Interview Michael Berg

Vrijheid
Michael Berg woont inmiddels al weer enkele jaren in Frankrijk. Hij heeft zijn droom verwezenlijkt, alles achter zich gelaten. een onzeker avontuur tegemoet. Spijt van zijn beslissing heeft hij nooit gehad. Michel: "Nee, daar heb ik geen spijt van. Ik koester warme herinneringen aan mijn tijd bij de omroep, maar het was tijd voor iets anders. Ik ken te veel collega's die roepen dat ze na hun pensioenering eindelijk gaan reizen, een muziekinstrument gaan leren spelen of dat boek gaan schrijven wat ze hun hele leven al in hun hoofd hadden. Ik had geen zin om zo lang te wachten en ben verhuisd naar Frankrijk. Als je alles in Nederland verkoopt en geen kinderen hebt, kun je het lang uitzingen. Dat er nu ieder jaar een boek van mij uitkomt en dat de recensies zo positief zijn stemt tot tevredenheid. Het was een juiste beslissing. Het grote voordeel van mijn leven in Frankrijk is de vrijheid. De laatste jaren in Nederland was ik een druk baasje, werkte 60 uur per week en had de verantwoordelijkheid voor een radiozender en een hoop journalisten. Een hartstikke interessante job, maar je komt niet meer aan jezelf toe. Ik wilde terug naar de tijd voor ik 'baasje' werd. Schrijven, componeren. Dan moet je consequent zijn en het roer omgooien."

Heimwee
Veel Nederlanders die in het buitenland gaan wonen, keren op een bepaald moment op hun schreden terug. Heimwee is een van de belangrijkste oorzaken. Zoniet bij Michael Berg: "Ik heb zelden heimwee. De budgetten bij de omroep staan onder vuur. Ik heb de gouden jaren nog meegemaakt dat je de tijd kreeg om mooie programma's te maken. Nu is het vooral fastfood radio en televisie. Veel van hetzelfde en weinig eigenzinnig. Het idee om daaraan te moeten meewerken is niet erg aanlokkelijk. Wat ik mis zijn de collega's. Een potje ouwehoeren in de kroeg."

Nieuwe hoofdpersoon
In de drie eerste boeken van Michael Berg draaide de verhalen om radioreporter Chantal Zwart. In Hôtel du Lac is de hoofdrol echter weggelegd voor Maarten Walda, een in Oeganda werkzame Nederlander die samen met zijn vrienden uit zijn studententijd in Frankrijk zijn vijftigste verjaardag wil vieren. "Dat Chantal Zwart de hoofdpersoon in mijn eerste drie boeken is, is toeval. De uitgever wilde een vervolg op Twee zomers, en daarna nog een. Na Twee zomers was ik al begonnen aan wat later Hôtel du Lac zou worden. Een uitgever die mijn Twee zomers had afgewezen, schreef me een lange mail en vroeg waarom ik zo nodig een kloon wilde zijn van Saskia Noort en Ester Verhoef en waarom ik als man een boek schreef met een jonge vrouwelijke hoofdpersoon. Die opmerking heeft me aan het denken gezet. Ik ben gaan graven in mijn eigen leven en heb op een rijtje gezet wat ik belangrijk in het leven vindt en zo kwam als vanzelf Hôtel du Lac tot stand. Het boek heeft lang op de plank gelegen. Mijn oude uitgeefdirecteur vond het niet passen in het 'concept', bovendien was een hoofdpersoon van vijftig te oud. Na de komst van Heleen Buth bij The House of Books kreeg het boek eindelijk een kans."

Titel
Hôtel du Lac was de titel van het prijswinnende boek Hôtel du Lac (1984) van Anita Brookner. Waarom gekozen voor dezelfde titel? Michael Berg: "De uitgever, die uiteindelijk beslist over de titel, vond het geen bezwaar. Als klein onderscheid is mijn hotel een Frans hotel, met een dakje op de 'o'."

Motto
Het motto in het begin van Hôtel du Lac is een fragment uit het liedje Nature Boy van componist Eden Ahbez.
"The greatest thing/ You'll ever learn/ Is just to love/ And be loved/ In return./ Het gaat dus om liefde geven en liefde ontvangen, een wijze les waar de lezer zijn voordeel mee kan doen, maar ook de hoofdpersonen. Er zijn prachtige uitvoeringen van het liedje bekend van o.a. Nat King Cole en Bobby Darin. Michael Berg: "Ik ken de versie van Nat King Cole. Tevens is het een van de mooiste liedjes die ik in mijn theatertijd als pianist heb begeleid."

Vriendschap
In het boek lopen diverse verhaallijnen door elkaar. Heden en verleden wisselen elkaar op een vloeiende wijze af. Er worden gebeurtenissen verteld uit de studententijd van Maarten Walda toen hij samen met Hugo en Stefan in een kraakpand woonde. Daarnaast worden de gebeurtenissen verteld die zich in en rond het vakantiehuis in Frankrijk afspelen. Maar centraal staat de onderlinge relatie van de vrienden. Michael: " Het boek gaat over vriendschap en bedrog, over teleurstelling, over het verlies van naïviteit. Ik hoor bij de mensen die zich blijven verbazen over liegende politici of over het feit dat bankiers zichzelf na alle ellende die ze hebben veroorzaakt opnieuw vette bonussen uitkeren. Wat dat betreft blijf ik verbijsterd en hoop ik dat fatsoenlijke mensen zich over het lot van de wereld bekommeren. Dat kun je naïef noemen, maar ik heb geen trek om een cynicus te worden. Ik geloof zelf overigens wel in blijvende vriendschappen en het mooie is dat naarmate je ouder wordt en op 900 kilometer van Nederland woont, die vriendschappen steeds waardevoller worden. Tussen echte vrienden bestaat echt begrip. In mijn boek is het echter zo dat de jongens in hun studietijd vaak langs elkaar heen praten en dat ze elkaar nu, bij de hernieuwde hereniging, ook weinig te zeggen hebben. De vraag is dan ook of Maartens vrienden wel zijn echte beste vrienden zijn of dat hij het verleden idealiseert."

Deels autobiografisch
Het boek oogt deels biografisch. Hoofdpersoon Maarten Walda vertrekt naar het buitenland om daar een nieuw leven op te bouwen (net als Michael Berg). Maarten was in zijn studentenjaren pianist (net als Michael), Maarten wordt vijftig (ongeveer de leeftijd van Michael) en zo zijn er meer overeenkomsten aan te wijzen. Toch wil Michael het boek niet volstrekt autobiografisch noemen: "Ieder boek is een afscheiding van jezelf. Dus Chantal Zwart is ook een stukje van mezelf. Maar het is waar: in Hôtel du Lac zitten een hoop autobiografische elementen. Ik was pianist en repetitor op de kleinkunstacademie, ik was zanger, ik heb in de Amsterdamse kraakbeweging meegelopen en tegen de aanleg van de metro gestreden, ik was in Oeganda enz enz. Uiteindelijk heeft een of ander hoger wezen al die puzzelstukjes in de soep gegooid en ben ik gaan roeren." Een reunie organiseren zoals Maarten Walda doet, staat niet meteen nummer 1 op Michaels verlanglijstje. "Ik ben een keer naar een reünie geweest. Lang geleden. Ik vond het er erg druk en vermoeiend. Ik spreek mijn oude vrienden liever in een rustigere omgeving, en graag ergens waar een mens nog een sigaret mag roken."

Alcohol
Het verhaal is doordrenkt van alcohol. Zowel in het verleden als in het heden zijn de hoofdpersonen vaak dronken. Het overmatig gebruik van alcohol is overigens functioneel, want bepalend voor de verhaallijnen en voor de levens van enkele romanpersonages. Zelf vindt Michael Berg het consumptiegedrag van zijn karakters moeiteloos te rechtvaardigen: "Een kwestie van sex, drugs and rock and roll. Hoe meer drank, des te heftiger de emoties. Overigens vind ik dat de hoeveelheid genuttigde alcohol nog enorm meevallen, maar dat zal wel mijn inmiddels Franse inslag zijn. Hier drinken we op het midden van de dag al een glas."

Verloren idealen
Als je naar de levens van de hoofdpersonen kijkt zie je dat er van de jongensdromen weinig terecht is gekomen. De idealen zijn onderweg verloren gegaan. Kraker Hugo is een rijke vastgoedhandelaar geworden en de veelbelovende zanger Stefan teert nu op de zak van zijn rijke en bazige vrouw. Kortom, het leven zelf. Michael: "Ik ken weinig mensen die consequent vasthouden aan de idealen van vroeger. Aan de andere kant: ieder mens heeft recht om van inzicht te veranderen, maar ik ben bang dat daar vaak een flinke portie opportunisme aan ten grondslag ligt." Dat Maarten twee vrouwen verliest, Saskia en Aisa, en dat het met de vrienden ook niet echt goed afloopt, wil volgens Micheal berg overigens nog niet zeggen dat het een somber boek is: "Ik vind het helemaal geen somber boek. Natuurlijk, de hoofdpersoon overkomt een hoop malheur, maar het einde van het boek is juist heel positief."

Misdadigers in de Creuse
Het verhaal van Hôtel du Lac speelt zich af in de Creuse, zo prachtig beschreven dat het doet vermoeden dat de schrijver het gebied goed kent. "Wij wonen inderdaad in de Creuse. Nee, ik zeg niet waar. Straks staan al die bussen op de cour en moet mijn vrouw koffie met gebakjes serveren. Maar alle gekheid op een stoke: de natuur hier is buitengewoon inspirerend voor een thrillerauteur. Bossen, rotsen, water en een hoop afgelegen huizen. In Frankrijk geldt dat als een crimineel ergens moet onderduiken hij dat het beste in de Creuse kan doen. Bij ons in de buurt zijn er ook een paar van die types. Voor een schrijver liggen de verhalen letterlijk op straat.

Vallende mussen
Een grote, inmiddels overleden, Nederlandse auteur heeft ooit gezegd dat er in een goed boek geen mus van het dak mag vallen zonder dat het een functie heeft. In Hôtel du Lac heeft elke vallende mus een functie. De structuur is perfect, de verhaallijnen zijn rond, alles past en komt bij elkaar. Michael mag het graag horen: "Bedankt voor het compliment. Zoals ik al zei: het boek lag al een tijdje op de plank. Volgens mij is het niet fout om iets te laten liggen en er na een jaar of wat nog eens goed doorheen te gaan. Al met al zit er misschien wel twee jaar tijd in het boek. Ergens moet zich dat toch uitbetalen."

En Chantal dan?
Hoewel Hôtel du Lac het beste boek is dat Michael Berg tot op heden schreef, zou het zonde zijn als zijn trouwe lezers Chantal Zwart uit de vorige boeken zo moeten missen. De vraag is uiteraard of zij ooit terugkeert. Michael: " Wie weet. De combinatie van een serie en stand alones lijkt me wel een prettige."