Interview met Thomas Verbogt

Thomas Verbogt (1952) debuteerde in 1981 met de verhalenbundel De feestavond. Sindsdien schreef hij vele romans, verhalenbundels en toneelstukken. Met zijn oeuvre groeide ook zijn publiek. Lange tijd was hij een zeer gewaardeerd auteur maar toch relatief onbekend, maar al een paar jaar behoort hij tot ‘de eredivisie van de Nederlandse literatuur’, aldus Pieter Steinz van NRC Handelsblad. Waar Verbogt vooral om geprezen wordt, is zijn melancholieke en lichte toon en zijn filmische manier van vertellen. Ook met zijn humoristische korte verhalen bindt hij veel lezers aan zich. Thomas Verbogt heeft een dagelijkse column in dagblad De Gelderlander.

Sinterklaas is een fenomeen dat Thomas Verbogt al levenslang fascineert. Graag neemt Verbogt hem waar, op straat, in huizen, winkels en buurtcentra, en meestal doet hij dat met aangename verbazing, want vaak is er iets aan de hand met Sinterklaas. Veel van die waarnemingen zijn korte verhalen geworden, die bij de feestverlichting in onze donkere dagen horen. Het zijn verhalen die typerend zijn voor het korte werk van Verbogt: hilariteit en melancholie gaan hand in hand, verbonden door verwondering.

Het totaalplaatje dat het boekje geeft is genoeglijk en vol herkenbare anekdotes, van het maken van plagende gedichten tot het tegelijkertijd passeren van twee hulpsinterklazen op straat; we hebben het allemaal wel eens meegemaakt. Verbogt laat in de verhalen zien waar het sinterklaasfeest voor staat en gaat nauwelijks in op de negatieve aandacht die het feest de laatste maanden heeft gehad. Carien Touwen ging met Thomas Verbogt in gesprek over het boek, maar ook over het feest zelf en de lopende discussies.  

Hoe is het idee ontstaan om een bundel uit te brengen met verhalen en columns over Sinterklaas? Is dit wel het juiste moment om met zo’n boek te komen gezien de ‘pietenkwestie’? 
Ik had een paar verhalen en een groot aantal stukjes over Sinterklaas liggen en ineens dacht ik aan een boek, ook omdat ik het graag heb over het feest dat de sinterklaastijd natuurlijk is. Het lijkt wel alsof we dat een beetje vergeten zijn. Ik teken er wel bij aan dat ik vind dat we naar elkaar moeten luisteren, goed en geduldig, niet vervuld van woede, haat en achterdocht.  

In de introductie van het boek Wat heeft Sint voor jou gekocht  lezen we: “Sinterklaas is een fenomeen dat Thomas Verbogt al levenslang fascineert.” Waarom is dit zo? Wat betekent Sinterklaas voor jou?
Als kind vond ik Sinterklaas natuurlijk ontzagwekkend. Ook alles om Sinterklaas heen. En spannend. Dat waren grote gevoelens en zoals het vaak met grote gevoelens gaat: echt verdwijnen doen ze niet. Ook niet toen ik niet meer in Sinterklaas geloofde, maar ik bleef natuurlijk wel geloven in de betekenis die Sinterklaas kan hebben: dat we een goedmoedig spel met elkaar spelen en elkaar een plezier willen doen. Daarbij is het ook zo dat er altijd iets gebeurt als Sinterklaas verschijnt, in huis of op straat. Die gebeurtenis houdt me bezig. Blijkbaar is Sinterklaas en alles om hem heen iets waaraan we behoefte hebben.  

In de column ‘Gedoe’ schrijf je over de noodzaak van tv-makers om Sinterklaas met een verhaal op te zadelen, met intrige en spanning. 'Men was natuurlijk bang dat de thuis kijkende kinderen zich snel zouden vervelen als ze Sinterklaas alleen maar door de straten zagen gaan. Ik heb geen verstand van kinderen, maar weet zeker dat ze zich niet vervelen. Vol verwachting klopt hun hart!’ Het lijkt erop dat je niet van vernieuwing houdt als het gaat om Sinterklaas. Is dat zo?
Natuurlijk snap ik dat je mee moet gaan met de veranderende tijd, maar er is iets te veel heisa rond Sinterklaas. Dan is er weer iets kwijt, dan is er weer iemand in de war. Op zich is dat vermakelijk, maar het is vaak ook een overdosis aan heisa. Maar het lijkt nu of ik ernstiger ben dan ik ben.  

Er is het hele jaar al een discussie aan de gang over zwarte piet en of dit discriminerend is. Wat vind je hiervan?
Als mensen zich gekrenkt voelen, moeten we daar rekening mee houden. Dat hoort bij een samenleving. We vormen immers geen samenleving om elkaar te krenken. En van een uitstekende gedachtewisseling worden we allemaal wijzer. Dus die discussie juich ik toe, maar we zijn er nogal in doorgeslagen. Vaak denk ik dat er iets anders aan de hand is. Veel mensen zijn iets kwijt, maar weten niet wat. Daarom zoeken ze naar een houvast.  

Hoe zie jij de toekomst van het sinterklaasfeest? Blauwe pieten, Clownpieten en Stroopwafelpieten, zal dat genoeg zijn om het feest in stand te houden of gaat er nog meer veranderen?
Ik vind dat de pieten het zelf moeten weten. Duizenden mensen worden in deze periode piet en dan doen ze niet om zich discriminerend te manifesteren of het slavernijverleden te bagatelliseren, nee, dat doen ze om een bijdrage te leveren aan een feest. Ze hebben de discussie gevolgd, ze hebben er een mening over, laat ze de stem van hun hart volgen. En dan krijg je waarschijnlijk pieten in allerlei kleuren. Prima.  

Wat vond je van de intocht van Sinterklaas in Gouda dit jaar?
Ik vond het pijnlijk dat er als zwarte pieten vermomde agenten mee moesten lopen die gewapend waren. En de verstoring van het welkom vond ik ook pijnlijk, want – en dat is al zo vaak gezegd – de intocht is voor de kinderen en die snappen er echt niets van.  

Sinterklaas is naar mijn idee een van de mooiste feesten die Nederland heeft. Juist omdat het meer is dan alleen maar cadeautjes kopen, zoals het schrijven van persoonlijke gedichtjes en het maken van surprises. Toch stappen steeds meer mensen, zeker als de kinderen groter zijn, over op kerstcadeaus. Wat vind jij van deze ontwikkeling? Moeten we als Nederlanders trotser zijn op ons erfgoed?
Ja, dat vind ik. Het sinterklaasfeest moet gekoesterd worden. We moeten het mooi houden. Voor gelovigen is Kerstmis een ander soort feest, denk ik. En voor mensen die niet geloven, gaat het vooral om sfeer die even bindend is. We gaan ook langzaam naar het einde van het jaar toe. Met Kerstmis begin je te denken over wat er dat jaar allemaal gebeurd is.  

Je bent al dertig jaar columnist voor o.a. dagblad De Gelderlander. Is het niet moeilijk om telkens iets origineels te bedenken? Zeker over een onderwerp als Sinterklaas dat elk jaar terugkeert?
Nee, dat is niet moeilijk. Je hoeft maar de straat op te gaan en de verhalen overkomen je. Het is een kwestie van goed kijken en goed luisteren en je fantasie de ruimte geven.  

Wat hoop je te bereiken met je columns? Ben je uit op puur vermaak of hoop je lezers ook aan het denken te zetten?
In eerste instantie vermaak, maar ook om te laten zien dat ook in het meest alledaagse een groot of klein avontuur zit dat erop wacht onthuld te worden.

Een groot deel van de columns in Wat heeft Sint voor jou gekocht  is eerder gepubliceerd in De Gelderlander. Hoe is de selectie gemaakt? Was het moeilijk om te kiezen?
De keuze was niet moeilijk. Zoveel mogelijk tijdloze stukjes. En de meeste heb ik nog een beetje bewerkt.  

Je schrijft niet alleen columns maar ook verhalen, romans, toneelstukken en cabaretteksten. Wat schrijf je het liefste en waarom?
Ik wil me er echt niet makkelijk vanaf maken, maar ik doe alles even graag, wat ook komt doordat alles met elkaar te maken heeft. Het ene genre voedt het andere.  

In 1981 debuteerde je met een korteverhalenbundel, De feestavond, en sindsdien heb je flink wat boektitels op je naam gezet. Wat kunnen we in de toekomst nog van jou verwachten? Heb je nog specifieke plannen of dingen die je heel graag zou willen doen of schrijven?
Voorlopig ga ik zo door. Ik heb nog erg veel verhalen in mijn hoofd (en hart) die graag verteld willen worden, in een roman of toneelstuk, ook in een column. Heel in de verte sluimert vaag het verlangen een thriller te schrijven, maar dat is nog even afwachten, ook voor mezelf dus.  

Er is nogal wat veranderd in de boekenwereld de laatste jaren; de verkoop van boeken neemt af, veel boekwinkels gingen failliet, er wordt veel illegaal gedownload en er zijn nog maar weinig schrijvers die van de pen kunnen leven. Hoe zie jij de toekomst? Blijft het papieren boek bestaan?
Ik zie de toekomst niet al te somber, maar ben wel bezorgd. Ik ben ervan overtuigd dat het papieren boek blijft bestaan, zeker wanneer ik het over literatuur heb. Maar er moet wel iets gebeuren. De media kunnen daarbij een rol spelen. Die kunnen iets inspirerender zijn, denk ik.  

-----

Hebban Kort mag van uitgeverij Nieuw Amsterdam drie exemplaren van Wat heeft Sint voor jou gekocht?  verloten. Wil jij kans maken op dit boek? Lees dan hier een kort verhaal uit de bundel en beantwoord de vraag op het winformulier.

Thomas Verbogt signeert de komende weken zijn nieuwe boek op diverse locaties in Nederland. Wil je hem ontmoeten, bekijk dan de agenda op zijn website.