Interview James Rollins

Comic books
James Rollins voelt zich thuis in Amsterdam. Een gevoel en gemoedstoestand die in zijn kleding tot uitdrukking komt. Casual, geruit hemd, zwarte broek en gemakkelijke schoenen. Het leven lacht hem toe en Rollins lacht terug. Hij is een zacht en snel pratende man met wie de verslaggever ogenblikkelijk een band heeft als hij hem vrijmoedig begroet met Hello Doc. De auteur die vanaf zijn prille jeugd bewonderaar was van de stripfiguur Doc Savage haakt er ogenblikkelijk op in. Twee liefhebbers van de oude comic books onder elkaar. Gesprekstof voor uren ware het niet dat er serieuzere zaken op het spel staan.

Dierenarts
De in 1961 in Sacramento geboren Jimmy, later James, was op school al een fervent lezer en schrijver. Twee hobby’s die hij nooit heeft losgelaten. Na zijn studie diergeneeskunde verkocht hij zijn kostbare verzameling comic books en opende met het geld dat dat opbracht een eigen dierenkliniek. Het schrijven verdween tijdelijk naar de achtergrond. “Maar ik had mezelf beloofd op mijn dertigste te schrijven. Ik schreef in die tijd hele slechte korte verhalen. Maar zelf was ik er wel blij mee. In die tijd las ik veel pulpromans, oude science fiction verhalen en comics die gebaseerd waren op de boekjes uit de jaren veertig. Toen ik mijn eerste fantasyroman schreef in 1996, hoefde je niet ver naar de invloeden op mijn werk te zoeken. Toen het boek in 1998 gepubliceerd werd, kreeg ik van een lezer een brief waarin hij schreef dat mijn boek erg veel weghad van de Doc Savage stripverhalen van vroeger. Hij herkende dezelfde elementen en patronen. De man had gelijk. Maar eigenlijk geldt dat ook voor mijn andere boeken waaronder mijn thrillers. Ik schrijf moderne versies van pulpverhalen. Veel cliffhangers, veel verrassende ontsnappingen, veel mensen in uitzichtloze en gevaarlijke situaties enzo. In principe schrijf ik wat ik zelf graag lees.”

Nipte ontsnappingen
De verhalen van James Rollins denderen altijd als een sneltrein voort. Ademhalen is een luxe. “Ik probeer het verhaal altijd zo snel mogelijk te laten gaan. Ik bedenk veel fysieke en emotionele conflicten en die probeer ik zo snel mogelijk te laten plaatsvinden. Daarbij verzin ik ook altijd heftige werelddreigingen. Daarmee kan ik nog even vooruit. Ik hoef wat dat betreft niet om stof verlegen te zitten. Van Doc Savage zijn 180 deeltjes met enorme dreigingen verschenen. Er zijn bommen, terroristen, virussen, plagen en er zijn zo enorm veel plagen dat ik me niet ongerust hoef te maken. Dat mijn personages vaak ternauwernood aan de dood ontsnappen, lijkt soms wat ongeloofwaardig, maar mijn verteltempo is zo hoog, dat de lezers dat voor lief nemen. Ik ben niet bezig met literatuur. Ik wil de mensen entertainen.”

Sterke vrouwen
Opvallend is dat in de boeken van Rollins altijd mooie zelfbewuste vrouwen voorkomen die door roekeloos of zorgeloos gedrag in de problemen komen. Het is een beetje het stramien uit de comic books uit de jaren veertig.
Uiteraard worden zij bijgestaan door stoere mannen die weten wat beschermen inhoudt. “Ik zorg er altijd voor dat mijn personages sympathiek zijn, zodat het publiek met hen mee kan leven als ze in gevaar zijn. Dus ik probeer meteen emoties te raken. Verder moet de bedreiging niet alleen groot zijn, maar ook persoonlijk. De lezer moet zich ook bedreigd voelen. En verder is er een ijzeren regel waar ik nooit vanaf wijk.
En dat is: doodt je personages nooit tweemaal op dezelfde manier. Dus het gaat om originaliteit. Schudt de boel een beetje op en bedenk iets nieuws. Als je veel leest zie je dat veel romanvrouwen driedimensionaal worden beschreven. Dat is logisch. Je brengt het verhaal verder als je sterke vrouwen hebt. In mijn boeken waaronder De zwarte orde breng ik mannen en vrouwen in gevaar. Maar, het zit zo in elkaar dat je als schrijver niet in de eerste plaats je held bedreigt, maar iemand in zijn naaste omgeving. Iemand die heel dichtbij staat en voor wie hij gevoel heeft. De man wil dan uiteraard de held spelen en de vrouw redden, maar meestal hoeft dat niet eens. De vrouwen zijn zo sterk dat ze zichzelf wel kunnen redden. Daarmee bouw je goede spanning op.”

Side-kicks
“Iemand wees mij er ook op dat mijn hoofdpersonen allemaal dieren als sidekicks hadden. Da’s waar. Ik mengde gewoon mijn liefde voor dieren en voor schrijven door elkaar. Met name in mijn vroegere werk is dat goed te zien. Uiteraard deed ik het onbewust, maar het was wel zo. Tegenwoordig hebben mijn personages gewoon andere mensen als bijfiguren.”

Sigma
James Rollins heeft in zijn laatste boeken een zonderling groepje mensen gecreëerd dat deel uitmaakt van de geheime Amerikaanse elite-eenheid Sigma Force. Een keiharde eenheid die overal ter wereld ingrijpt waar mensen of instellingen de wereldvrede bedreigen. “Toen ik Sigma destijds voorstelde aan mijn uitgever was die laaiend enthousiast. Hij wilde een serie met Sigma. Ik had daar toen volstrekt geen zin in, omdat het niet geloofwaardig zou zijn.om een of twee personen probleem na probleem na probleem voor te schotelen. Ik stelde toen voor om een heel team in het leven te roepen. Dat maakt het mij mogelijk om in het ene boek mijn focus te richten op Painter Crowe, in een ander boek de focus op de mooie Rachel Verona of op commandant Grayson Pierce en in een volgende boek neem ik weer een van de andere teamleden. Ze helpen elkaar uiteraard wel, maar ik kan ze scheiden. Ik heb zelfs de ruimte om een teamlid te laten doden en een nieuw teamlid te introduceren. Op die manier heb ik een serie en heb ik toch genoeg ruimte om bestaande personages uit te diepen en nieuwe te bedenken. Mijn echte hoofdpersoon nu is Gray. Hij is een ‘werk in uitvoering’. Hij is slim, heeft een moeilijke jeugd gehad, daarna een militaire opleiding. Maar er zijn nog veel donkere plekken die ik beetje bij beetje kan gaan invullen. Ik zie hem als een ui die je afschilt. Er komen steeds nieuwe lagen en steeds meer verrassingen aan de oppervlakte. Gray is beslist niet de held die hij graag zou zijn. Hij is fysiek en emotioneel opgesplitst.Als ik vertel wat hem allemaal is overkomen, zullen de lezers geschokt zijn.”

Humor
“Het leukste personage in De zwarte orde vind ik het eigenwijze zakenrollertje Fiona, ze loopt de hoofdpersonen in de weg, maar ze helpt ze ook. Ze is gewoon leuk.”Fiona zorgt voor humoristische intermezzo’s. Zij doet niet grappig, maar je moet om haar lachen vanwege de serieus bedoelde handelingen die menigmaal komische gevolgen hebben. Haar normen zijn een beetje aan de duistere kant. Ze worstelt om voor volwassen aangezien te worden, maar ze is nog maar een tiener. Ik zal haar zeker nog een keer terug laten komen in een volgend boek. Een beetje humor doet geen pijn,” zegt Rollins, “dat zorgt voor een goede break in het verhaal. Ze brengt een beetje lichte toets in het verhaal. Daarna kan ik weer vol uitpakken. Als lezer ben ik ook dol op humor. Ik geniet van Janet Evanovich met haar onbehouwen en blunderende hoofdpersoon Stephanie Plum, een wandelende ramp maar ze is hilarisch. In mijn volgende boek introduceer ik wat meer humor dan ik nu doe. Leuk om te schrijven en leuk om te lezen. Wat ik persoonlijk leuk vind is een enorme vlucht eenden die als moordwapen gebruikt worden. Geestig, haha.”

Boodschap
“Humor sluit natuurlijk ook aan bij mijn behoefte om te entertainen. Ik schrijf een sprookjesachtig soort verhalen, maar ik heb ook een hoger doel. Natuurlijk neem ik de lezer mee in een achtbaan, een aaneenschakeling van angstige en spannende momenten, maar ik wil wel een echo. Ik wil dat mensen ook iets van mijn boeken opsteken. Dat mensen geïnteresseerd raken in een onderwerp en dat ik hen ertoe aanzet om zich in dingen te verdiepen nadat ze mijn boek hebben weggelegd. Ik behandel altijd wetenschappelijke onderwerpen. In De zwarte orde heb ik het over chemicaliën, vacuümbuizen en andere technologie die de Duitsers hadden ontwikkeld tijdens WO II in geheime onderzoekslaboratoria. De geallieerden probeerden uit alle macht de Nazi-technologie in handen te krijgen. Verder heb ik het over kwantummechanica en intelligent design. Alles berust op feiten. Maar ik richt me wat niveau betreft op een high school publiek. Ik ga niet te hoog zitten, dan streef ik mijn doel voorbij, maar ik ga ook niet te laag zitten, want dan vindt men je kinderachtig. Het zou ook een onderschatting zijn van je lezers. Ik krijg brieven van 12 jarige lezertjes die heel goed begrijpen wat ik schrijf. Kinderen zijn slimmer dan je denkt.”

Research
Er zijn van Rollins foto’s bekend uit Nepal, Denemarken en Breslau, niet geheel toevallig de locaties die in De zwarte orde beschreven worden. “Ik pleeg enorm veel research. Zelfs als ik met vakantie ga, probeer ik het nog zo te regelen dat ik enige research kan doen. Als ik eenmaal in mijn hoofd heb waarover ik wil schrijven, dan lees ik alles wat los en vast zit over dat onderwerp. Ik heb debatten over intelligent design, evolutie en biologie gevolgd. Ik heb de argumenten gelezen en de tegenargumenten bestudeerd. Ik heb me verdiept in de kwantummechanica en alle theorieën die iets te vertellen hebben oer de relatie daarvan met de geschiedenis. Het was geen gemakkelijke kost. Ik heb af en toe moeten studeren op dingen die ik nauwelijks kon bevatten. Maar het is me gelukt om het te begrijpen.”

Self made man
“Wat schrijven betreft heb ik geen speciale opleiding. Ik heb geen cursus creative writing gevolgd. Ik ben volledig een self made man. Ik heb het meeste geleerd door te lezen. Elke dag lezen, dan leer je het meeste. Lezen is gasoline, de benzine waarop de motor draait. Mijn devies is: schrijf elke dag en lees elke nacht. Er zijn namelijk andere mensen die het wiel al hebben uitgevonden, waarom zou ik dat dan nog doen? Ik schrijf organisch. Ik weet niet hoe mijn boek begint en ik weet niet hoe het eindigt. Ik heb wel een zekere structuur. Dat kan niet anders, want in thrillers moeten dingen samenkomen. Als ik begin wil ik maar een paar dingen weten. Welk wetenschappelijk onderwerp ik wil behandelen, welke locaties ik wil beschrijven en wat de geschiedkundige achtergrond is. De rest komt tijdens het schrijven. Mijn productie is hoog. Ik schrijf probleemloos twee boeken per jaar: een fantasyroman en een thriller. Dat klinkt veel, maar als je bedenkt dat ik zes bladzijdes per dag schrijf valt het weer mee. Reken maar uit. Circa 350 dagen per jaar maal zes bladzijdes is meer dan 2.000 bladzijdes per jaar. Daar kan je twee leuke boeken mee vullen. Per dag schrijf ik zo’n zes tot acht uur. Ik heb dus een redelijk relaxed leven. Van discipline ben ik overigens niet zo gecharmeerd. Ik sta niet per definitie ’s ochtends vroeg op om te gaan schrijven. Als ik mijn aantal pagina’s maar haal. Daar gaat het om.”

Thriller vs fantasy
Rollins snapt niet dat men zijn productiviteit zo groot vindt. “Mensen vinden het vreemd dat ik zowel het genre fantasy als het genre thriller naast en door elkaar kan schrijven. Ze zijn inderdaad totaal verschillend, maar ik houd van afwisseling. Een thriller is stacato. Doorgaan, doorgaan, doorgaan. Gevaar, actie, gevaar, actie. Tempo, tempo, tempo. En natuurlijk zorgen voor een juiste balans tussen dat tempo en de karakteruitdieping. Maar als ik alleen maar thrillers zou schrijven, zou ik snel opgebrand zijn. De structuur van een thriller is me te strak. In een fantasyroman ben ik meer bezig een nieuwe wereld te scheppen. De fantasywereld is groter, ruimer, niet aan grenzen gebonden. De enige grens is mijn eigen fantasie. Het tempo ligt stukken lager. Dat bevalt me wel. Maar het allerbelangrijkste is dat wat ik ook schrijf, ik ezig ben met schrijven. Als ik in thrillers mijn hoofdpersonen in een hoek heb geschreven, zou ik graag wat elementen uit mijn fantasyromans gebruiken. Omgekeerd zou ik in mijn fantasyverhalen af en toe graag een telefoon ter beschikking ebben voor mijn personages om uit een bepaalde situatie te komen. Ach, als schrijver ben je nooit tevreden.”

Vrouwen
Aan schrijven voor een specifieke doelgroep begint Rollins niet. “Hoewel in mijn boeken nogal veel actie voorkomt en ik een bloedbad zo nu en dan ook niet uit de weg ga, heb ik waarschijnlijk iets meer vrouwelijke dan mannelijke lezers. Vrouwen en mannen zijn totaal verschillende wezens en ze zullen dus ook op een totaal andere manier lezen wat ik geschreven heb. Vrouwen zijn emotioneler, dus die zullen meer op de emoties letten terwijl mannen zich meer zullen richten op de actie. Ik denk dat zowel mannen als vrouwen bij mij genoeg aanknopingspunten zullen vinden. Van vrouwelijke schrijvers wordt gezegd dat ze al schrijvend naar een andere respons zoeken. Dat is voor een deel zeker waar, maar er zijn ook vrouwelijke schrijvers die zich zo in mannen kunnen verplaatsen dat ze vanuit een mannelijk perspectief kunnen schrijven. Denk maar aan Gayle Lynds die samen met Ludlum boeken heeft geschreven.”

Goede & slechte thrillers
Rollins heeft een uitgesproken mening over dat wat hij goed vindt en wat hij haat. Het is overigens niet verwonderlijk dat dit nauw aansluit bij de ingrediënten die hij zelf graag in zijn boeken stopt. “Als ik lees kan ik spontaan haatgevoelens krijgen als een verhaal traag is. Als er 15 pagina’s lang beschreven wordt hoe een kamer eruit ziet, bijvoorbeeld. Oervervelend. Daarom zijn die typisch vrouwelijke thrillers, die met literaire ambitie, niet my cup of tea. Van mij moet er actie in een thriller zitten, anders val ik in slaap. Ik ga voor een sterke plot. Dat komt zonder meer door mijn jeugd waarin ik uitsluitend comic books las. Daar wordt wel eens op neergekeken, maar in de comics van Spiderman, The fantastic four, Doc Savage, The Hulk, Captain America, The Avengers is altijd een waanzinnige aaneenschakeling van actiemomenten verwerkt. Daarom zitten al die jonge knaapjes altijd met open mond te lezen. Daarom kan je een kanon bij hun oor afschieten zonder dat ze het horen. Daarom krijg je ze met geen bulldozer van hun plaats. Actie is spanning. Het mooiste vind ik het als er in een boek een wetenschappelijk item in het verhaal verwerkt is, als er een heerlijke fantasiewereld wordt geschapen waarin alles kan. Kortom een modern soort sprookje dat er op gericht is mensen te amuseren. Met name dat laatste is belangrijk. Een boek moet ontspanning bieden.”

Volgende boek
“Mijn volgende boek heeft weer een geschiedkundige achtergrond. Uiteraard. Het gaat over Marco Polo.
Er zijn namelijk theorieën waarin aan zijn bestaan wordt getwijfeld. Als je zijn logboeken bekijkt zijn er zaken die onverklaarbaar zijn. In die tijd werd altijd minutieus alles vastgelegd, zeker de opvallende buitenissige dingen. Maar er werd door hem nergens gerept over de Chinese muur en er werd nergens melding gemaakt van het drinken van thee. Er zitten enorme gaten in zijn verslaggeving. Dat heb ik meegenomen in mijn boek. Het is inmiddels af en komt over een paar maanden uit. Zal bij jullie wel een jaar later verschijnen. Moet ik misschien weer op promotietoer. Spreken we elkaar tegen die tijd weer. Neem wat comics mee. Wordt het weer leuk.”