Interview /
Interview Lex Passchier (Thriller Theater)
Lex Passchier startte zo'n zeven jaar geleden met het Thriller Theater. Terwijl hij overdag werkte bij Endemol, werkte hij samen met partner en levensgezel Rieneke van Nunen aan het concept om suspense klassiekers naar het toneel te brengen. 'Gewoon aan de keukentafel,’ vertelt de theaterproducent. ‘Dat is eigenlijk in al die jaren niet veranderd. We doen het nog steeds met zijn tweetjes. We hebben geen duur pand of mensen in dienst. Maar we staan nu op het punt van: wat gaan we doen? Hoe ziet de toekomst eruit?’
Passchier (1976), een van de jongste zelfstandige theaterproducenten van ons land, schittert nu zelf in zijn meest recente toneelstuk, Paul Vlaanderen en het mysterie van de verzonnen dood, hoewel dat eigenlijk niet de bedoeling was.
Foto's: Joris van Bennekom
Lex Passchier startte zo'n zeven jaar geleden met het Thriller Theater. Terwijl hij overdag werkte bij Endemol, werkte hij samen met partner en levensgezel Rieneke van Nunen aan het concept om suspense klassiekers naar het toneel te brengen. 'Gewoon aan de keukentafel,’ vertelt de theaterproducent. ‘Dat is eigenlijk in al die jaren niet veranderd. We doen het nog steeds met zijn tweetjes. We hebben geen duur pand of mensen in dienst. Maar we staan nu op het punt van: wat gaan we doen? Hoe ziet de toekomst eruit?’
Passchier (1976), een van de jongste zelfstandige theaterproducenten van ons land, schittert nu zelf in zijn meest recente toneelstuk, Paul Vlaanderen en het mysterie van de verzonnen dood, hoewel dat eigenlijk niet de bedoeling was.
Door Sander Verheijen. Foto's: Joris van Bennekom
En zo werd mijn hoofd nog even in de foto geplakt
‘Ik wist direct met welke acteurs ik wilde werken. Sander de Heer kende ik al een hele tijd (o.a. uit Onderweg naar morgen) en hij was voor mij de Paul Vlaanderen. Met Sander en ook Hymke de Vries werk ik al een tijd samen bij SpongeBob Squarepants, een populaire tekenfilmserie. Hymke regisseert en doet ook regelmatig stemmen. Zij waren de eerste twee die we hebben gebeld. Eigenlijk hebben we er drie gebeld, want mijn rol zou in eerste instantie worden gespeeld door Rop Verheijen. De publiciteitsfoto's waren al gemaakt. Maar hij kreeg een kans om in een grote Joop van den Ende productie mee te spelen (Urinetown) en dat betekende een vol jaar werk. Zo'n kans kun je iemand niet ontnemen, vonden wij. Op dat moment kwam ik bij het stuk kijken als acteur. Met mijn ervaring als stemacteur was dat eigenlijk niet eens zo gek, omdat het hier niet ging om een grote productie. De regisseur (Bruun Kuijt, red) vond het ook een goed idee en zo werd mijn hoofd even snel in de foto geplakt en gingen we naar de drukker.’
Met zijn rol in Paul Vlaanderen en het mysterie van de verzonnen dood heeft Passchier het zichzelf niet gemakkelijk gemaakt. Hij speelt hierin maar liefst zes verschillende typetjes en neemt als de geluidenman alle geluidseffecten voor zijn rekening. ‘Het heeft me flink wat weken repeteren gekost om het een zekere routine te geven. Ik had de eerste weken geen idee hoe ik het zou moeten doen.’
Het Thriller Theater
Lex Passchier had er nu de tijd voor. Een klein jaar eerder zegde hij zijn baan bij Endemol op, waar hij werkte als script-editor en scenarioschrijver voor televisieseries als Baantjer, Grijpstra & De Gier, Gooische Vrouwen en Spangen. Hij ging aan de slag als freelancer om meer tijd en ruimte te krijgen voor Het Thriller Theater dat inmiddels al aan haar zesde seizoen bezig was. En niet zonder succes. Na het succesvolle eerste toneelstuk, En toen waren er nog maar… (naar het beroemde boek Tien kleine negertjes) van Agatha Christie, produceerde Passchier de psychologische thriller Moordspel van Ira Levin, de suspensekomedie Arsenicum en oude kant van Joseph Kesselring en twee spookverhalen: De vrouw in het zwart van Stephen Mallatratt en De Spooktrein van Arnold Ridley. Nu “speelt” het Thriller Theater twee stukken per jaar; één voor de grote en één voor de kleinere zalen. Sherlock Holmes en de hond van de Baskervilles was de grote productie voor dit seizoen en speelde tot eind januari 2011. Het toneelstuk Paul Vlaanderen en het mysterie van de verzonnen dood speelt tot half april 2011 in de kleinere theaters. Het stuk is een hommage aan misschien wel het populairste hoorspel dat ons land ooit heeft gekend: Paul Vlaanderen. In de jaren vijftig en zestig zaten miljoenen luisteraars aan de radio gekluisterd voor de hoorspelen van de Engelse schrijver Francis Durbridge.
Nostalgie
Het idee om het toneelstuk naar het theater te brengen kwam van Dick van den Heuvel. Passchier: ‘Dick had een toneelbewerking van Paul Vlaanderen min of meer op de plank liggen. In 2004 is hij er mee bezig geweest, maar op een of andere manier is het niet gelukt. Anderhalf, twee jaar geleden werden we door Bruun Kuijt, onze vaste regisseur, getipt over het script van Dick. Toen ik dat hoorde dacht ik meteen: dat past bij ons. Paul Vlaanderen heeft de nostalgie die past in de lijn van onze producties.’
Nadat hij het script had gelezen ging hij met Dick van den Heuvel en Bruun Kuijt om tafel want het was nog niet goed genoeg. ‘Dick was in het oorspronkelijke script iets te ver af gegaan van de Paul Vlaanderen zoals iedereen hem zich zou herinneren. We vroegen Dick als het ware een filmscenario te schrijven, waarbij hij alles moest laten gebeuren wat normaal gesproken op het toneel absoluut niet kan. Dat zou ons, acteurs, de uitdaging geven dit door middel van geluiden op het podium te creëren. Dat is de sur plus van deze voorstelling.’
En zoiets hoef je een ervaren (scenario)schrijver maar één keer te vragen. Zo maakt een spannende auto-achtervolging deel uit van het stuk en laat Van den Heuvel even gemakkelijk een vliegtuig neerstorten.
Passchier: ‘Dick heeft zijn fantasie de vrije loop gelaten, maar is daarnaast trouw gebleven aan de karakters en de plot die we samen bedacht hadden. De nieuwe versie was meteen goed en hadden we de basis van het Paul Vlaanderen-hoorspel. Alle interactie tussen de acteurs op het podium moest nog bedacht worden. Net als de geluidseffecten.’
Tijdens de repetities werd naarstig gezocht naar de juiste geluiden met behulp van alledaagse attributen. Zo kan het dus gebeuren dat een plastic koffielepeltje in een ventilator ineens een vliegtuigmotor wordt en dat een naaimachine in combinatie met een staande asbak een jaren vijftig automobiel tot leven brengt.
Passchier: ‘En daar zit voor ons de grap. Dat je voorwerpen ziet die je associeert met iets anders, maar als je het geluid van een naaimachine laat horen in de context van het verhaal dan geloof je dat het een auto is of dat de ventilator een vliegtuig is.’
De spannendste week van de productie
De repetities en de zoektocht naar de geluiden namen vier weken in beslag. Daarna ging het gezelschap naar het theater voor de montage, zoals dat wordt genoemd.
Passchier: ‘Dit is de spannendste week van de productie, want daar wordt de vertaalslag gemaakt van de repetitievloer naar het theater. Dan komt voor het eerst het lichtontwerp erbij, de kostuums, het decor. Daar wordt alles afgemaakt en komt alles echt bij elkaar. Aan het eind van die week is de eerste try-out.’
Paul Vlaanderen en het mysterie van de verzonnen dood is naast een zeer onderhoudend toneelstuk, bij vlagen bijzonder hilarisch. Vooral met de typetjes die Passchier neerzet, heeft hij de lachers op zijn land.
‘Dat is ook wel weer gevaarlijk,’ aldus Passchier. ‘We wilden er in de eerste plaats een spannend toneelstuk van maken. We hebben de humor wat teruggebracht, om het Paul Vlaanderen-gevoel overeind te houden. Bijvoorbeeld de begrafenisscène. Hierin worden alle draadjes met elkaar verbonden en is dé ontknoping van het mysterie. Als mensen alleen maar zouden lachen omdat wij met z’n drieën alle personages door elkaar spelen, dan heeft het zijn doel gemist. Dat zou ik jammer vinden. De balans moeten we goed in de gaten blijven houden. Het mag van mij net iets meer doorslaan naar de plot en de suspense – zoals mensen dat van vroeger nog kennen – dan naar de constante lach.’
Theater in de meest ultieme vorm
Het toneelstuk speelt 90 minuten, zonder pauze. Een bewuste keuze om de aandacht van de kijker ongestoord vast te kunnen houden.
‘Dit is misschien wel theater in de meest ultieme vorm omdat het de fantasie van de toeschouwer in werking zet. Het verhaal speelt zich af bij Paul en Ina (de vrouw van Paul Vlaanderen) thuis, in een herenclub, in een kerk en in een haven. Op het toneel krijg je echter weinig te zien krijgt van die locaties. De geluiden zorgen ervoor dat de toeschouwer zich op de locaties waant.’
Het Thriller Theater, met Sander de Heer, Hymke de Vries en Lex Passchier, is er bijzonder goed in geslaagd om met Paul Vlaanderen en het mysterie van de verzonnen dood de nostalgie en de spanning van het klassieke hoorspel tot leven te doen komen. Het acteerwerk is zonder uitzondering goed, de geluidseffecten en een aantal goed gewerkte special effects zorgen voor de nodige humor. De typetjes die Passchier in no time de revue laat passeren, deden me denken aan André van Duin op zijn best.
Liefde voor Hitchcock
Inmiddels maakte het Thriller Theater bekend dat zij in het komende seizoen het Alfred Hitchcock toneelstuk, 39 steps, naar de Nederlandse theaters zal brengen. In 39 steps zullen de hoofdrollen vertolkt worden door Han Oldigs, Peggy Vrijens, Joep Onderdelinden en Nico de Vries. Het is de eerste Hitchcock in een serie van drie.
Passchier: ‘Ik wilde graag een trilogie doen, continuïteit brengen voor onszelf, de theaters en het publiek. Drie stukken die los van elkaar te kijken zijn maar toch ergens een eenheid vormen. We kwamen terecht bij Alfred Hitchcock.’
Een bijna voor de hand liggende keuze van Passchier, gezien zijn liefde voor Hitchcock. In 2002 studeerde hij aan de Universiteit Utrecht af in de Theater-, Film- en Televisiewetenschappen met een scriptie over Alfred Hitchcock.
‘We beginnen met 39 steps, een Hitchcock klassieker uit 1935 waar in 2005 een toneelstuk van is gemaakt. Het toneelstuk speelt nog steeds op West End in Londen en op Broadway (New York) sinds 2008. Welke twee andere Hitchcocks we daarna gaan doen staan al wel vast, maar ik geef mezelf de vrijheid om dat nog te wijzigen. Er zijn zoveel mogelijkheden. Ik ga eerst beginnen met het vertalen van het script voor 39 steps, want dat moet ook gaan gebeuren.’
