Interview • Samantha Hayes

TUSSEN RIJK EN ARM
Samantha Hayes (1966) werd geboren in Coventry in de West Midlands waar ze samen met haar jongere broertje haar jonge jaren doorbracht. Haar artistieke moeder, die schilderde, en haar vader, een succesvol zakenman, verschilden als dag en nacht. Samantha: “Het was weliswaar geen wonder dat ze uit elkaar gingen, maar ik was toen 7 jaar en mijn wereld stortte in elkaar. Mijn vader ging weg en ik bleef bij mijn moeder wonen. We waren heel arm en leefden heel sober. Het verschil met de luxe levensstijl van mijn vader was extreem. In het weekeinde waren mijn broer en ik bij hem en dan stapten we een andere wereld binnen. Mijn vader had een enorme villa, een privévliegtuig, een jacht, een Ferrari en bedienend personeel. Heel verwarrend voor jonge kinderen, dat leven tussen arm en rijk. Om daar mee om te kunnen gaan, begon ik te schrijven. Toen ik tien was kreeg ik een schrijfmachine. Het werd mijn beste vriend. Te meer daar de nieuwe vriend van mijn moeder niet bepaald aardig was tegen mijn broertje en mij. Het was een opvliegende man die ons angst aanjaagde. Misschien was dat wel de oorzaak van het feit dat ik destijds uitsluitend horror- en spookverhalen schreef. Enge verhalen waar ik zelf bang van werd.”

DE ECHO VAN HORROR
De echo van haar verwarring, haar angsten en haar horrorverhalen is terug te vinden in haar thrillers. Samantha geeft het ruiterlijk toe: “Ja, zonder meer. In mijn boek Mijn enige zoon laat ik een jongetje op school doodsteken. Zijn moeder zet alles op alles om de moordenaar te achterhalen, waarbij ze zich moet verdiepen in een voor haar onbekende wereld, vol angst en geweld. In dit boek komen veel elementen van mijn eigen leven voor. Alleen is de moeder hier heel rijk en is de vader minder gefortuneerd. Ik heb de boel omgedraaid. In wezen is het natuurlijk de vader die zich moet verdiepen in een angstige, gewelddadige wereld. In mijn boek beschrijf ik eigenlijk datgene wat ik in het echt mijn vader kwalijk nam. Dat hij niet heeft stilgestaan bij wat hij ons aandeed, toen hij wegging. Dat hij geen oog had voor de pijn, de angsten van zijn kinderen. Ik heb het allemaal niet zo bewust willen opschrijven, maar schrijvers stoppen natuurlijk altijd onbewust hun eigen ervaringen en emoties in hun boeken.”

UNIVERSITY OF LIFE
Door haar ongemakkelijke thuissituatie besloot Samantha al op jeugdige leeftijd de school vaarwel te zeggen: “Ik was 16 toen ik de school voor gezien hield. In principe oliedom, maar met terugwerkende kracht gezien, wellicht een goede zaak. Destijds kon het niet anders. De emoties in mijn jeugd bouwden zich op als een crescendo. De nieuwe vriend van mijn moeder maakte mijn moeder en ons kinderen heel ongelukkig. Bovendien ontmoette ik tijdens de zomervakantie een hele leuke jongen van een jaar of 19. Het gevolg was, ook na de vakantie, dat ik veel te laat naar bed ging en dat mijn huiswerk er zwaar onder te lijden had. Na 3 weken had ik een complete meltdown: puberteit, vriendje, toestanden met mijn zogenaamde stiefvader, het was me allemaal te veel. Ik belde mijn vader en die kwam me ophalen in zijn Ferrari. Ik ben bij hem op kantoor gaan werken en heb nooit meer naar school omgekeken. Ik ben bij hem gaan wonen op The Isle of Man en daar ontmoette ik mijn toekomstige man, een Australiër, die in een ziekenhuis werkte. Al snel besloten we te gaan reizen, naar Israël, Egypte en heel veel vreselijke plaatsen waar we veel ellende zagen. Terug in Engeland hebben we de meest uiteenlopende baantjes gehad in de meest uiteenlopende steden. Daarna hebben we nog in Australië gewoond, waar we zijn getrouwd, en in Amerika. Dus uiteindelijk heb ik toch veel geleerd, alleen was het op de University of Life.”

NA HET AVONTUUR HET MOEDERSCHAP
“Het grappige is dat ik door de jaren heen gewoon ben blijven schrijven. Maar echt serieus werd het pas op latere leeftijd. Mijn kinderen zijn tussen 1991 en 1998 geboren en we verhuisden van Amerika naar Warwickshire in Engeland waar we diverse oude huizen hebben gerenoveerd. In 2003 deed ik mee aan een korte verhalenwedstrijd, die ik won. Het was voor mij het startsein om ook werk van langere adem te gaan schrijven. Ik had de rust gevonden. Mijn kinderen waren tussen de 5 en 12 jaar oud. Mijn allereerste poging om professioneel te gaan schrijven mondde uit in een tamelijk vreemd boek, een mix van allerlei ingrediënten van horror tot romantiek. Het werd door een kleine onafhankelijke uitgever gepubliceerd en is nu niet meer verkrijgbaar. Maar ik had de smaak te pakken. Het genre dat ik wilde schrijven was me nog niet duidelijk. Ik ging naar horror-conventies en dat soort gelegenheden. Daar ontmoette ik een redacteur van boeken. Hij haalde me over om in de serie Black Lace een aantal erotische boeken te schrijven. Zeg maar, de voorlopers van 50 Shades of Grey. Maar naast dat commerciële werk schreef ik een boek dat ik echt wilde schrijven, Blood Ties. Mijn eerste belangrijke boek. Een misdaadroman waarmee ik werd opgepikt door een grote uitgever. Zij noemde het een psychologische thriller. Het maakte dat ik begreep dat uitgevers graag alles in vakjes willen indelen. Dus wist ik wat me te doen stond voor de boeken erna. Na Blood Ties heb ik inmiddels vier psychologische thrillers geschreven: Unspoken, Tell Tale (2011, Onder de oppervlakte), Someone Else’s Son (2012, Mijn enige zoon) en Until you’re Mine (2014, Tot jij van mij bent).

DOMESTIC NOIR
“Het etiket psychologische thriller heb ik dus van mijn uitgever gekregen. Zelf sta ik er nooit bij stil. Ik schrijf gewoon de boeken die ik wil schrijven. En ja, daar spelen misdaad en geweld een grote rol in. Dat klopt. Maar het allerbelangrijkste thema in mijn boeken is toch “familie”. Geestig als je bedenkt dat ik in mijn jeugd nooit veel familiegevoel heb mogen ervaren. Maar ik schrijf niet over de mooie dingen van families, maar over de ergste nachtmerries die een moeder van kinderen heeft: zinloos geweld, ontvoering, moord, martelingen van kinderen. Daarbij ontleen ik mijn belangrijkste verhaallijnen wel aan de werkelijkheid. Toen er een jongen werd neergestoken op de universiteit van mijn zoon, werd dat het gegeven dat ik gebruikte in Mijn enige zoon, waar een klein jochie op school wordt vermoord. Ik denk dat ik mijn rust ontleen aan het feit dat ik mijn nachtmerries van mij afschrijf. Als moeder maak je je altijd ongerust over je kinderen. Altijd. Door in mijn boeken het ergste te laten gebeuren, hoop ik dat het in werkelijkheid niet zal gebeuren. In Engeland noemen ze het genre waarin ik schrijf “domestic noir”.



KINDEREN STELEN
In een van de verhaallijnen van het nieuwste boek van Samantha Hayes, Tot jij van mij bent, snijdt een psychopaat enkele zwangere moeders open en vermoordt de ongeboren baby’s. De vraag voor de politie is of de moordenaar de moeders wilde doden of dat hij hun kinderen wilde. Een heftig thema. Ook in dit geval heeft Hayes haar inspiratie geput uit de werkelijkheid. “Ik heb lang geworsteld met de opzet van dit boek. De zaadjes waren gezaaid, maar het definitieve idee was nog niet ontloken. Ik had wel gelezen over zwangere vrouwen die in Engeland door een maniak waren opengesneden, maar daarmee had ik nog geen goed verhaal. Dat kwam pas toen ik thuis een brief kreeg die eigenlijk bedoeld was voor de vorige bewoonster van het pand. Ik opende hem per ongeluk. De brief was van het ziekenhuis, van de afdeling IVF, met de vraag wat zij met haar ingevroren embryo’s wilde. Moest het ziekenhuis ze vernietigen of wilde ze nog een baby? Oh, my God. De verantwoordelijkheid om zo’n brief in je bezit te hebben. Ik heb de brief meteen teruggestuurd naar het ziekenhuis. Maar in gedachten begon ik te malen. Wat zou er gebeurd zijn als ik geen eerlijk persoon was? Als ik zelf wanhopig graag een kind wilde en ik die zelf niet kon krijgen, zou ik naar het ziekenhuis hebben kunnen gaan, onder een valse identiteit, om zelf een embryo te laten implementeren. Nu is dat technisch natuurlijk niet mogelijk, maar het ging mij om het idee dat je al voor de daadwerkelijke geboorte een kind kan stelen. In Amerika heeft men het op in ieder geval op een vrijwel identieke manier geprobeerd. Maar ook hebben vrouwen daar op kraamafdelingen kinderen uit de wiegjes meegenomen van vrouwen met wie ze op zwangerschapsgymnastiek bevriend waren geraakt. Hoewel ze zelf niet zwanger waren, gingen ze maanden lang naar gymnastiek om daar hun vriendinnen en uiteindelijke slachtoffers uit te kiezen. Heel schokkend. Van al die gegevens heb ik in Tot jij van mij bent gebruik gemaakt. Met name het idee dat je een kind kan stelen voor de geboorte, is een belangrijk thema geworden. In principe heeft een kind in de buik van zijn moeder, de allerveiligste schuilplaats ter wereld. Nou, nee dus, niet in mijn boek!”

BIJGELOVIG
Ik ben gelukkig niet bijgelovig, anders zou ik niet durven schrijven wat ik nu doe. Dan zou ik constant bang zijn dat mijn kinderen hetzelfde overkomt als ik beschrijf. Kijk, ik ben nu bezig met de research voor mijn nieuwe boek waarin zelfmoord van kinderen een grote rol speelt. De research naar dit soort afschuwelijke zaken die een familie kunnen overkomen, maken me natuurlijk wel neurotischer dan ik al ben. Maar een mens is ook in staat om in gedachten van het ene moment op het andere om te schakelen. Voor mijn research heb ik op internet talloze foto’s van kinderen gezien die zelfmoord hebben gepleegd door zich bijvoorbeeld voor de trein te gooien. Te afschuwelijk voor woorden. Maar één klik van mijn hand verder heb ik mijn boodschappenlijstje voor die dag. Het is van het ene extreme naar het andere. Maar dat is natuurlijk wel levensbehoud. Dat neemt niet weg dat het soms moeilijk is. Als je schrijft ben je in je hoofd constant bezig met datgene wat je schrijft, of je nu op visite bent of zit te eten, een deel van de tijd ben je er gewoon niet.”

GEEN ROSEMARY’S BABY
Tot jij van mij bent is een boek dat bol staat van de plotwendingen, onverwachte gebeurtenissen en raadselachtige situaties. In het begin lijkt het op een moderne versie van Rosemary’s baby of The hand that rocks the cradle. Het verhaal begint met maatschappelijk werkster Claudia, hoogzwanger, liefhebbende man, twee stiefkinderen. Om enige verlichting te krijgen in de huishouding neemt zij het kindermeisje Zoe in dienst. Maar al snel wordt duidelijk dat Zoe niet is wie zij lijkt, dat zij geheel eigen motieven heeft, dat zij het huis doorzoekt en dat zij weet dat als zij het gezin ooit verlaat, niets meer hetzelfde is. Maar ook de lezer wordt aan alle kanten op het verkeerde been gezet. Samantha: “Er zijn verhalen die drijven op de plot en verhalen die steunen op de karaktereigenschappen en ontwikkelingen van de personages. Ik ben Tot jij van mij bent begonnen als een zogenaamd plotdriven verhaal, maar al spoedig heb ik me laten leiden door de gebeurtenissen en emoties van de personages en heb ik intuïtief verder geschreven. Het resultaat is uitstekend, maar alleen omdat ik erg veel heb herschreven, achteraf subplotjes heb ingebouwd, de tijdlijn heb aangepast, karakters heb uitgediept, etc. Achteraf had ik beter van tevoren wat steviger kunnen plotten. Maar het is al met al een angstaanjagend boek geworden. De spanningsopbouw is perfect en aan het einde komt alles, na enkele grote verrassingen, toch nog goed. Maar deze manier van schrijven heeft me wel heel wat extra werk gekost. Mijn volgende boek ga ik van het begin tot het einde plannen (haha).”

PERSONAGES MET PROBLEMEN
In Tot jij van mij bent volgen we drie verhaallijnen waarin de personages stuk voor stuk grote problemen hebben. Scheiding, vreemdgaan, sterfgevallen in de familie, een geestelijk minder valide familielid. Niets blijft de personages (en de lezer) bespaard. Samantha Hayes moet erom lachen: “Dat zou toch supervervelend zijn als ik normale hoofdpersonen zonder problemen ten tonele voer. Zo is het dagelijks leven niet. En ik zou in mijn boeken ook niets aankunnen met een dergelijk geluk. Ik wil geen gelukkige hoofdpersonen. Ik wil chaos, moeilijkheden, ongemak, verdriet.”

MISDAAD OF FAMILIE
Samantha Hayes besteedt in haar boeken bijna evenveel tijd aan familieproblemen als aan het misdaadgedeelte. Toch heeft zij een duidelijke voorkeur. “Familie is een belangrijk thema. Een kapstok ook waar ik de verhaallijnen aan kan ophangen. Maar het belangrijkste is toch het misdaadgedeelte. Er worden mensen zwaar mishandeld of vermoord en die zaken moeten opgelost worden. Ik schrijf in Tot jij van mij bent over een extreem gewelddadige manier waarop zwangere vrouwen worden opengereten en hun kinderen worden weggesneden. Dat bericht in de kranten zorgt voor een enorme angst onder alle zwangere vrouwen. Dat was voor mij het belangrijkste uitgangspunt. Die afgrijselijke misdaad. En natuurlijk moet die worden opgelost.”

VOLGEND BOEK
De ontwikkelingen van enkele personages in Tot jij van mij bent hebben Samantha Hayes doen besluiten een serie te beginnen rond Lorraine Fisher, een inspecteur van politie en haar man Adam Scott die rechercheur is. “Ze hebben een niet al te goede relatie omdat Adam ooit is vreemdgegaan. Maar het prettige van een serie is dat ik de karakters langzaam kan gaan uitbouwen en dat er wellicht een punt komt dat Lorraine hem zijn misstap ook echt vergeeft. Verder zullen ze ongetwijfeld nog meer problemen krijgen met hun weerspannige teenage-dochter Grace die al eens is weggelopen met haar vriendje. In Engeland is het boek Before you die al uit. Het verhaal draait om Lorraine die naar haar zuster op het platteland gaat. Daar wordt ze pijnlijk getroffen door een golf aan zelfmoorden onder teenagers. Het gevolg van online pesten. Dat is werkelijk gebeurd, met name in een gedeelte van Wales. Verschrikkelijk. De impact van pesten is iets dat nog steeds schromelijk onderschat wordt in Engeland. In het begin van mijn verhaal laat ik een jongen op een motorfiets zelfmoord plegen. Dan is er nog een neefje van Lorraine dat zichzelf snijdt en verminkt. Kortom, allerlei pijnlijke en droevige zaken. Dingen die duidelijk maken waarom ouders altijd bezorgd zullen zijn. En zolang die er zijn, zal ik thrillers schrijven.”