Sunjeev Sahota: 'Zonder immigratie zou ik geen schrijver zijn'

Ik ontmoet Sunjeev Sahota (1981) bij zijn Nederlandse uitgeverij en praat met hem over het schrijverschap, India en religie. Sahota is voor het eerst in Amsterdam: een bliksembezoek, maar hij is onder de indruk van de stad. 'Die fietsers zijn wel gevaarlijk', lacht hij. 'Ze stoppen voor niemand.'

De roman Het jaar van de gelukszoekers gaat over drie jonge mannen uit India – Avtar, Randeep en Tochi – die elk immigreren naar Engeland. Avtar heeft een studentenvisum, Tochi is op de vlucht voor geweld en Randeep probeert een visum te verkrijgen door te trouwen met Narinder, die geboren en getogen is in Engeland. De vier jonge mensen proberen een nieuw leven op te bouwen, waarbij hun geduld en vertrouwen in de toekomst behoorlijk op de proef wordt gesteld.

Je schrijft nog niet zo lang: dit is pas je tweede boek. Wanneer en waarom ben je begonnen met schrijven?

'Ik was, net als veel schrijvers denk ik, een grote lezer. Ik las ontzettend veel boeken in mijn tienertijd en als twintiger. Op een gegeven ogenblik merkte ik dat ik steeds gerichter ging lezen: ik begon me af te vragen waarom de schrijver het boek op een bepaalde manier geschreven had, in een bepaalde tijdsvorm of in een bepaalde stijl. Als je je als lezer zulke vragen gaat stellen, is de stap naar zelf een boek proberen te schrijven niet zo groot meer.

Ik begon met het schrijven van mijn eerste roman toen ik 25 was. Een jaar daarvoor hadden de aanslagen in Londen plaatsgevonden. Die gebeurtenissen vormden de inspiratie voor mijn eerste boek. Ours are the streets (niet vertaald in het Nederlands, red.) gaat over een jonge man die besluit om een zelfmoordaanslag te plegen. Of ik de krantenkoppen in die periode las en besloot om daar dan maar een boek over te schrijven? Nee, niet echt. Ik begon juist na te denken over de persoon achter de aanslagen in Londen. Ik dacht: die jongen is ongeveer even oud als ik en hij is, net als ik, opgegroeid in het noorden van Engeland. We zijn beiden het kind van immigranten. Hoe kan het dat hij zo’n totaal ander levenspad heeft gekozen dan ik? De psychologie erachter was interessant voor mij. Daar wilde ik een boek over schrijven.'

Politieke roman

Het jaar van de gelukszoekers gaat over immigratie en illegale Indiase immigranten in Engeland. Is dit een politieke roman? Of wilde je gewoon graag een goed verhaal vertellen?

'Beide. Dit boek is een politieke vertelling, misschien. Ik denk niet dat deze roman politiek is enkel omdat het verhaal gaat over immigratie. Immigratie is altijd al een belangrijk onderwerp geweest, heus niet alleen het afgelopen jaar met de recente golven van vluchtelingen. Immigratie is ook altijd onderdeel geweest van mijn persoonlijke leven.

Nee, deze roman is eerder politiek omdat we nou eenmaal in een wereld leven waarin sommige mensen een heleboel hebben en andere mensen helemaal niks. Daar gaat dit boek over: wat betekent het om een goed mens te zijn in een wereld waarin rijkdom zo slecht verdeeld is? Wat zijn wij als mensen elkaar schuldig? Hier houd ik me mijn hele leven al mee bezig, als kind van immigranten. Ik ben nou eenmaal in Engeland geboren, maar mijn neven en nichten zijn in India geboren. Waarom zouden we niet dezelfde kansen mogen krijgen?'

Is dit boek een poging om die verschillende werelden samen te brengen?

'Ja, zeker. Dit boek gaat over de afschuwelijke, mensonterende kant van immigratie. In Engeland zijn zo veel immigranten die om vier uur ’s ochtends opstaan om te werken in de bouw of om riolen schoon te maken. De wereld om ze heen staat hier totaal niet bij stil. Ik wilde deze immigranten een stem geven of in ieder geval hun levens iets van waarde toekennen. Dat maakt deze roman misschien politiek, ja. Ik wilde getuige zijn van hun levens en dit laten zien aan de rest van de wereld.'

Dat klinkt als een zeer persoonlijke opdracht.

'Ja, dat is het zeker. Immigratie is een groot onderdeel van mijn leven, en ook van dat van mijn ouders en grootouders. Zij zijn immigranten, ik ben de eerste generatie in onze familie die in Engeland is geboren. Zonder immigratie zou ik geen schrijver zijn, zou ik hier nu niet met jou zitten te praten. Dan zou ik waarschijnlijk ergens aan het werk zijn op een boerderij in India. Omdat immigratie zo’n belangrijk deel van mijn leven is, was het waarschijnlijk onvermijdelijk dat ik er een boek over zou schrijven.

Als schrijver moet je zelf kunnen kiezen waar je over wil schrijven. Toen ik had besloten om over immigratie te schrijven, kreeg ik wel een bepaald soort verantwoordelijkheidsgevoel. Ik voelde een morele verantwoordelijkheid om de penibele situatie van immigranten recht te doen, om geen afbreuk te doen aan de verschrikkingen die ze doorstaan.

Die verantwoordelijkheid voelde ik minder tijdens het schrijven van mijn eerste roman. Die was veel meer autobiografisch, in zekere zin. Ja, ook al gaat dat verhaal over een zelfmoordterrorist. De gevoelens van die hoofdpersoon lijken ontzettend veel op de gevoelens die ik had als late adolescent. Het boek ging dus in zekere zin over mijzelf. Bij het schrijven van dit tweede boek, voelde ik meer verantwoordelijkheid ten opzichte van mijn personages, juist omdat dit boek minder over mij als persoon gaat.'

Onzichtbare gemeenschap

Sunjeev Sahota werd geboren in het noorden van Engeland, waar hij ook opgroeide. Na de middelbare school verhuisde hij naar Londen om wiskunde te studeren. Inmiddels richt hij zich fulltime op het schrijverschap. 'Mijn broer en ik waren de enige niet-blanke kinderen op school en in de buurt. Ik heb me altijd erg vervreemd gevoeld daardoor. Alsof ik in een isolement leefde, simpelweg omdat ik er anders uit zag dan iedereen om me heen. Over dat gevoel ging mijn eerste boek: iemand die in Engeland geboren is maar zich daar vaak niet thuis voelt. In Het jaar van de gelukszoekers is het juist andersom: jonge mannen en vrouwen uit India komen naar Engeland toe. Eenmaal in Engeland aangekomen, zijn ze zich altijd erg bewust van het feit dat ze buitenstaanders zijn. Dat gevoel creëren ze natuurlijk ook zelf: ze bouwen hun eigen gemeenschap op. Ze benaderen de blanke gemeenschap met achterdocht, ze zijn bang om verraden en uitgezet te worden. Op hun beurt ziet de blanke gemeenschap deze jonge mannen en vrouwen niet echt staan. Op die manier ontstaat een onzichtbare gemeenschap binnen de bevolking.'

Lees verder op pagina 2