Manon Berns: 'Bezuinig nooit op musea en ijs'

De Blockbusters-boeken gaan over Storm de Ruiter, die samen met zijn buurjongen en beste vriend Jimi een geheime onderzoeksclub heeft opgericht: de Blockbusters. Storm wordt door zijn oom - onderzoeker en avonturier - gestimuleerd om alles met een open en onderzoekende blik te bekijken. Met een antiekverzamelaar als vader en een kunstrestaurateur als moeder komt Storm in aanraking met de vreemdste en meest zeldzame voorwerpen die met mysterie omgeven worden, wat natuurlijk voor perfect oefenmateriaal voor de club zorgt. Uiteindelijk leiden de mysteries de Blockbusters zelfs tot in Parijs, Giverny en Moskou!

Berns studeerde Kunst en Kunstbeleid en heeft inmiddels haar eigen tekstbureau. Kunst en schrijven met elkaar combineren was dus een vrij logische stap. “Al tijdens mijn studie en in eerdere banen vond ik schrijven over kunst en kunstenaars heerlijk. Eenmaal bezig met Het Picasso mysterie ontdekte ik eigenlijk pas hoe ontzettend leuk het schrijven van fictie is. Karakters bedenken, verhaallijnen uitzetten, schrijven, bijschaven…En dan kan ik voor de kunsthistorische verhaallijn ook nog eens in het leven en werk van een kunstenaar duiken. Mooier werk kan ik niet bedenken!”

Het Picasso Mysterie is je debuut. Wat heeft je doen besluiten om je eerste boek voor kinderen te schrijven?

“Op zoek naar boeken voor mijn eigen kinderen ontdekte ik dat er voor kinderen vanaf 9 jaar nauwelijks iets over kunst geschreven is. Doodzonde, want kinderen in deze leeftijdsgroep lezen goed genoeg om een wat ingewikkelder verhaal te begrijpen en hebben nog een brede belangstelling. Zodra ze op de middelbare school zitten worden veel dingen al snel als saai bestempeld, zeker kunst. Op een dag dacht ik: ik ga het gewoon zelf proberen.”

Het verhaal vormt het eerste deel in de ‘Blockbusters’-serie. Was het meteen al je intentie om een boekenserie te schrijven, of kwam dit voorstel van de uitgeverij nadat ze het eerste manuscript lazen?

“Ik vond het heel moeilijk om te kiezen uit al die kunstenaars en kunststromingen. Het idee om een serie te schrijven was dan ook al geboren voordat ik een letter op papier had gezet. Na Het Picasso mysterie ben ik direct aan deel twee (Monet) en deel drie (Kandinsky) begonnen. De verhaallijn van deel vier is deze zomer in het Spaanse Cadaques ontstaan en draait om Dali.”

 
Waar komt jouw liefde voor kunst vandaan? Ben je zelf ook actief als kunstenaar, naast het schrijven?

“Die liefde is toch echt wel in mijn jeugd ontstaan, al slenterde ik waarschijnlijk ook maar wat verveeld achter mijn ouders aan door Gotische kathedralen, Griekse tempels en musea. Toch is de poster die ik mocht uitkiezen in het Dali museum in Figueras meeverhuisd naar mijn studentenkamer en hangt hij na dertig jaar nog steeds in onze Franse boerderij. Toen ik in Groningen door de kunstgeschiedenisboeken van een vriendin bladerde, besloot ik van studie te veranderen. Het is altijd bij een beschouwende liefde gebleven, want als beeldend kunstenaar heb ik helaas twee linkerhanden.”

Het omslagontwerp van Het Picasso Mysterie is gemaakt door Marlies Visser. Hoe is het omslag tot stand gekomen? Heb je jouw ideeën daarover met haar besproken?

“Nadat ik op advies van Mariska Budding van Uitgeverij Kluitman het Klokhuisfilmpje over Marlies had gezien, was ik direct enthousiast over haar collage-achtige manier van werken. Het 3D-effect dat ze daarmee bereikt, sluit aan bij mijn onderwerpen. Marlies ontwierp drie verschillende omslagen voor Het Picasso mysterie. Die met het oog en de geschilderde Blockbuster-letters spraken de uitgever en mij direct aan. Daar is Marlies verder mee aan het werk gegaan. In latere versies is hij donkerder en spannender geworden.”

In het boek wordt tussen de regels door veel informatie gegeven over (schilder)kunst. Waarom koos je ervoor je in dit eerste deel op Picasso te richten?

“In mijn Blockbusters-boeken probeer ik niet alleen een kunstenaar maar ook een stroming in de kunstgeschiedenis tot leven te brengen. Het schilderij Les demoiselles d’Avignon is Picasso’s eerste kubistische experiment en wordt gezien als het begin van de moderne kunst. Daarbij heeft het schilderij ook nog eens heel veel spannende aspecten: Afrikaanse vormen, blote vrouwen die je brutaal aankijken, mogelijke occulte invloeden. Met zijn enorme vernieuwingsdrift redenen genoeg om voor Picasso te kiezen.”

Waarom vind jij dat kinderen een basiskennis van kunst zouden moeten hebben?

“Kunstenaars kiezen vaak originele zijweggetjes, die de meeste mensen links laten liggen. Ze verruimen onze blik op de wereld. Zonder hen denderen we met zijn allen door op het gebaande pad en ontgaan ons allerlei dingen die ons leven kunnen verrijken. Het lastige is dat je voor die kunst vaak wel wat moeite moet doen. Niet alles is voorgekauwd. Je moet zelf interpreteren, je eigen fantasie gebruiken. Ik denk dat het kinderen daardoor creatief maakt en hen onafhankelijk leert denken.”

Denk je dat basisscholen daar nu in verzuimen? Meestal komt kunstgeschiedenis pas op middelbare scholen aan bod.

“Kunst, literatuur, toneel, muziek worden in het basisonderwijs als bijzaken gezien. Met een beetje geluk worden ze uit een extra potje gefinancierd. Jammer, je kunt er zoveel mee. Maar op mijn tournee door Nederland zie ik gelukkig ook uitzonderingen. Een lerares handvaardigheid en tekenen in Maastricht die elke les een kunstenaar centraal stelt. Een leraar in Den Haag die in zijn geschiedenislessen de rol van kunst belicht. Een lerares in Amsterdam die met haar klas musea bezoekt. In zulke klassen merk je dat leraren en kinderen meer belangstelling hebben voor het onderwerp.”

Het Picasso Mysterie gaat echter niet alleen over beeldende kunst, maar ook over de onderzoeksdrift in jezelf ontdekken en aanwakkeren. Ook de oom van hoofdpersonage Storm moedigt hem aan om altijd nieuwsgierig te blijven naar de wereld om hem heen en dingen met een andere blik te bekijken. Denk je dat het belangrijk is voor kinderen om dingen op hun eigen manier te onderzoeken?

“Ik hoop dat mijn kinderen met een open, nieuwsgierige blik naar de wereld kijken, los van vooroordelen en andermans meningen. Zelf op ontdekkingstocht gaan, onbekende paadjes inslaan, fouten maken en je kop stoten horen daarbij. Hopelijk niet te hard…”

Nu heeft Storm zelf ouders die gericht zijn op het doen van ontdekkingen; zijn moeder door haar werk als restaurateur, zijn vader als verzamelaar van antiek en andere bijzondere voorwerpen. Welke tips zou je kinderen, of ouders, willen meegeven die niet omringd zijn door zulke inspirerende figuren?

“Wees nieuwsgierig als een kind. Geef toe dat je er zelf ook geen verstand van hebt. Stel veel vragen. Zoek dingen uit. Als je niet veel over de natuur weet lijken alle bomen op elkaar, heb je geen idee welke paddenstoelen eetbaar zijn en welke planten een geneeskrachtig werking hebben. Pas als je ze bestudeert komen ze tot leven. Zo gaat het met veel dingen: ze worden vaak pas leuk als je er iets meer vanaf weet. Wat kunst betreft: Ga nooit te lang naar een museum. Liever twee keer te kort. Bedenk wat je wil zien en sla de rest gewoon over. En trakteer iedereen daarna op een lekker ijsje. Dat was het enige waar tijdens een studiereis naar Florence nooit op bezuinigd werd: musea en ijs!”

Het Picasso Mysterie vormt een veelbelovend eerste deel in de serie. Zoals je al vertelde staan er nog delen op stapel over Monet en Kandinsky. Kun je al een klein tipje van de sluier oplichten over de geheimen in deze verhalen?

“In Het geheim van Monet mogen de Blockbusters mee naar een kunstveiling. Daar blijkt niet alles volgens de regels te verlopen. Storm stelt voor om op opa in Parijs te gaan ‘passen’ zodat ze de verdachten kunnen volgen. Hier ontdekken ze dat Monet een geheim had. Podiumangst houdt Storm in Kandinsky en de klank van de draak in zijn greep. Als er ook nog een rechtszaak dreigt tegen Storms moeder is Storm blij dat hij met zijn vader een lang weekend mee naar Moskou mag. Weg van schoolmusical en valse Kandinsky’s. Dat loopt natuurlijk anders.”