Ilse Ruijters: 'Ik geloof niet dat mensen per definitie goed of slecht zijn'

Vol verwachting

37 versies van het manuscript en vijf werktitels later houdt Ilse Ruijters eindelijk haar nieuwe thriller in handen. Op sociale media schreef ze openlijk over de worsteling om haar verhaal op papier te krijgen. ‘Ik had veel positieve reacties op De onderkant van sneeuw gekregen. Geweldig natuurlijk, maar daardoor kwam de lat ook meteen heel hoog te liggen. Dat is een van de redenen waarom het maar niet af kwam.’  

Ze kijkt terug op een periode waarin het schrijfproces bewuster bij haar binnen kwam. ‘Inmiddels heb ik het manuscript zoveel gelezen, dat ik mij afvroeg of het nog wel spannend genoeg is. Ik kan het niet meer objectief lezen,’ zegt ze met een grote glimlach. Inmiddels weet ze namelijk dat haar dit weldegelijk is gelukt. Stiekem is daar nog het verlangen naar de ‘naïeve’ periode als debutant, maar nu is daar de erkenning om zichzelf schrijfster te noemen. Voor haar tweede thriller maakte ze een interessant leerproces door. ‘Ik heb lang gedacht dat als je eerder een boek hebt geschreven, je weet hoe het moet als je aan de tweede begint. Het verhaal voor mijn tweede thriller is eruit gekomen, ik begin nu aan mijn derde boek, maar ik weet het nog steeds niet. Misschien is het belangrijkste dat ik geleerd heb tijdens dit schrijfproces, dat ik het nooit precies zal leren.’  

Het vallen en opstaan heeft er niet voor gezorgd dat ze dit verhaal wilde opgeven. Integendeel: ‘Ik was het verplicht aan mijn personages om dit verhaal tot de laatste letter af te maken.’

Graven

‘Ik ben netjes met een Excel sheet begonnen, maar geen enkele scène heeft het boek gehaald. Nu zit ik opnieuw met post-its om te schuiven met scènes, maar eigenlijk weet ik dat deze schrijfsels nooit in mijn boek zullen eindigen. Ergens is dat frustrerend…’ Maar Ruijters onderbreekt haar antwoord en geeft een mooie vergelijking: ‘Stel je komt bij de psychiater, hij vraag aan je wat er aan de hand is. Jij antwoordt dat je steeds zo moe bent. Hij vraagt ‘waarom’ en jij vertelt dat je ’s nachts steeds wakker ligt. Waarom? Omdat je piekert. Waarom?... Met iedere vraag die volgt, raak je steeds verder weg van het probleem dat je in eerste instantie had geformuleerd..’ Het schrijven van haar tweede thriller voelde voor Ruijters hetzelfde, omdat haar uitgever en redacteur doorvroegen over de keuzes die ze maakte in haar plot.

‘Uiteindelijk komt dat basisverhaal dat je in eerste instantie helemaal niet had bedacht naar buiten. Het zit ergens diep in je, maar je moet er wel naar willen graven.’  

Ruijters doet dit het liefst op haar favoriete schrijfplek: in bed met de gordijnen dicht om de prikkels buiten te sluiten. ‘Het is niet dat ik in mijn eigen wereld verdwijn, maar tijdens het schrijven ben ik niet meer in onze wereld. Als ik in een andere wereld was gestapt, had ik feelgoodromans geschreven.’ Als ze schrijft is er geen ruimte voor andere zaken, omdat ze zo geconcentreerd is. ‘Dat heb ik nodig. Als ik langere tijd niet schrijf, door bijvoorbeeld mijn andere werkzaamheden en de promotie van een nieuw boek, word ik onrustig. Schrijven is een soort meditatie voor me.’

Schrijven als een man

Met iedere versie sneuvelde een basisidee, maar Ruijters was vastbesloten om het verhaal op haar eigen manier vorm te geven. ‘Eerst wilde ik vanuit twee perspectieven schrijven: Elin en Rem. Maar het lukte mij niet om als man te schrijven,’ vertelt ze. Haar echtgenoot plaatste opmerkingen dat mannen niet zo tegen elkaar praten, laat staan zich zo gedragen. Daarnaast was het lastig om te schrijven vanuit een gewetenloos persoon die door zijn gruweldaden in de TBS belandde: ‘Je kunt je ogen dichtdoen en je ziet niks, of je oren dichtdoen en je hoort niks, maar met een geweten lukt dit gewoon niet.’ Het was een worsteling om één van haar belangrijkste personages een stem te geven: ‘Rem is een tijd dwars en grof geweest, maar ook heel erudiet. Tot ik hem afwezig liet zijn, hij zegt namelijk weinig tot niks gedurende het verhaal. En juist dat maakt hem eng, omdat je als lezer ook niet helemaal weet hoe hij is.’ Vervolgens ontstond het vraagstuk hoe een schrijver iemand een stem geeft terwijl diegene niets zegt. ‘Dialogen zijn fijn voor een schrijver, het is “vlotte” tekst. Dus toen stond ik eigenlijk voor een volgend probleem.’

Lees verder op de volgende pagina