los te laten. En over mantelzorg.
'De kracht van ouderen wordt zo vaak over het hoofd gezien. Terwijl hun levenservaring een bron van informatie kan zijn.'
Is het boek ook een verwerking geweest?
Deels wel, ik heb delen ervan geschreven in de weken dat ik naast mijn moeder zat. Nadat ze overleed heb ik het materiaal ruim een jaar niet aangeraakt. Het had tijd en ruimte nodig. Die kreeg ik toen ik vorig jaar naar Suriname ging. Er was niet alleen de nodige afstand om eindelijk te kunnen schrijven, ik kreeg onverwacht veel tijd. Alle lockdowns gaven me mogelijkheid om er rustig aan te kunnen werken. In eerste instantie overheerste de emotie. Nu kan ik als kritische schrijver, met afstand, naar het verhaal kijken.
En dan echt specifiek de roze ouderen.
Op basis van alle eerdere boeken die ik schreef met levensverhalen van bijzondere groepen, werd ik gevraagd om verhalen van roze ouderen op te schrijven. Ik wilde dat heel erg graag doen en ik heb die diversiteit onder die LHBT-ouderen laten zien in Stormachtig stil.
Het zijn 27 portretten geworden. Sommige mensen vertelden hun verhaal voor het eerst. Huilend, met horten en stoten. Het was een bevrijding. Mensen waren niet gewend over hun gevoelens te praten. En veel LHBTIQ+-ouderen vinden dat nog steeds moeilijk. De angst voor afwijzing zit er diep in. En die wordt alleen maar groter wanneer men zorgafhankelijk wordt of in een verpleeghuis terechtkomt.
Mensen vragen zich af of ze nog altijd zichzelf kunnen zijn.
En dat moet anders.
Hoe verder ik met het boek kwam, hoe meer ik het tot de conclusie kwam dat het boek een instrument moest worden voor professionals binnen zorg en welzijn, voor studenten ook, om bewust te worden van en kennis te maken met seksuele- en genderdiversiteit onder hun cliënten.
Pas wanneer je je daar bewust van bent kun je komen tot zorg op maat in een omgeving waar iedereen zichzelf kan zijn. Om dit voor elkaar te krijgen werk ik ook veel samen met Roze 50+.
De Tour d’Amour.
Die gedachten en verhalen waren inderdaad de beginselen van de Tour d’Amour, die startte in 2014. Het is belangrijk om juist in de zorginstellingen daarover in gesprek te gaan. Ik heb dit idee verwoord, kreeg subsidie en kon op pad. Dat ging zo goed dat er grote organisaties waren die de Tour d’Amour voor meerdere locaties wilden.
In het begin deed ik alles alleen. Later kwam Magda Römgens, een roze oudere erbij. Magda is inmiddels 84, maar nog altijd strijdbaar en actief. Haar bijdrage maakt veel indruk.
'Sommige mensen vertelden hun verhaal voor het eerst. Huilend, met horten en stoten. Het was een bevrijding.'
Fantastisch om dat zo te kunnen doen. Een paar jaar later ontmoette ik drag queen Victoria False. Een geweldige artiest met een duidelijke boodschap. Sinds die ontmoeting gaan we met z’n drietjes on Tour: een auteur, een drag queen en een roze oudere. Vanaf onze eerste gezamenlijke optreden gaat dat zo vanzelf, zo natuurlijk. Dat is uniek. We vertellen verhalen, casuïstiek, Victoria zingt en we gaan met de zaal in gesprek. Die dialoog is heel waardevol. Zo kom je erachter wat er leeft en kunnen mensen vragen stellen.
Toen we begonnen in 2014 kwam voor dat mensen niet durfden te komen uit angst dat anderen zouden denken dat ze 'ook zo waren'. Maar dat hoor ik steeds minder, gelukkig. We komen nog altijd in verpleeghuizen, maar richten ons, gezien de conditie van de bewoners, steeds meer op professionals binnen zorg en welzijn. Tijdens de Tour d’Amour ontdekte ik hoe weinig de medewerkers wisten van roze ouderen. Dat was de reden dat ik een vervolg schreef op Stormachtig stil. Over transgender ouderen was namelijk nog minder bekend. 'Transgenders, dat zijn toch alleen jonge mensen', hoorde ik meerdere keren…
In tegenstelling tot wat sommige mensen verwachtten, waren er veel transgender ouderen die graag hun verhaal wilden delen. Het hielp dat ik Stormachtig stil al had geschreven. Dat gaf vertrouwen. Toen het eenmaal ging rondzingen in de community dat ik met Nieuwe Namen bezig was, kreeg ik mailtjes en telefoontjes van mensen die graag mee wilden doen. Bijdragen aan zichtbaarheid en positieve beeldvorming. Een rolmodel willen zijn. Zo belangrijk. Nieuwe namen is het enige boek in Europa dat de verhalen van transgender ouderen zo uitgebreid belicht.
Wat zou je nog graag willen doen?
Er is zo veel. Ik hou ervan om het licht te laten schijnen op onbekende groepen. Ik ga door met de Tour d’Amour. Ik ga door met gastcolleges geven. Iedereen moet in vrijheid zichzelf kunnen zijn. Ongeacht geaardheid, leeftijd, genderidentiteit en huidskleur. Daar zal ik me voor blijven inzetten.
Maar na ruim 10 jaar werken met en voor LHBT-ouderen ben ik ook wel toe aan een nieuwe uitdaging. Mijn kennis en ervaring inzetten over de grenzen. Een film maken, een ander boek. En weg uit de stad. Samen met m’n lief ergens op het platteland met wat dieren en een atelier!
De Regenboog Week
De Regenboog Week - Op Hebban wordt diversiteit gevierd! Tijdens de Regenboog Week is er extra veel aandacht voor boeken van belang voor en door de LGBTQ-community, in samenwerking met de Gaykrant. De Regenboog Week loopt van 2 tot en met 8 augustus.
