Interview Lars Rambe

Mijn interview met Lars Rambe begon uiteraard met het lezen van Sporen op het ijs, gevolgd door een paar avonden intensief Googlen. Eén van de eerste dingen die je vindt als je op het internet naar de Zweedse auteur gaat zoeken, is zijn eigen website, die niet alleen in het Zweeds en Engels, maar ook in het Duits, Italiaans en Nederlands beschikbaar is. Op die site omschrijft Rambe zichzelf als een advocaat die houdt van schrijven, reizen, trainen en van lekker eten en drinken. Ik kan me niet voorstellen dat dat alles is wat hij over zichzelf kan vertellen, en dus vraag ik hem of hij zichzelf wat uitgebreider wil voorstellen aan zijn Nederlandse lezers.

‘Natuurlijk wil ik mezelf uitgebreider voorstellen! Biografieën op een website zijn nu eenmaal aan de korte kant, maar er is uiteraard veel meer te vertellen. Ik zie mezelf tegenwoordig meer als een schrijver dan als een advocaat, hoewel ik nog steeds in de advocatuur werk. Ik heb altijd al veel plezier gehad in schrijven en als kind schreef ik al korte verhalen. Daarnaast houd ik van puzzels en van de uitdaging die het oplossen van problemen met zich meebrengt. Dat komt zowel bij mijn schrijven als in mijn werk als advocaat van pas.

Op een meer basaal niveau kan ik over mezelf zeggen dat ik oprecht geniet van het leven en altijd op zoek ben naar nieuwe ervaringen. Dat kan zijn door te reizen, maar ook door nieuwe restaurants te ontdekken, of te leren hoe je een Four Wheel Drive SUV fatsoenlijk door ruig terrein stuurt, of een berg te beklimmen… Maar het kan ook heel goed het schrijven van een nieuw verhaal zijn. En ik ben de trotse vader van drie dochters - de jongste, Tyra, is nu vier maanden - dus een belangrijk deel van mijn leven draait om hen.

Als schrijver haal ik veel inspiratie uit mijn nabije omgeving en ik denk veel na over sociale structuren en relaties tussen mensen. Verder ben ik een beetje een ondernemer, wat je terugziet in mijn drang om nieuwe dingen uit te proberen en de wil om iets spannends en hopelijk unieks te maken.’


Verandering van omgeving
Hoewel Rambe zegt al te schrijven sinds zijn jeugd, begon hij pas aan zijn eerste boek toen hij vanuit het drukke Stockholm naar een rustiger stadje verhuisde, Strängnäs. Toch had hij ook in Strängnäs een pittige baan als advocaat en een jong gezin. Hij had het zo druk dat hij alleen ‘s nachts aan schrijven toekwam, zo vertelt hij op zijn website. Hoe kwam het dan dat hij in Strängnäs wel kon schrijven, waar dat eerder niet lukte?

‘Aan de oppervlakte leek mijn leven in Strängnäs inderdaad heel erg op dat in Stockholm. Maar toch maakte die verhuizing dat alle stukjes van de puzzel op de juiste plaats leken te vallen. Ik had het er al jaren over dat ik een boek ging schrijven en Anna, mijn vrouw, was er wel een beetje klaar mee dat ik het wel zei, maar niet deed. Dus spraken we af dat ik een poging zou wagen. Ik ben ook wel een projectgericht type, dus toen ik me realiseerde dat mijn droom om een boek te schrijven misschien wel te realiseren was, werd het ook heel belangrijk voor me dat project uit te voeren.

Wat ook meewerkte, was dat ik heel nieuwsgierig was naar mijn nieuwe woonplaats. Het werd een avontuur om Strängnäs te ontdekken en echt te leren kennen door er over te schrijven. Het was de perfecte locatie voor mijn verhaal.’

‘Inderdaad, ik was die stereotype detectives met enorme persoonlijke problemen een beetje zat. Ik vond ze ook niet zo interessant; er zijn zoveel andere manieren om interessante relaties tussen mensen te beschrijven.

Er is ook een opzettelijk contrast tussen de idyllische setting van het dagelijks leven in een klein stadje en de kilheid van de zaken die de mensen daar elkaar aandoen. Fredrik is een van de manieren om dit te laten zien: hij heeft gekozen voor een rustiger leven, hoewel hij ook wel angst voelt om die beslissing. Volgens mij werkt hij als personage omdat hij een aardige vent is, die doet waar hij goed in is. Hij is geen superheld, maar hij doet gewoon zijn best. Hij vind zijn familie belangrijk. Maar dat betekent niet dat het altijd makkelijk is; hij loopt in de toekomst nog wel tegen dingen aan. Maar daar richt dit verhaal zich niet zo op.

En natuurlijk lijkt Fredrik een beetje op mij. En ik een beetje op hem...’

Schakelen tussen werelden
Eén van de dingen die opvalt aan Sporen op het ijs is dat Rambe makkelijk lijkt te schakelen tussen verschillende hoofdpersonen, bijpersonen en tijdsperiodes. Op zijn blog valt te lezen dat hij ook in het echte leven ervaring heeft met het schakelen tussen verschillende situaties en omgevingen: hij heeft de afgelopen twee jaar in Kenia gewoond. Een heel andere omgeving dan Zweden. Helpt die ervaring met het omschakelen tussen verschillende werelden hem bij het schrijven?

‘Ik vind het erg leuk om in mijn verhalen te werken met verschillende omgevingen en tijdsperiodes. Dat is een deel van dat puzzelen, dat ik leuk vind, maar de ervaring van het reizen helpt natuurlijk wel. Je moet wel een gevoel bij een plek hebben voordat je er fatsoenlijk over kunt schrijven. En als je dan naar een andere locatie schakelt, worden de verschillen en overeenkomsten met de vorige plek ineens heel helder.

In mijn volgende boeken komt dat schakelen dan ook zeker terug, maar misschien net weer even anders dan in Sporen op het ijs. Je kunt denken aan parallel lopende verhalen in dezelfde tijd, die later op een onverwachte manier bij elkaar komen, of aan het anders vertellen van het verhaal afhankelijk van de tijdsperiode en de betrokken personages.

Mijn ervaringen in Kenia, waar ik tot mei 2011 twee jaar gewoond heb vanwege het werk van mijn vrouw, komen terug in het volgende boek dat ik ga schrijven. Maar hopelijk verschijnen er eerst nog andere boeken van mij, die ik na Sporen op het ijs geschreven heb, in het Nederlands!

De kracht van Zweedse thrillers
Nederland is niet het eerste land buiten Zweden waar Sporen op het ijs verschijnt. Het boek is al vertaald in het Italiaans en het Duits, en heeft in beide landen op de bestsellerlijsten gestaan. Dat moet geweldig zijn om mee te maken, als auteur. Maar hoe komt het volgens Rambe eigenlijk dat Zweedse, of eigenlijk Scandinavische, boeken het zo goed doen in de rest van Europa?

‘Het is inderdaad fantastisch dat mijn eerste boek het in beide landen zo goed heeft gedaan. Dat was wel een beetje een shock, maar ook heel erg motiverend. Waarom Scandinavische spannende boeken het zo goed doen? We hebben een lange traditie van crime novels in Scandinavië... Sjöwall& Wahlöö, Jo Nesbö, Camilla Läckberg... Zij hebben anderen geïnspireerd, denk ik. Taalvaardigheid en schrijven zijn voor veel Zweden erg belangrijk en dat helpt ook bij het creëren van een goede basis voor nieuw talent.

Waarom men elders in Europa ook van Scandinavische boeken houdt, vind ik lastig te zeggen. Misschien heeft het iets te maken met de politieke en sociale structuren in landen als Zweden, die een intrigerende, bijna exotische, omgeving vormen voor de verhalen? Ik heb me laten vertellen dat de Italianen Sporen op het ijs nogal angstaanjagend vonden vanwege het koude klimaat – zowel letterlijk, met sneeuw en ijs, als figuurlijk, in de motieven en handelswijzen van de mensen in een klein Zweeds stadje.’

De verschillen tussen de diverse landen waar Rambes boek verschijnt, zijn ook stof voor gesprekken op zijn Facebook-pagina. Nadat hij een afbeelding van het Nederlandse omslag plaatste, merkte een van zijn vrienden op dat het er wel heel anders uitzag dan het Zweedse omslag. Volgens Rambe omdat de Nederlandse smaak anders is dan de Zweedse. Maar hoezo anders dan?

‘Ik weet natuurlijk niet heel veel van de Nederlandse smaak, maar wat ik vooral bedoelde is dat smaken per land verschillen. Het is leuk om te zien waar mijn uitgevers in verschillende landen de nadruk op leggen, waarop ze inzoomen in het verhaal.

Ik ben erg blij met het Nederlandse omslag, het is intrigerend maar ook heel subtiel; er is veel aandacht aan besteed en het is elegant. De oorspronkelijke Zweeds uitgave lijkt hier wel een beetje op, maar de paperback, waarvan er veel meer verkocht zijn, had een omslag dat veel directer was en meer de nadruk legde op het gewelddadige aspect van het verhaal.

In Duitsland wordt heel erg ingezoomd op de Zweedse aspecten, zowel van het verhaal als in het omslag, en in Italië moet het vooral ijzig, koud en angstaanjagend zijn. De smaak in omslagen is dus in elk land anders. Ik hoop in elk geval dat de Nederlandse lezers het omslag van Sporen op het ijs net zo mooi vinden als ik. En natuurlijk hoop ik vooral dat ze het boek ook goed vinden!’


Contact
Rambe is een enthousiast Facebooker en Twitteraar, dus Nederlandse lezers die hem willen laten weten wat ze van zijn boek vinden, kunnen hem dat via die weg laten weten. Maar, is hij dan van plan ook meer in het Engels, en niet alleen in het Zweeds te gaan updaten?

‘Soms twitter ik al wel in het Engels hoor! Maar inderdaad, nu mijn boek in Nederland verschijnt, moet ik dat misschien wel meer gaan doen. Het lijkt me erg leuk om in contact te komen met mijn Nederlandse lezers, en iedereen is van harte welkom om in het Engels vragen te stellen. Ik doe mijn best om die vragen zo goed mogelijk te beantwoorden!’