Interview Justin Cronin

De oversteek was overigens niet Cronins eerste boek. Onder pseudoniem schreef hij eerder de veelgeprezen romans The Summer Guest en Mary and O´Neil. Romantische fictie waarmee hij meerdere prijzen won, waaronder de Stephen Crane Prize en een PEN/Hemingway Award. Cronin combineerde lange tijd zijn schrijverschap met een baan als docent Engelse literatuur aan de Rice University, maar sinds het overweldigende succes van De oversteek, door Stephen King uitgeroepen tot het beste boek van het jaar, heeft Cronin zich toegelegd op een baan als fulltime schrijver. Momenteel is hij bezig aan het tweede deel van De oversteek-trilogie.

Justin Cronin werd geboren in Boston, Massachussets. Zijn ouders waren van Ierse afkomst, lezers, geen verhalenvertellers. `De enige echte verhalenverteller in de familie was mijn oma.
Ik denk dat ik mijn aanleg voor het vertellen van verhalen van haar heb. Mijn ouders hebben me nooit in een bepaalde richting gestuurd. Het enige wat ze wilden, was dat ik gelukkig zou zijn. 'Have fun. Good luck'. En dat is me gelukt. Ik heb gestudeerd, veel gereisd, een tijd in Californië gewoond, in Tennessee, in Philadelphia en nu woon ik in Texas.
Ik heb een tijdje creative writing gedoceerd aan de universiteit. Wat overigens vrij gemakkelijk was. Mijn belangrijkste advies was altijd om veel te lezen en goed te kijken hoe schrijvers hun verhalen hadden opgebouwd. De basis voor schrijverschap is lezen, lezen, lezen. Ik heb het geluk gehad dat ik jong was voordat videogames, kabeltelevisie en dvd´s hun intrede deden. Wij hadden thuis een oude televisie met drie netten die geen van alle interessant waren voor een jongen als ik. Lezen was de ene mogelijkheid die ik had om te kunnen vluchten in een spannende droomwereld. De andere mogelijkheid was rondzwerven in de bossen bij ons in de buurt. En ook dat heb ik veel gedaan. Beide zaken hebben mijn schrijverschap gevoed.

Durven falen
Toen ik creative writing doceerde, hield ik mijn studenten altijd voor dat durven falen een van de voorwaarden is om schrijver te kunnen worden. Het is geen vak waar je op zeker kunt spelen. Kans op mislukken is levensgroot aanwezig en dat risico moet je durven nemen.
Dat heb ik mezelf ook vaak voor moeten houden toen ik zelf begon te schrijven. Het is een vak waarin je dag na dag na dag probeert om emoties vorm te geven, ongeacht je stemming van dat moment. En je moet een ijzeren doorzettingsvermogen hebben, want als je klaar bent met de ruwe versie van je boek, moet je gaan herschrijven en daar gaat soms evenveel tijd inzitten als in het schrijven van de eerste versie.

Van kort verhaal tot volwassen roman
Justin Cronin zette zijn eerste schreden op het gebied van schrijven middels korte verhalen. Diverse tijdschriften publiceerden de verhalen en Cronin won er prijzen mee, maar met prijzen kan je geen hypotheek betalen. Bovendien schonk het Cronin niet de bevrediging die hij van het schrijven verwachtte. `Pas toen ik begon met het schrijven van romans ontdekte ik dat korte verhalen inderdaad veel moeilijker zijn. Dat neemt niet weg dat het goede vingeroefeningen waren. Pijnlijke weliswaar, want de kinderen dreigden te verhongeren, de hond liep weg van huis op weg naar een betere toekomst, de deurwaarders klopten om de dag aan de deur en mijn vrouw overwoog serieus een scheiding. Het schrijven van korte verhalen brengt weinig geluk in de familiesfeer. Het is een geluk dat ik vanaf 1983 wat bijverdiende met lesgeven, anders was het misgegaan. Dankzij het geld dat De oversteek heeft opgebracht, ben ik in staat gesteld om een paar jaar studieverlof te nemen en mijn functie als docent geruime tijd neer te leggen. Maar ik mag terugkomen. Een geruststellend idee want je weet het maar nooit met het schrijverschap. Nu ben ik driekwart van mijn tijd schrijver en een kwart van mijn tijd promotor en publiciteitsagent van mijn eigen werk.

Familie, een zege
Ik ben iemand die heel gedisciplineerd tien uur per dag kan schrijven. Een eenzame bezigheid, maar ik ben gezegend met een lieve vrouw, een dochtertje en een zoon. Zij leven niet alleen met me mee, ze denken ook met me mee. Het feit dat De oversteek nu in meer dan 30 landen ter wereld in de boekhandel ligt heb ik voor een groot deel te danken aan mijn dochtertje. Ik las haar veel voor en als er geen boek voorhanden was, dan fantaseerde ik een verhaal. Ik zat op een bepaald moment met een verhaal in mijn hoofd waarin ik ingrediënten wilde verwerken van 9/11, De Koude Oorlog, het dorre landschap van Texas en allerlei andere zaken. Op een dag gaf ik mijn dochter fietsles en hadden we het over verhalen en mijn nieuwe boek, dat erg somber dreigde te worden. Zij vroeg me toen om een verhaal te schrijven over een meisje dat de wereld zou redden, tevens een verhaal waarin vampiers een belangrijke rol zouden spelen. Het is een meisje van haar tijd, dus dol op boeken en films als Twilight en Buffy the vampire slayer. Zij bracht mij dus op de gedachte. En ik zei meteen O, Cool, dat ga ik doen. Toen ik het verhaal voor De oversteek begon te ontwikkelen, werd het in eerste instantie een doodserieus en somber boek over de Amerikaanse overheid die mensen gebruikt als proefpersonen, een experiment dat faliekant verkeerd afloopt. Twaalf personen worden met een dodelijk virus besmet. Maar er is een meisje, Amy, dat weet te ontsnappen. En die Amy, die honderd jaar later weer opdoemt, zonder stem en zonder herinneringen, is natuurlijk mijn dochtertje. Het leuke is dat ik mijn dochter van alle stadia van mijn boek op de hoogte heb gehouden. Als zij iets afkeurde, dacht ik er serieus over na om het te veranderen en dat heb ik soms ook gedaan. Dus je ziet dat familie echt een zege kan zijn voor je carrière, want het boek is een bestseller geworden.

Einde van de wereld
Hoewel sommige mensen tegenwoordig het einde van de wereld voorspellen als gevolg van het verkeerd omgaan met de aarde of het fabriceren en uiteindelijk gebruiken van atoombommen, is in de gedachtevorming een allesvernietigend virus of een bloeddorstige vampierkolonie niet het meest voor de hand liggend. Cronin moet hier erg om lachen.
´De reden dat ik heb gekozen voor een vampierverhaal voor volwassenen is omdat het zo gemakkelijk met andere genres te verbinden is. Kijk maar naar Twilight, dat is in wezen een gewoon liefdesverhaal, voor zwijmelende teenage girls en voor hun moeders, de Twimoms. Alleen is een van de hoofdpersonen in Twilight een vampier. Datzelfde geldt voor mijn boek, ik heb het leven na de Apocalyps willen beschrijven, het leven na een wereldwijde epidemie veroorzaakt door gewetenloze leiders. Het is sciencefiction, horror, thriller, zelfs een psychologische roman, maar de vampiers, de kwaadaardige wezens die het dorre landschap bevolken zijn het lijmmiddel voor het verhaal dat gaat over morele waarden, opoffering, de grote innerlijke kracht van mensen die hen in staat stelt de grootste ellende te overleven en natuurlijk hoop. Er is altijd hoop. Zonder hoop heeft het leven geen zin.

Realiteit versus fantasie
In mijn boek wordt een aantal wezenlijke kwesties aan de orde gesteld, zoals de macht die leiders krijgen en de willekeur waarmee die macht gebruikt wordt, de verbanden die groepen tot een eenheid smeden, individuele vrijheid, ziekte, eenzaamheid en liefde. Allemaal dingen die hun wortels vinden in de realiteit. Maar daar staat tegenover dat ik in mijn apocalyptische wereld wezens laat voorkomen die zich door middel van gigantische sprongen kunnen voortbewegen. Een curieus soort vampier dus, niet alleen met dierlijke maar ook met menselijke eigenschappen. Als ze in de spiegel kijken worden ze, net als de ouder wordende mens, overvallen door een gevoel van melancholie, terwijl ze zich afvragen wat er in hemelsnaam met hen gebeurt. Het zijn fantasiewezens die de grote werkelijke vraagstukken volstrekt niet onderuit halen. Een combinatie van fantasie en werkelijkheid is overigens onontbeerlijk voor een verhaal dat zich voor een deel 100 jaar verder in de toekomst afspeelt.

Gevaar
Als je het goed bekijkt, is mijn verhaal een soort rampenverhaal. Niet alleen vanwege het dodelijke virus dat mensenmassa´s heeft gedood, maar ook vanwege het feit dat de vampiers een constante bedreiging vormen voor de krap 100 overlevenden die zich binnen een ommuurd gebied hebben teruggetrokken. De vampiers zijn een synoniem voor een universeel gevoel van de mens, angst voor een dreiging die elk moment kan toeslaan. In dat opzicht wijkt mijn verhaal af van het traditionele vampierverhaal, waarin een bloeddorstige vampier het heeft gemunt op eenlingen. In mijn verhaal zijn vampiers een dreiging voor een complete leefgemeenschap. De overlevenden van de catastrofe leren zich door schade en schande wapenen tegen hun aanvallers. Die centrale gedachte komt voort uit mijn nadenken over oorlogen en de rampzalige terroristische aanval van 9/11. De mens is krachtig genoeg om zelfs de grootste rampen te overleven. Onze veerkracht is enorm.

Foute wetenschappers
In De oversteek worden mensen door de overheid gebruikt voor onverantwoorde medische experimenten. Cronin kan zich daar behoorlijk kwaad over maken omdat hij hier de werkelijkheid dichter benadert dan hem lief is. `Overal ter wereld wordt op last van regeringen, medici of farmaceutische en cosmetische bedrijven geëxperimenteerd met mensen. En neem maar van mij aan dat wetenschappers meer dan eens antwoorden proberen te krijgen op manieren die volstrekt onethisch zijn. Het gaat om veel geld en vaak ook om carrières. Wetenschappers zeggen altijd What the hell. Push the button. Let´s see what happens. Voor wereldroem, doen zij letterlijk alles. Wetenschappers doen natuurlijk ook veel goeds. Ik houd van mijn IPad en van de medicijnen die mensen doen genezen terwijl ze vroeger aan diezelfde ziekte waren doodgegaan. Wij allen zijn wetenschappers veel dank verschuldigd. Maar veel van hen hebben ook hun donkere kanten.

Amy
De hoofdpersoon in De oversteek is Amy, die ook als proefkonijn wordt gebruikt door de regering. Zij overleeft en doet na 100 jaar opnieuw haar intrede in het boek. Ze heeft geen stem, geen herinneringen. Ze raakt bevriend met een groep jonge overlevenden, onder wie een getraumatiseerde man die verliefd op haar wordt. Samen met deze man wil Amy de oversteek maken om het geheim achter haar mysterieuze bestaan te ontdekken. Zij zorgt voor menig emotioneel fragment in het boek. Maar niet alleen in De oversteek. Cronin: `Amy is de ruggengraat van de trilogie. Zij komt dus ook zeker terug in het tweede boek. Amy is door de wereld weggegooid als een stuk vuilnis. Maar een uiterst fatsoenlijke man neemt haar onder zijn hoede. Het verhaal is dan ook eigenlijk HAAR verhaal. Zij vertegenwoordigt het menselijke element. Het verhaal gaat over haar reis, haar oversteek. Haar karakter ontwikkelt zich. Zij is het kind, de onschuld, maar tevens het slachtoffer. Omdat zij in geen honderd jaar met mensen heeft verkeerd, kijkt zij met volslagen naïviteit naar alles en iedereen om haar heen. In het tweede boek schrijf ik scènes die we volledig door haar ogen zien. Amy wordt langzaamaan volwassen.

Ondergang van de wereld
In De oversteek is Amerika getroffen door de grote catastrofe. Daar speelt het verhaal zich ook af. Of de epidemie de rest van de wereld ongemoeid heeft gelaten wil Cronin nog niet kwijt. 'Ja, ik ben als schrijver God of the Universe, of beter gezegd God of the Local Dailies. Dus ik weet alles over de wereld die ik in mijn boek schep, maar mijn karakters weten niet of Europa of de rest van de wereld ongeschonden is gebleven. Ik kan daar dan ook niets over zeggen. Maar ik kan je wel vertellen dat je daar achter zult komen als je het tweede deel leest. Geography is destiny, dat kan ik je ook nog meegeven als huidige Texaan waar de ruimte en de olie allesbepalend zijn voor het leefgedrag en de toekomst van mensen. De bestemming van een streek of land wordt vaak bepaald door de ligging. Jullie in Europa wonen dicht op elkaar en zijn dus gedwongen socialer te zijn dan de Amerikanen die in een afgelegen gebied wonen en die voor hun inkomen helemaal afhankelijk zijn van hun eigen inspanning.

Vader-dochter
Het gekke is dat ik, nu ik succes heb, meer wil dan alleen een succesvol schrijver van boeken zijn. Op mijn verlanglijstje staan nu ook het schrijven van een filmscenario en het schrijven van een toneelstuk. Maar eerst ga ik verder met het tweede deel van De oversteek-trilogie. Dat moet de basis zijn voor de uitbouw van mijn verdere carrière. Mijn dochter van 14 was de inspirator voor mijn huidige succes. Ik heb ook nog een zoontje van 7 jaar maar die zie ik voorlopig nog geen inspirator worden. Hij leest niet. Hij speelt met lego, zit de hond achterna en sjeest de tuin rond op zijn step. Mijn dochter is de lezer. Voorlopig blijft De oversteek-trilogie dan ook een vader-dochter ding. Hoe gelukkig kan een mens zijn?