M.J. Arlidge kruipt graag in het hoofd van de dader
Met zijn debuutthriller Iene Miene Mutte heeft Matthew Arlidge een top tien notering op Hebban van 290 lezerswaarderingen die hem gemiddeld vier sterren opleveren. Onlangs werd zijn derde thriller Pluk een roos in een Nederlandse vertaling uitgebracht en leverde hij zijn vijfde thriller af in zijn thuisland Engeland. En de reeks thrillers voorzien van titels uit kinderliedjes, is nog maar net gestart.
‘Fulltime schrijver zijn is in zekere zin geen fatsoenlijk beroep. Ik word betaald om dingen te verzinnen en mensen vragen me telkens om meer,’ begint de enthousiaste thrillerschrijver zijn gesprek. ‘Het is ook verbazingwekkend hoe complimenteus iedereen is op social media, in mijn oude baan werd ik nooit overladen met complimenten. Hoe langer je erover nadenkt, hoe vreemder het eigenlijk is.’
Toeval of opzet?
Als scriptschrijver en producent bracht Arlidge veel tijd door met het lezen van thrillers om te zien of zij geschikt waren voor een televisieproductie. ‘Vaak was het heel dubbel: de woorden zijn goed, maar de plot weer niet. Ook las ik vaak boeken waarbij ik sterk de indruk kreeg dat de schrijver zich liet verrassen door zijn eigen einde, waardoor de ontknoping uit de lucht kwam vallen. Er nestelde zich een soort frustratie in me, en ik besloot het zelf te proberen.’
Arlidge tekende het personage van Helen Grace voor zichzelf uit en bedacht een concept voor vier televisieafleveringen. Ondertussen schreef hij in het geheim verder aan zijn debuutthriller. ‘Ik heb het aan niemand laten zien, zelfs mijn vrouw wist niets van dit project af.’ Binnen korte tijd stonden de eerste 50.000 woorden op papier en had hij, dankzij de bemiddeling van een literair agent, meerdere geïnteresseerde partijen achter zich aan lopen. ‘Ik moest wel opnieuw naar de schrijftafel, want het was te kort en bondig. Je hebt altijd de angst dat lezers verveeld raken, dus had ik zo’n enorme snelheid in het verhaal aangebracht, dat ik het zelf ook niet meer kon bijhouden. Mijn redacteur zei dat ik de personages ook echt met elkaar moest laten praten,’ aldus Arlidge en hij lacht.
Het succes bij verschillende doelgroepen roept de meeste verbazig op bij de schrijver. ‘Ik heb altijd gedacht dat kijkers van crimeseries automatisch ook lezers van thrillers zouden zijn. In Engeland bereik je dan met name de doelgroep van vrouwen tussen de 30 en 40 jaar, maar vreemd genoeg bereik ik met Helen Grace ook jonge mensen. Een voordeel omdat de jongere doelgroep veel tijd doorbrengt op Twitter en zo hun leeservaring met hun volgers wereldwijd delen.’
Discipline
Wat opvalt is dat Arlidge een zeer gedisciplineerde schrijver is. Hij presteert het om binnen zes maanden een nieuw boek aan zijn lezers te geven. ‘En nog hijgen ze dan in mijn nek dat ze zo snel mogelijk verder willen. Het is deels ook de macht van een schrijver, omdat ik bijvoorbeeld in mijn vijfde thriller Helen Grace behoorlijk in moeilijkheden breng. De prangende vraag bij de lezer is of ze er weer bovenop komt en zo ja, in welke hoedanigheid.’
Zijn discipline dankt hij aan zijn werkzaamheden als scriptschrijver voor onder andere Silent Witness, de Britse crimeserie rond een team van pathologen die aan een moordonderzoek werken. ‘In werk voor televisie is alles met tijdsdruk gemoeid, dus die erfenis draag ik nog met me mee. Daarnaast ben ik een planner, ik zet eerst de volledige verhaallijn uit voordat ik start met schrijven. Acht weken later staat de eerste versie van een nieuwe thriller op papier.’ Schrijven staat gelijk aan een bepaald ritme voor de auteur. ‘De eerste hoofdstukken zijn het ergst, je tast af en bent zo traag. Maar als je eenmaal het ritme te pakken hebt, werk je steeds sneller naar het einde toe. Totdat ik als een maniak op het toetsenbord aan het rammen ben.’
Om de honger bij zijn lezers te stillen begon Arlidge novelles te schrijven die teruggaan naar hoe het allemaal begon met Helen Grace. ‘Het eerste verhaal gaat over de vijftienjarige Jody, zoals ze werkelijk heet, die verandert in Helen Grace en mijn tweede verhaal gaat over haar eerste ervaringen in de blauwe dienst als agent. De lezer ontdekt meer over haar verleden, maar voor mij als schrijver komt ze ook beter tot leven.’
Actiefiguur
Het seriepersonage Helen Grace is uniek in haar soort wanneer ze vergeleken wordt met het gemiddelde personage in het Engelse thrillerlandschap. Een onconventionele rechercheur, maar tegelijkertijd een stoere vrouw die motorrijdt, geen druppel alcohol drinkt en haar ontsnapping zoekt in pijn. ‘Ze is mijn eigen actiefiguur, die je vroeger als kind wilde hebben. Maar als je goed naar haar kijkt, is ze best fucked up,’ lacht Arlidge. ‘Ze deelt wel wat eigenschappen met Lisbeth Salander, die veel in mijn hoofd opdook tijdens het schrijven van mijn debuutthriller. Ik ben bij thrillers altijd gefascineerd door de bad guys, maar in het geval van Lisbeth is het juist andersom: ze is interessanter dan de criminelen die ze op de hielen zit. Daarnaast kun je in haar karakter verdrinken, ze heeft zoveel verschillende kanten.’
Het was één belangrijke quote die Arlidge continu inspireerde om verder te gaan: Maak je heldin op geen enkel moment saai. Zijn hoofddoel was de clichés uit het Engelse thrillergenre zoveel mogelijk uit de weg te gaan, waardoor zijn seriepersonage sowieso een vrouwelijke rechercheur moest worden. ‘Ze is een emotioneel wrak wat betreft haar verleden en zoekt haar ontsnapping in pijn. Daarom heeft ze Charlie als steun nodig om in balans te blijven en een enigszins normaal mens te blijven.’
De Britse auteur geeft toe dat er in verschillende personages eigen karaktertrekken zijn terug te vinden: ‘Charlie heeft het zorgzame dat ik ook in mijn rol als vader ervaar, Helen is mijn onafhankelijke kant. Maar het is en blijft fictie.’ Het schrijven van zijn seriethrillers voelt voor hem steeds natuurlijker omdat de personages onbewust deel zijn uit gaan maken van zijn dagelijks leven. ‘Er zijn momenten dat ik me afvraag wat Helen in een bepaalde situatie zou doen en vooral hoe ze zou reageren.’
Toch ligt die ene onvermijdelijke vraag op tafel: hoelang zal Helen Grace nog mogen opdraven om de meest gruwelijke zaken op te lossen? ‘Stiekem wil ik dat Helen onsterfelijk is. Ze is een stoere vrouw, dus kan zeker nog een stootje hebben. Het publiek houdt van haar en ik heb genoeg plannen voor haar,' aldus Arlidge. Al snel vervolgt hij: 'Lee Child heeft net aangekondigd dat hij na twintig delen met Jack Reacher nog niet stopt, dus ik kan me voorlopig vastbijten in zaken om deze met Helen op te lossen.’
Overwinnen van angst
Angst is één de belangrijkste drijfveren bij het bedenken van een plot voor een thriller. Hoe kijkt de Engelse thrillerschrijver zelf tegen het gebruik van angst in een plot? ‘Ik zou nu nog niet over mijn eigen angsten kunnen schrijven, vooral omdat ik vader ben. Vanaf dat moment draait het niet meer om jouw eigen angsten, maar juist om het feit dat er iets met je kinderen kan gebeuren.’
Zijn zesde thriller Hide and Seek is net ingeleverd bij zijn redacteur en draait tevens om angst: ‘Helen wordt geconfronteerd met een seriemoordenaar die actief is in een vrouwengevangenis. Het was heel interessant om te onderzoeken hoe mensen kunnen reageren in zo’n afgesloten omgeving.’
Misdadige aanpak
Achter iedere thriller die Arlidge publiceert, schuilt het verhaal van een daderprofiel dat hem fascineerde. Voor zijn derde thriller Pluk een roos, vond hij echter de inspiratie bij zijn eigen kinderen. ‘Kinderen willen op logeerpartijen altijd bij elkaar slapen, maar rusten nooit goed uit. Als ouder probeer je dan je slapende kind in een andere slaapkamer te leggen. Tijdens één van deze avonden realiseerde ik me wat voor vreemde ervaring het moet zijn als je in een andere kamer wakker wordt.’
Over het algemeen zijn het losse stukjes informatie die uiteindelijk in een plot worden gegoten door Arlidge. Voor zijn debuutthriller Iene Miene Mutte werd hij geïnspireerd door de kracht van meningen in realityshows zoals Big Brother. ‘Ik ging mezelf meerdere morele dillema’s voorstellen, wat echt een uitdaging was.’ Zijn tweede thriller Piep zei de muis kwam voort uit frustratie van de slachtofferrol waarin prostituees vaak worden neergezet.
Voor zijn vierde thriller Liar, Liar, die dit najaar in een Nederlandse vertaling zal verschijnen, trok hij alles uit de kast wat betreft research. ‘Ik kwam een waargebeurde zaak van een pyromaan op het spoor. Eigenlijk is brandstichting een apart delict, omdat deze mensen hun genot zo lang mogelijk willen rekken. Sommige werken zelfs met timers voor de ontsteking van hun vuur, zodat ze de touwtjes ook echt in handen hebben om vervolgens naar het resultaat te kunnen kijken.’ Arlidge vond de basis voor zijn vierde thriller in het verhaal van een pyromaan die ten tijde van de seriemoorden door de Yorkshire Ripper in de jaren 70 actief was. ‘Het waren de zaken van de Yorkshire Ripper die de media haalden, maar deze onopvallende pyromaan maakte ondertussen veel meer slachtoffers. De woede die deze man in zich had, is echt angstaanjagend.’
Hoewel Arlidge zich verdiept in angstaanjagende moordzaken, geniet hij er stiekem wel van om in het hoofd van een moordenaar te kruipen. ‘Ik ga vooral op zoek naar het waarom achter hun daden. Wat is de trigger dat iemand volledig door het lint kan gaan? Ik houd ervan om in hun hoofd te kruipen en gruwelijkheden op papier te zetten.’ En voorlopig ziet het er naar uit dat de Engelse thrillerschrijver nog niet klaar is met het bedenken van deze gruwelijkheden.
Benieuwd geworden naar de thrillers van M.J. Arlidge? Op Hebban maak je nu kans op een exclusief gesigneerd boekenpakket met drie thrillers van M.J. Arlidge. Bekijk het kader rechts naast dit interview voor meer informatie.
