Tatiana de Rosnay: 'Ik zal nooit meer een boek zoals dit schrijven'

Het resultaat is een biografie die leest als een roman. Manderley voor altijd is in Frankrijk al meer dan 100.000 keer verkocht en genomineerd voor de prestigieuze Prix Goncourt de la Biographie 2015. Hebban interviewde Tatiana de Rosnay (1961) over haar nieuwe boek en haar fascinatie voor Daphne du Maurier (1907-1989).

Fascinatie

Een kennis, werkzaam in de uitgeefwereld, heeft je aangespoord een biografie te schrijven over Daphne du Maurier omdat je altijd vol enthousiasme over haar sprak. Waar komt je fascinatie voor Du Maurier vandaan?

'Die fascinatie ontstond toen ik ongeveer 10 jaar was. Ik las Rebecca op die leeftijd en eigenlijk begon ik meteen te schrijven vanaf dat moment. Ze inspireerde mijn schrijven enorm door haar thema’s en de donkerte van haar thema’s. Het feit dat Rebecca geen einde heeft, en een hoofdpersoon zonder naam, vond ik geweldig intrigerend. Ik vind haar een hele krachtige schrijver. Ik bleef haar boeken lezen en bedacht ondertussen dat ik zelf boeken wilde gaan schrijven, boeken zoals die van Daphne du Maurier.'

Er zijn al drie biografieën over Daphne du Maurier geschreven, waarom besloot je op de vraag in te gaan en ook een biografie over haar te gaan schrijven?

'In eerste instantie overviel de suggestie een biografie te schrijven me: ik had zoiets nog nooit gedaan. Nadat ik er wat langer over nadacht, zag ik het vooral als een enorme uitdaging. Daarnaast ging het natuurlijk over Daphne du Maurier, de schrijfster die ik zo erg bewonder. En hoewel ze deels van Franse komaf is, was er nooit een biografie in het Frans verschenen. Juist het feit dat ik het in het Frans ging schrijven, creëerde afstand met de bestaande biografieën. Bovendien was ik erg geïnteresseerd in haar leven in Frankrijk en ik kwam erachter dat ze veel meer met Frankrijk had dan ik dacht. Heel veel plekken waar ze is geweest en die ze beschreef kende ik zo goed en plotseling vielen veel elementen van haar leven samen met die van mij. Zo is het eigenlijk begonnen en ik moet deze persoon echt bedanken; zonder hem zou ik dit boek nooit hebben geschreven en dan had ik een werkelijk buitengewone literaire ervaring misgelopen.'

Biografie

Dit is je eerste biografie, heb je het schrijven ervan als een ander proces ervaren vergeleken met het schrijven van een roman?

'In het begin dacht ik dat het heel anders zou zijn, maar ik had feitelijk al twee historische romans geschreven, Haar naam was Sarah en Het huis waar jij van hield, waarvoor ik veel onderzoek had gedaan. Door al het onderzoek naar Daphne du Maurier zag ik het kleine meisje Daphne, die eigenlijk een jongen wilde zijn, Peter Pan wilde zijn, en zo begon het: ik nam haar bij de hand, volgde haar en visualiseerde haar. Ik bezocht alle plekken, in Frankrijk en Engeland en het was eigenlijk zaak alle beelden juist te krijgen en mijn werk als schrijver te gaan doen. In die zin is het niet anders dan hoe ik mijn andere boeken schreef.

Veel mensen denken dat Haar naam was Sarah het boek is dat mijn leven heeft veranderd. En op een bepaalde manier deed dat het ook: het bezorgde me een groot aantal lezers; het was mijn eerste bestseller. Ik schreef het 13 jaar geleden. Dit boek, Manderley voor altijd, kun je denk ik alleen schrijven met een bepaalde volwassenheid, omdat het ook een boek is over hoe schrijvers schrijven, over het schrijfproces. Mijn angst was mijn lezers te vervelen, want zelf lees ik niet graag biografieën: ze zijn vaak erg feitelijk, je ziet de persoon niet echt voor je. Dus de enige manier waarop ik deze biografie zou kunnen schrijven, is het te schrijven als een roman, maar zonder ook maar iets te verzinnen. Dat is het grote verschil tussen deze biografie en mijn andere romans. Alles wat je leest is volledig waar. Ik heb niets veranderd. Ik schreef het als een roman, in de derde persoon en in de tegenwoordige tijd, zodat we in de setting zijn en niet de afstand hebben die er met een klassieke biografie wel is. Ik heb me volledig willen inleven in Daphne, om zo een zo getrouw mogelijk beeld te kunnen schetsen. Ik wilde de lezer laten weten hoe ze loopt, hoe ze zich kleedt en haar verlegenheid en mediaschuwheid laten voelen. Zo heb ik bijvoorbeeld met veel pijn en moeite haar parfum weten te bemachtigen, via ebay: Balmain, dat sprayde ik dan in mijn werkplek, om alles van haar letterlijk op te kunnen snuiven’. Ik bestudeerde haar handschrift en bekeek video’s waarbij vooral haar manier van lopen opviel: ze loopt als een jongen. En ze heeft een hele bijzondere stem (Tatiana laat een paar video’s zien die ze op haar telefoon heeft staan).

Je gebruikt geen voetnoten, maar vermeldt de bronnen in de appendix. Heb je dit bewust zo gedaan?

'Daar heb ik echt over getwijfeld, maar ik realiseerde me dat ik een hekel heb aan voetnoten, ik denk dat de meeste lezers dat hebben: je moet steeds van boven naar beneden en weer naar boven op je pagina… Ik nam me voor aan het einde van het boek een zeer uitgebreide en gedetailleerde vermelding van de bronnen te schrijven. Ik heb het wel geprobeerd hoor in het begin, maar het was afschuwelijk… het zorgde ervoor dat het er als een biografie uitzag haha.'

Brieven

Daphne du Maurier schreef dagboeken tot aan haar trouwdag en toch beschrijf je hele persoonlijke gedachten en aspecten van haar leven, ook over de periode na haar trouwdag. Welke bronnen heb je gebruikt om zo’n persoonlijk portret te kunnen maken?

'Haar dagboeken heb ik helaas niet kunnen lezen omdat Daphne die 50 jaar onder embargo heeft gezet. Ik sprak met de kinderen van Daphne en las de prachtige memoires die Flavia over haar moeder schreef en natuurlijk waren de biografieën heel informatief. Maar vooral de brieven van Daphne zelf waren ontzettend belangrijk voor me, om ze te kunnen citeren, maar vooral om te weten wat ze voelde en hoe ze tegen dingen aankeek. Vooral de grappige situaties uit het boek heb ik uit haar brieven kunnen halen. Zonder deze bronnen had ik dit boek niet kunnen schrijven.'

Het boek is met veel compassie geschreven en je laat ons van Daphne houden, ondanks haar mindere eigenschappen en donkere kanten. Hoe kijk je tegen die mindere kanten van Daphne aan?

'Ik heb geprobeerd zo eerlijk mogelijk Daphne weer te geven. In de vorige biografieën werd ze erg bekritiseerd (dat ze egoïstisch was, dat ze haar zoon voortrok, dat ze vreemdging, dat ze relaties met zowel mannen als vrouwen had), en ik had het gevoel dat ze veel fascinerender en meer complex was dan het beeld dat uit de biografieën naar voren kwam. Toen ik met haar kinderen sprak, viel me op dat niemand ooit over haar klaagde, niemand voelde zich ongeliefd, niemand had het gevoel dat ze een van de kinderen voortrok. Ze zijn nu 70 en 80 jaar en hebben zoveel liefde en respect voor hun moeder, dus ik denk dat ze wel heel bijzonder moet zijn geweest.

Ik zie haar zwakheden, vooral in de relatie met haar man: ze heeft zoveel fouten gemaakt ten opzichte van hem. Bijvoorbeeld toen hij als gebroken man terugkwam uit de oorlog en ze besloot om aparte slaapkamers te hebben. Ik kan dat alleen niet beoordelen, want wie ben ik om daarover te oordelen. Ze was egoïstisch in haar rol als schrijver: ze moest niets van haar kinderen weten wanneer ze met een  boek bezig was; alles moest wijken voor het schrijfproces. Maar als zij een man was geweest; dan had niemand haar egoïsme verweten; niemand zou daar vragen bij hebben gesteld: 'Ohh hij besteedt veel meer tijd aan het schrijven dan omgaan met z’n kinderen.' Eigenlijk was ze erg modern. Ze nam en had een bepaalde hoeveelheid vrijheid, die veel vrouwen in haar tijd niet hadden. Er zijn lezers die geen empathie hebben kunnen opbrengen voor Daphne na het lezen van het boek; dat vind ik niet erg. Wat ik belangrijk vind is dat ik als schrijver, een boek heb geschreven over een andere schrijver en daarbij niets heb verzonnen. Het is een waarheidsgetrouw portret.'

Overeenkomsten

In hoeverre voel je verwant met Daphne du Maurier?

'Er zijn veel overeenkomsten tussen mij en Daphne: het feit dat ze heel jong grijs werd, dat we allebei van blauw houden, dat ze een slechte autorijder is en een belabberde kok, en natuurlijk dat we allebei zowel Frans als Engels bloed hebben. Als schrijver herken ik ook de behoefte aan routine en afzondering. Ik sluit me op in mijn werkkamer en zet mijn telefoon uit. Daphne was alleen veel meer op zichzelf: ze had er een hekel aan buiten de deur te gaan, ik ben socialer dan zij was. Ze had ook een hekel om op promotietoer te gaan zoals ik nu doe. Ze zei de beroemde zin: ‘schrijvers moeten worden gelezen en niet gezien’.'

Geen makkelijke boeken

Wat hoop je dat Manderley voor altijd teweeg brengt bij de lezers?  

'In Frankrijk is de verkoop van de boeken van Daphne du Maurier aanzienlijk gestegen; als dat in Nederland gebeurt zou dat fantastisch zijn! Ik ben er trots op dat mensen nu weten dat ze niet zomaar een makkelijke romanschrijfster was, maar een donkere, krachtige schrijfster. Daarnaast hoop ik dat mensen mij niet alleen als bestseller auteur zien die makkelijke boeken schrijft. Mijn boeken zijn nooit makkelijk. Ze zijn altijd donker. Maar omdat mijn boeken zo goed verkopen, denken mensen snel dat ik makkelijke boeken schrijf. Soms word ik beoordeeld door mensen die mijn werk niet eens hebben gelezen. Ik zou tegen hen willen zeggen: lees dit boek maar eens. Ik zal nooit meer een boek zoals dit schrijven. Het is het boek waar ik het hardst aan heb gewerkt en waar ik het meest plezier aan heb beleefd. Ik denk niet dat ik nog een roman zal schrijven zo goed als Manderley voor altijd.

Leesfragment

Benieuwd naar Manderley voor altijd ? Eerder publiceerden we op Hebban een leesfragment!