Ilse Ruijters: 'Ik geloof niet dat mensen per definitie goed of slecht zijn'

Op zoek naar jezelf

Ruijters vond haar inspiratie voor haar tweede thriller door het verhaal van een vriendin die zelf als sociotherapeute in een TBS-kliniek werkt. Zij vertelde aan de thrillerschrijfster dat het voorkomt dat therapeuten  verliefd worden op hun cliënten. Hoewel Ruijters vol goede moed aan een manuscript werkte, besloot ze het thema toch te gebruiken voor een thriller. Maar alleen de verliefdheid in combinatie met een TBS’er was te mager, waarmee de waarom-vraag ontstond in combinatie met de opbouw van haar personages Elin en Rem. Met name Elin komt ook met andere motieven de TBS-kliniek binnen, waardoor er sprake is van een onderhuidse spanning. ‘Elin is op zoek naar zichzelf en dat is Rem eigenlijk ook op zijn manier. Het is aan alle kanten een zoektocht naar identiteit. Met hun beperking helpen ze elkaar, maar helpen ze elkaar van de regen in de drup. Ze klampen zich aan elkaar vast omdat ze niets anders hebben.’

Het zijn gewoon mensen

Met de kenmerkende geslotenheid van een TBS-kliniek was er geen sprake van research die gemakkelijk uitgevoerd kan worden. Ruijters sprak veel met haar vriendin die in een TBS-kliniek werkt en bezocht een open dag van de Oostvaarders kliniek zodat ze zo’n omgeving voor één keer in zich op kon nemen. ‘Wat het meest opvallende was, was dat de cliënten er zo doodgewoon uitzagen,’ vertelt ze. ‘Je denkt: ik herken ‘het kwaad’ wel. Nou, niet dus.’   Daarnaast sprak ze een criminologe en voerde ze gesprekken met een vrouw die al vijftien jaar een relatie heeft met een psychopaat. ‘Hij is echt gediagnosticeerd als psychopaat. De hele wereld moet bang voor hem zijn, maar mijn vriendin zal hij nooit iets doen. Ze houden elkaar in balans. Ieder hoofd is anders.’

Ook las de thrillerschrijfster verschillende psychologieboeken en verdiepte ze zich in het leven van Gerrit Achterberg. De schrijver die zelfs een TBS verleden heeft, wordt door Ruijters weergegeven in één van de hoofdstukken. ‘Ik baseerde me op verschillende krantenartikelen waar deze gebeurtenis in wordt beschreven. Ik wilde laten zien dat wat gebeurd is, ook echt deel is van wie wij zijn. Je kunt zeggen dat er ook psychopaten in de bankwereld werken, maar dan kun je niemand concreet aanwijzen. Wat betreft Achterberg, maar weinig lezers weten dat hij een TBS verleden heeft terwijl hij één van onze grootste literaire helden is. Ik hoop dat dit hoofdstuk het verhaal nog dichter naar de lezer brengt ondanks dat de TBS wereld voor de meesten van ons heel ver weg is.’

Zwart / Wit

Waar Ruijters eerder in haar debuutthriller De onderkant van sneeuw liet zien dat de verhoudingen tussen dader en slachtoffer soms zoek zijn, kaart ze dit interessante vraagstuk opnieuw aan in Later als ik dood ben. ‘Ik geloof niet dat mensen per definitie goed of slecht zijn. Er is een groot grijs gebied. Ik kan me goed inleven in andere personen en juist doordat je dingen vanuit een ander perspectief kan bekijken, werkt het verhelderend.’  

De schrijfster filosofeert langer door over deze vraag: ‘Niemand wordt gedreven door de gedachte om de wereld veel pijn te doen. Het kan zijn dat je gestoord bent in je hoofd, maar dan nog kun je het juiste doen voor jezelf. Uiteindelijk handelt iedereen vanuit een soort goedheid, in ieder geval een poging tot. Maar soms komt het er verrot en verkeerd uit.’  

Jeugdherinnering

Ondanks de zwaarte en heftigheid van het thema zat Ruijters ook weleens met een glimlach achter haar laptop. Vooral bij één scène, een eigen jeugdherinnering die ze in deze thriller verwerkt heeft. Het is de scène waarin Elin zich afvraagt of haar ouders wel haar échte ouders zijn. De moeder van Elin laat haar echtgenoot zijn schoen en sok uittrekken om zijn kleine teen te tonen. Als Elin van haar moeder hoort dat haar teen en die van haar vader hetzelfde zijn, is ze pas overtuigd. ‘Als kind wil je dat heel erg graag geloven. Maar ik heb het zelf zo meegemaakt, omdat ik dacht dat ik een adoptiekind was. Tot mijn moeder dus haar kleine teen liet zien, vanaf dat moment geloofde ik dat ze mijn echt mijn moeder was,’ lacht Ruijters.


Later als ik dood ben is verschenen bij uitgeverij The House of Books.
Auteursfoto: Monavid