Interview Kate Mosse

“Ik ben geen supermodel dat aan de drugs is!”, begint Kate Mosse lachend haar verhaal. “Wat ik wel ben is schrijfster, BBC presentatrice voor zowel radio als televisie, een enorme thrillerliefhebber en medeoprichtster van de Orange Prize for Fiction. Dit is een literaire prijs voor Engelstalige, vrouwelijke fictie. Het is de op drie na grootste literaire prijs in Engeland en de op twee na grootste literatuurprijs in de wereld.” Mosse studeerde Engels aan Oxford University en rolde daarna het uitgeversvak in. “Eigenlijk kun je wel stellen dat boeken in mijn hele volwassen leven een belangrijke rol hebben gespeeld. Ik werkte voor uitgeverij Random House en moest op een gegeven moment besluiten of ik in het uitgeefvak wilde blijven of dat ik toch iets anders wilde gaan doen. Ik merkte dat ik niet meer helemaal happy was in dat werk. Aangezien ik altijd mijn hart volg in de keuzes die ik maak, besloot ik de uitgeefwereld vaarwel te zeggen. Ik heb me geen seconde verveeld, want ik ben meteen begonnen met het schrijven van mijn eerste boek en raakte betrokken bij de Orange Prize. Daarna heb ik veel voor televisie gedaan en nog meer boeken geschreven. Het verloren labyrint is mijn vijfde boek.”

Avonturenthriller
Mosse probeert een balans te vinden tussen schrijven en haar andere bezigheden. “Ik zou nooit alleen maar kunnen schrijven omdat ik een sociaal dier ben. Het auteursvak is erg eenzaam en dat zou ik niet volhouden. Maar, als ik schrijf dan doe ik ook niets anders. Op 2 januari ga ik beginnen met mijn nieuwe boek en moeten mijn andere activiteiten even wijken. Dat is de manier waarop ik werk. Ik heb de rust nodig en de focus op mijn verhaal.”

Mosse bestempelt haar boek Het verloren labyrint als een avonturenthriller. “Ik denk dat Labyrint een mix is van beide genres. Oude avonturenromans, waar ik overigens gek op ben, hebben een heel duidelijk stramien. Je weet dat er veel dingen mis zullen gaan tijdens het verhaal, je weet dat de held/heldin voornamelijk in gevaar zal verkeren, maar je weet ook dat het altijd goed zal aflopen. In thrillers gebeurt altijd iets vreselijks en er is vaak geen ‘feel good’ einde. Thrillers zijn wel realistischer dan avonturenverhalen. Ik vond het dan ook een uitdaging om het realiteitsgehalte van thrillers te combineren met het duidelijke kader van een avonturenverhaal en de hoofdrol te geven aan een vrouw. In avonturenverhalen spelen mannen namelijk bijna altijd de hoofdrol. Dat wil niet zeggen dat mijn boek meer aansluit bij vrouwelijke lezers. Sterker nog, ik heb veel meer reacties van mannen dan van vrouwen gehad in de trant van: ‘Normaal lees ik geen boeken van vrouwelijke auteurs, maar ik heb echt genoten van je boek’.” Toch ziet blijkbaar niet iedereen Labyrint als een avonturenthriller. Het boek spreekt zowel thriller- als avonturen- en geschiedenisfans aan. The Crime Writers Association nomineerde het boek onlangs voor de Ian Flemming Steel Dagger Award. “Ik was dolgelukkig, maar ook enorm verbaasd dat mijn boek stond in een rijtje met duidelijke thrillers. Ik ben eigenlijk heel verwonderd als mensen het zien als een thriller omdat het historische schrijfwerk dat ik heb verricht ook heel veel verschillen heeft ten opzichte van een thriller. Maar je hoort mij niet klagen, ik vind de nominatie heel opwindend. Als thrillerliefhebber wil ik alleen al aanwezig zijn om al die andere fantastische auteurs te ontmoeten!”

Stemtest
Hoewel Het verloren labyrint Kate’s vijfde boek is, voelt het voor haarzelf als een debuut. “Ik heb het gevoel dat ik met Labyrint heb ontdekt wat voor soort schrijver ik ben, ik heb mijn eigen stem gevonden. Dat gevoel heb ik bij mijn vorige boeken nooit gehad. De stijl die ik in Labyrint heb gebruikt, werken met verschillende tijdzones, blijf ik nu volgen. Het was een echte uitdaging en heel complex om een dergelijk verhaal te schrijven, maar ik heb er zoveel plezier in gehad. Een beetje alsof je ontzettend je best hebt gedaan op school en uiteindelijk een mooi cijfer behaald. Natuurlijk ging het niet altijd van een leien dakje. Ik ben ook wel tegen een aantal problemen aangelopen. Op die momenten dacht ik: ‘waarom heb ik mezelf zo’n ambitieus doel gesteld?’ Maar uiteindelijk is het een heel bevredigend proces geweest.”

Het verloren labyrint is een avonturenthriller die zich voor de helft afspeelt in het middeleeuwse Frankrijk en voor de helft in het huidige Frankrijk. Het verhaal kent twee heldinnen Alaïs en Alice. Het verhaal dat ze vertellen komt nauw overeen en laat zien dat de geschiedenis en de tegenwoordige tijd naast elkaar kunnen bestaan en elkaar beïnvloeden. Het verhaal begint met Alice die in 2005 een grot ontdekt die lang verborgen is gebleven. Ze heeft het gevoel dat ze eerder op die plek is geweest en ontdekt twee skeletten. Hoewel Alice weet dat ze nauwkeurig met de vindplaats om moet gaan, kan ze haar nieuwsgierigheid niet bedwingen en onderzoekt ze de grot verder. Op de muur vindt ze een getekend labyrint en bij een van de skeletten ligt een ring met dezelfde afbeelding. Vanaf dat moment raakt het verhaal in een stroomversnelling en komen geheimen uit het verre verleden steeds verder naar de oppervlakte om uiteindelijk een climax in het heden te veroorzaken.

Mosse vertelt het verhaal geloofwaardig en met veel gevoel voor sfeer en taal. Haar hoofdpersonen zijn mensen met wie de lezer zich makkelijk identificeert omdat ze realistisch zijn neergezet. “Ik schrijf graag over echte mensen en houd niet van karakters die te zwart of te wit zijn. Neem nou bijvoorbeeld Gilhaum, een van de mannen in het middeleeuwse verhaal. Ik ben dol op hem, maar hij is een zwakke man die een paar foute beslissingen neemt waar hij zijn hele leven spijt van heeft. Dat vind ik veel interessanter dan schrijven over een held waar niets op aan te merken valt. Alice bijvoorbeeld is een beetje kribbig en snel op haar teentjes getrapt en zo hebben al mijn hoofdpersonen wel hun nukken.”

De lange adem
Er gingen heel wat jaren overheen voordat Kate een duidelijke visie had op het verhaal dat ze in Het verloren labyrint wilde vertellen. “Ik kreeg mijn inspiratie door verschillende dingen. De belangrijkste is dat mijn man, kinderen en ik al zo’n 16 jaar een huis hebben in Carcassonne (Zuid-Frankrijk) aan de voet van het middeleeuwse centrum. Op het moment dat ik voor het eerst in Carcassonne kwam, was ik op slag verkocht. Eigenlijk is Labyrint een beetje een ode aan Carcassonne. Ik houd van de bergen, het licht, de geuren en de uitstraling die het heeft. Ook als je helemaal niets weet van wat er zich vroeger in de 13^e eeuw op die plek heeft afgespeeld, dan nog voel je dat er een bijzondere sfeer hangt en beklim je de berg van Montségur waar de Kataren uiteindelijk aan hun einde kwamen. Je voelt gewoon dat er op die plek iets is gebeurd, zonder dat je ook maar enige historische kennis hoeft te hebben. En omdat ik verliefd werd op Carcassonne, wilde ik er alles over weten. Ik ben er toen veel over gaan lezen en leerde steeds meer over die vreemde mensen die de Kataren werden genoemd. Ik wist werkelijk helemaal niets van hen af, maar raakte steeds meer geïnteresseerd in hun filosofieën en levensstijl.

Ik was helemaal niet van plan om over de Kataren te gaan schrijven. Ik had al tien jaar een verhaal over de graal in mijn hoofd en ik heb altijd gedacht dat als er al zoiets als een graal heeft bestaan, dat het dan niet christelijk van oorsprong is maar nog veel ouder. Mensen hebben het altijd maar over de heilige graal, maar de graal is beschreven in een gedicht uit 1200 en niet in de bijbel. Als er al een graal bestaan heeft, dan zou het volgens mij uit Egypte vandaan komen. Daar was toen een enorme opkomst van magie, astronomie en natuurkunde. In eerste instantie wilde ik dus ook een verhaal schrijven waarin de ene verhaallijn zich afspeelde in het oude Egypte en de andere in het huidige Frankrijk. Toen mijn kinderen 6 en 4 waren, ging ik voor het eerst naar Montségur met mijn gezin en schoonmoeder. Het was Pasen en het sneeuwde en terwijl de anderen een enorme sneeuwpop maakten, beklom ik de berg. Ik klom omhoog door de wolken en het was koud en grijs en op een gegeven moment verdwenen de wolken en was de lucht stralend blauw. Overal om me heen knisperende witte sneeuw. Toen realiseerde ik me dat het verhaal dat ik wilde schrijven niet thuishoorde in het oude Egypte, maar daar. Op die berg vielen ineens heel veel dingen op hun plaats. Verhalen kiezen jou uit. Een schrijver kiest niet welk boek hij gaat schrijven, er is ergens een verhaal dat ligt te wachten tot jij het gevonden hebt. Dit verhaal zei boven op die berg tegen me: Nu moet je mij gaan schrijven.”

Een eerlijk verhaal
Toen Mosse uiteindelijk wist welk verhaal ze wilde vertellen, brak een lange periode van uitgebreid onderzoek aan. Elk detail moest kloppen. “Als je wilt dat de lezer je vertrouwt, dan moet je verhaal waarheidsgetrouw zijn. Mijn onderzoek bestond uit het lezen van boeken en fysieke en geografische research. Ik heb me onder andere verdiept in de middeleeuwse geschiedenis, theologie en de Kataren. Ik heb echt alles gelezen wat er in het Engels en Frans beschikbaar was over deze onderwerpen. Verder heb ik met historici gepraat, de curator van illuminated manuscripts in het British Museum in Londen om te leren hoe een boek het beste bewaard kan blijven gedurende een lange tijd en van welk materiaal het dan gemaakt zou moeten zijn. Daarnaast heb ik onderzoek gedaan naar de middeleeuwse klederdracht in Frankrijk en alle plaatsen bezocht die ik in mijn boek beschrijf. Ik heb de bergen beklommen, van dorp naar dorp gewandeld, ik heb een cursus zwaardvechten gedaan omdat ik wilde weten hoe een zwaard in je handen aanvoelt. Verder heb ik me verdiept in de flora van het middeleeuwse Frankrijk. De sfeer en geografie zijn heel belangrijk voor mij als schrijfster. Frankrijk inspireert me enorm als schrijfster en als mens voel ik me erg aangetrokken tot Engeland. Ik heb natuurlijk ook heel veel tijd doorgebracht in Carcassonne. Je zou aan de hand van Labyrint uitstekend een rondleiding kunnen doen, omdat alles wat ik beschrijf in het boek ook daadwerkelijk bestaat.”

Na vijf jaar van onderzoek en schrijven was Het verloren labyrint echt af. Mosse heeft moeilijke momenten gekend tijdens het hele traject. “Het grootste probleem was hoe ik veel historische informatie kon verwerken in het verhaal, zonder dat het ten koste ging van de snelheid en spanning. Ook vond ik het lastig om de twee heldinnen die gescheiden zijn door 800 jaar hun eigen verhaal te laten vertellen terwijl ze toch zo nauw met elkaar verweven zijn. Over het slot heb ik ook lang nagedacht. Hoe schrijf je toe naar de ultieme climax waarin beide verhalen samen komen op een geloofwaardige manier etc.? Ik hoop dat ik van het schrijven van Labyrint genoeg heb geleerd om mijn volgende boek sneller en makkelijker te schrijven. Bij Labyrint heb ik de beide verhaallijnen eerst helemaal onafhankelijk van elkaar geschreven en ben ze pas later tot een geheel gaan verweven. Het resultaat was dat ik van beide verhalen ongeveer de helft heb moeten schrappen. Dat was heel moeilijk en het voelde ook heel bruut.”

De kip of het ei?
Een simpele rekensom maakt duidelijk dat Mosse al ver voor het succes van Dan Brown rondliep met het idee om een verhaal over de graal te schrijven. Het boek van Brown lag echter eerder in de winkels. Na het lezen van De Da Vinci Code kon zij haar zorgen echter aan de kant zetten. “Het boek van Dan Brown verschilt totaal van het mijne. Ik wist dan ook zeker dat niemand mij ervan zou beschuldigen dat ik Dan Brown had nageaapt. Er is nog geen journalist geweest die me vroeg of ik mijn verhaal ben gaan schrijven na het succes van Brown. Wel proberen ze me allemaal vervelende uitspraken over hem te ontlokken. Ze willen van me horen dat De Da Vinci Code het vreselijkste boek is dat ik ooit heb gelezen, maar om je de waarheid te zeggen: ik denk dat het een heel leesbaar boek is dat ervoor heeft gezorgd dat mensen die al jaren geen boek hebben aangeraakt weer zijn gaan lezen. Dat is echt de verdienste van Dan Brown en daar kunnen we hem alleen maar dankbaar voor zijn. De promotie van lezen en schrijven is voor mij belangrijker dan mijn persoonlijke zorgen om zijn succes als collega-auteur.”

Over de verschillen tussen haar boek en dat van Brown hoeft Mosse niet lang na te denken. “ Ik denk dat zijn boek een heel duidelijk misdaadverhaal is, omdat er geen historische verhaallijn in zit. Natuurlijk ligt de sleutel wel in het verleden, maar het speelt zich volledig af in de tegenwoordige tijd. Mijn boek is daarentegen ook echt historisch. In mijn verhaal hebben de steden waar het verhaal zich afspeelt ook een belangrijke rol en bij hem zijn die niet echt van belang. Sommige mensen die De Da Vinci Code niet leuk vonden zeiden tegen me: ‘Ik wilde je verhaal eigenlijk niet lezen omdat ik dacht dat het op dat van Dan Brown zou lijken, maar ik ben blij dat ik het toch gedaan heb.’ Er zijn ook mensen die het juist zijn gaan lezen omdat ze dachten dat het op De Da Vinci Code zou lijken. Ik denk dat de lezers van nu allemaal houden van heldhaftige verhalen die verder strekken dan het falen van een huwelijk. Mensen willen momenteel graag lezen over verhalen die honderden jaren geleden hebben plaatsgevonden. Of je nou een man of een vrouw bent, jong of oud, iedereen kan zich met dergelijke verhalen identificeren. Op dit moment is ‘mystical writing’ helemaal in, maar vijf jaar geleden nog helemaal niet. Als je kijkt naar de boeken die nu verkocht worden, dan is het gros daarvan tien jaar geleden ook al gepubliceerd. Toen sloeg het echter niet aan. De voorkeur van lezers is een soort golfbeweging. Vijf jaar geleden waren boeken met seriemoordenaars een enorme hype. Twintig jaar geleden zag je veel spionageboeken, boeken over terroristen etc. Mensen willen daar nu helemaal niet over lezen. Na de aanslagen in Londen is het laatste wat men daar wil lezen een boek over terrorisme. Dit soort verhalen komt te dicht bij. Ik heb geen pasklaar antwoord waarom het ene onderwerp beter aanslaat dan het andere, maar dat er sprake is van een golfbeweging is duidelijk. Als je geluk hebt, zit je in de juiste golf. Toevallig sluit mijn boek aan bij de huidige trend, maar daarom heb ik het niet geschreven. Dit was het enige boek dat ik kon schrijven en toevallig sloot het aan. Twee jaar geleden was dat misschien wel anders geweest.”

Ontsnappen aan de werkelijkheid
Tot slot wil Mosse zich nog wel wagen aan een voorzichtige toekomstvoorspelling. “Ik denk persoonlijk dat de avonturenverhalen weer volop terug zullen komen. Op dit moment zijn dergelijke verhalen al een enorm succes bij kinderen en avonturenfilms zijn nu heel populair in de bioscoop. Avonturenverhalen geven mensen de kans om te ontsnappen aan de echte wereld. De media brengen tegenwoordig alle ellende onze huiskamer in en lang niet iedereen zit daar op te wachten. Daarom denk ik dat mensen het heerlijk vinden om een verhaal te lezen dat helemaal niets met de dagelijkse werkelijkheid te maken heeft. Lezers houden van boeken die je een tevreden gevoel bezorgen en het happy end van een avonturenverhaal voldoet daar aan. We zullen zien of mijn voorspelling uitkomt…”