Interview Hubert van Lier

Hubert van Lier heeft de liefde voor het schrijversvak al jaren in zijn bloed. Maar pas in 2000 publiceerde hij zijn eerste misdaad roman Voltaire en de zaak chemalo. Daarna volgden Voltaire en de Europese unie en Voltaire en de Wodkawraak. Recentelijk verscheen het vierde deel in de reeks over onderzoeksrechter Petra ‘Voltaire’ Van Geninden, en haar companen commissaris Marnix Van Velthoven en rechercheur Jan Wieme: Voltaire en de Chinese connectie.

1. Je bent een bezig baasje in de schrijverswereld: mede-oprichter van de schrijversacademie; erevoorztter van de Vereniging van Vlaamse Letterkundigen, voorzitter van het Genootschap van Vlaamse Misdaadauteurs, en ook nog auteur Waar komt deze gedrevenheid voor het schrijversvak vandaan?
Alles is in een stroomversnelling gekomen na mijn ontmoeting met wijlen Leo Geerts, een van de belangrijkste literaire critici van twintig jaar geleden. Zijn boek: Het gras tussen de duinen kan best voor de critici van heden nog als leidraad dienen. Vernederingen en bedekte scheldpartijen zoals nu meestal de regel is, waren hem vreemd. Hij was in 1989 de lector van mijn manuscript dat ik had opgestuurd. Hij had mijn tekst positief beoordeeld, maar waarschuwde me voor de andere lectoren omdat mijn schriftuur niet bezaaid was met bijvoeglijke naamwoorden en romantische uitweidingen. Hij raadde me echter aan door te zetten. Enige tijd later was hij jurylid van de Ako-literatuur prijs en hij hoorde daar over ‘t Colofon’ een schrijversschool in Amsterdam praten. Hij porde me aan om samen met hem hier een zelfde initiatief te nemen, omdat hij schrijven een vak vond, dat net zoals grafiek of muziek zijn technische kanten had. En zo gebeurde. De Schrijversacademie in Antwerpen bestaat nu vijftien jaar maar slorpte veel energie op zodat zelf schrijven onmogelijk was omdat ik nog voltijds docent aan de Hogeschool Antwerpen was. Bovendien overleed Leo Geerts enkele maanden voor de start van het eerste jaar zodat alle problemen, die met zulk een stap gepaard gaan, op mijn schouders rustte. Nadat ik de werking van de Schrijversacademie enkele jaren geleden heb doorgegeven en ook het onderwijs heb vaarwel gezegd, ben ik weer beginnen schrijven. En dan komt van het een het andere en na het verschijnen van mijn eerste thriller ben ik de stichter en eerste voorzitter van Het Genootschap van Vlaamse Misdaadauteurs, Bob Mendes als voorzitter opgevolgd.

2. Een jaar geleden was er in de pers heel wat te doen rond de uitspraak van Carlo Van Baelen, de directeur van het Fonds voor de Letteren, dat spannende boeken per definitie niet als literatuur beschouwd worden, en dus niet in aanmerking komen voor subsidies. Ondertussen is de storm blijkbaar wat geluwd. Is er ondertussen al weer wat toenadering gezocht en vooruitgang geboekt?
Het Vlaams Fonds voor de Letteren (VFL) bestaat voor 95% of meer uit professoren literatuur en assistenten van professoren literatuur en hun vrienden. Het bestuur van het VFL vult alleen de vacatures aan met de vrienden van de vrienden. Ze vinden altijd wel een argument om andere kandidaten af te wijzen. Auteurs moet je in het VFL met een vergrootglas zoeken. Deze heren beslissen over auteursbelangen zonder een iota te begrijpen van wat schrijven is, want de meeste van hen hebben in het beste geval het niet verder gebracht dan het schrijven van een essay. Voor de actuele noden van de auteurs hebben ze dan ook weinig begrip. Ik zou een rits maatregelen kunnen opsommen die zuiver op emoties steunen, met alle willekeur daaraan verbonden. Carlo Van Baelen weet zich natuurlijk gesteund in zijn mening, wanneer hij vindt dat misdaadauteurs geen literatuur schrijven. In het eerste VFL bulletin van dit jaar zegt de afscheidnemende voorzitter van de commissie proza prof. Dirk De Geest: ‘Ik hoop dat er snel goede thrillerschrijvers opstaan’. Dan weet je toch genoeg. Ik gun die man zijn mening maar als voorzitter van een commissie moet hij zijn waardeoordelen voor zich houden. Het VFL uit zich vooral als kwaliteitslabel wat helemaal zijn taak niet is. Over hun voorkeur en dat van het VFL in het algemeen is heel wat te vertellen. Uitspraken als hierboven schaden bovendien het imago van de Vlaamse misdaadauteurs. Ik ken Vlaamse auteurs, die daardoor vertalingen zijn misgelopen. En schrijft Jef Geeraerts plots geen literatuur meer omdat hij misdaadromans schrijft?
Art. 5 van het decreet over het VFL zegt het volgende: ‘Het VFL heeft tot doel de Nederlandstalige letteren en de vertaling in en uit het Nederlands van literair werk in de brede zin van het woord te ondersteunen en de sociaal-economische positie van auteurs en vertalers te verbeteren.’
De vertegenwoordigers van het VFL doen net het tegengestelde, ze ondergraven door hun uitspraken en oordelen de belangen van de Vlaamse auteurs. Literatuur beoordelen heeft alles met smaak te maken en enige voorzichtigheid zou niet misstaan. Vooraleer een auteur wordt uitgegeven moet hij al heel wat hindernissen nemen. En wat is goede literatuur? De hele goede haalt men er meestal nogal gemakkelijk uit, de hele slechte ook. Het grote probleem is dat 90% zich in een grijze zone bevindt. Hoe kan men anders verklaren dat men auteurs na hun dood ophemelt, die tijdens hun leven aan het kruis werden genageld?
Nu een kort antwoord: de misdaadauteurs hebben nog nooit iets van het VFL vernomen. En ik vermoed niet, dat mijn collega’s op hun knieën willen gaan zitten voor mensen, die hen misprijzen.

3. Waarom koos je voor het genre van het spannende boek, en meer bepaald voor een politieverhaal?
Ik koos voor het politieverhaal omdat ik sommige zaken wilde aankaarten, die je moeilijk in een ander genre kan aansnijden. Al mijn romans hangen aan een kapstok van waar gebeurde feiten. Ik wijzig de personages en de omstandigheden in functie van de verhaallijn en de spanning. Mijn eerste boek gaat over een bedrijf dat bankroet ging en waar de curatoren de zaak liever uitverkochten dan ze te laten overnemen. Zo verloren ze hun 10% op de verkoop niet. Mijn tweede boek gaat over alternatieve energie. Vele Europese universiteiten kregen subsidies van de EU om naar alternatieve energie te zoeken. Op dat ogenblik stond Europa nog aan de spit. Grote elektriciteitsbedrijven stelden vast dat er grote vooruitgang geboekt werd. Ze kochten alle hoge ambtenaren van de EU om, zodat de universiteiten hun onderzoeksubsidies verloren. Deze bedrijven hadden schrik dat ze geen atoomcentrales meer zouden verkopen. Euro-parlementsleden, die de bal aan het rollen brachten, werden fysiek bedreigd. Ik moet daarom altijd lachen als politici beweren dat er geen alternatieve energie is. Mijn derde boek gaat over alcoholsmokkel. Mijn laatste Voltaire en de Chinese Connectie gaat over de invoer in de haven van Antwerpen en Rotterdam van namaak medicamenten en de proefnemingen met nieuwe medicamenten.

4. Waarom is je voorkeur uitgegaan naar een reeks met vaste personages?
Ik vermoed dat ik in ons taalgebied zowat de enige thrillerauteur ben, die eigenlijk faction schrijft met vaste personages. Je kan je personages laten evolueren en het is voor de lezer prettig, denk ik, als hij de tics van de hoofdrolspelers opnieuw terugvindt.

5. Er lijkt een constante in je onderwerpen te zitten: altijd komt de strijd terug van de gewone man tegen een grote organisatie. Waarom ligt die thematiek je zo nauw aan het hart?
Het is prettig goede lezers te hebben. Ik had het zelf nog niet opgemerkt. Inderdaad, je hebt gelijk. Ik heb ook van lezers vernomen dat ik nogal eens experimenteer met de structuur. Ook dat wist ik niet. Het is verbazend dat de gewone lezer veel meer opmerkt dan de meeste literaire critici.
De gewone man tegen de grote organisatie heeft allicht te maken met de gedachte dat we dikwijls gemanipuleerd worden ook al willen we dat zelf niet. Op multinationals bestaat weinig controle, ze leiden een eigen leven en je kan niemand persoonlijk verantwoordelijk stellen, waardoor deze bedrijven zich veilig voelen. Ze bedreigen in zekere zin de democratie.

6. Dat de couleur locale van Antwerpen je niet vreemd is, viel mij voornamelijk op aan het groot aantal horeca-zaken die in Voltaire en de Chinese connectie genoemd worden. Is dit een uitgelezen selectie van etablissementen waar je zelf graag mag vertoeven, en waarvan je vindt dat je lezers ze absoluut eens moeten bezoeken?
Ik tracht wel een aantal pleisterplaatsen, die ergens iets typisch Antwerps hebben, aan bod te laten komen. Sommige eigenaars van deze etablissementen zijn echter Nederlanders, die hier zijn blijven hangen maar toch in de traditie blijven. Wat erg prettig is. In Voltaire en de Chinese connectie zijn er wellicht meer horecatoestanden dan in mijn andere boeken, maar ik denk dat het met toeval en de constructie van de intrige te maken heeft. Ik wil voor de geïnteresseerden wel verklappen dat men aan een ‘Voltairewandeling’ in Antwerpen werkt en ook een filmscenario van Voltaire en de Chinese connectie op stapel staat.

7. Wat brengt de toekomst op schrijversvlak?
Er is vraag naar toneelstukken in het thrillergenre en dat is wel een uitdaging. Het is naar mijn mening nog moeilijker om schrijven dan een boek. Je moet met nog meer met regels rekening houden en de spanning dan geleidelijk opdrijven, is niet zo eenvoudig. Daarna weer een Voltaire denk ik. Inspiratie ontbreekt me niet.