Ivo Victoria: ‘Een hap-snap-weg-feelgoodroman is als een hamburger van McDonald’s’

Billie & Seb verhaalt over de 17-jarige Seb (“jongens als Seb hebben rust en evenwicht nodig”) en zijn zielsverwant Billie, die na een val in coma is geraakt. Om Seb uit zijn isolement te halen, krijgt hij een airsoftgeweer van zijn ouders. Al zijn vrienden hebben er immers een.

Billie & Seb is net uit: al diverse Hebban-lezers hebben een speciaal vooruitexemplaar gelezen. Is de verschijning toch nog spannend, ook al is het je vierde boek?

'De periode vlak voor de verschijning van een nieuw boek is vreselijk! Je moet maar wachten tot het boek uit is, dan komt het moment dat het verschijnt en iedereen er iets van gaat vinden. Op dat moment denk ik: waarom heb ik dit ook  in godsnaam ook weer gedaan? Bij Billie & Seb was het dan ook grappig dat Hebban-lezers een vooruitexemplaar konden winnen, want ik ben toch nieuwsgierig naar de eerste reacties. Het is altijd moeilijk in te schatten hoe mensen je roman gaan lezen. Wat bij Billie & Seb opvalt, is dat Hebban-lezers het een beklemmend boek vinden. Ik kan me er wel iets bij voorstellen, maar voor mij is het helemaal geen beklemmend boek. Ik vind het een romantisch boek, het gaat heel erg over verlangen. Weer anderen vinden het een afstandelijk boek, maar dat snap ik niet zo goed.'

Is dat überhaupt een probleem, dat lezers iets vinden wat je niet begrijpt?

'Sowieso maakt het niet uit als lezers iets anders vinden dan wat ik bedoeld heb. Voor mij is het allemaal vanzelfsprekend, omdat ik er zo lang in heb gezeten en er zo lang over heb nagedacht. Terwijl lezers vooraf geen kennis hebben en er vast niet eens een boodschap aan hebben hoe een boek tot stand is gekomen. Voor hen telt alleen het eindresultaat. Maar ik vind ook dat je wat van de lezer mag verwachten. Er zijn al genoeg boeken die weinig vergen van lezers, boeken die niks meer zijn dan vertier. Onze wereld is sowieso vol van makkelijk vertier, dus ik vind dat ik van de lezer mag verlangen dat ze een boek met aandacht lezen. Ik lees zelf tenminste liever boeken die me uitdagen. Zo’n hap-snap-weg-feelgoodroman is toch een beetje als een hamburger van de McDonald’s: lekker op het moment zelf, maar tien minuten later heb je alweer honger.'

Wat verlang je zelf dan van een goed boek?

'Ik vind dat literatuur moet uitdagen. Het moet mensen aan het denken zetten en er moet genoeg ruimte zijn voor lezers om het verhaal zelf in hun hoofd te maken. Een boek waarin alles wordt uitgelegd geeft mij weinig voldoening. Ik denk ook niet dat literatuur bedoeld is om oplossingen te bieden, maar juist om vragen te stellen, om vragen uit te vergroten, op zoek te gaan naar twijfels en onzekerheden. Een goed boek is altijd een beetje een onderzoek naar een vraag die je jezelf stelt. Het is voor mij ook geen vereiste dat aan het eind alle touwtjes aan elkaar geknoopt worden. Zelf schrijf ik in eerste plaats vanuit de vragen die ik mezelf stel, om iets te onderzoeken, omdat iets me opvalt, of omdat ik een aantal dingen zie die verband met elkaar lijken te verhouden. Dingen waarvan ik me afvraag wat het zegt over ons als mensen: hoe kan ik hier een verhaal over vertellen dat misschien iets blootlegt?'

Was er zo’n aanleiding voor dit boek?

'Inmiddels alweer een aantal jaar geleden, maar ik werd getriggerd toen ik met een bevriend koppel uit eten was. Zij hadden een zoon van een jaar of zeventien, met wie het niet zo goed ging en met wie ze maar moeilijk contact konden krijgen. Zijn moeder vertelde heel opgewekt dat het goed met hem ging, nu ze een geweer voor hem hadden gekocht. Ze vertelde over het airsoftgeweer en de gevechten die hij voerde met zijn vrienden. Die airsoft-geweren zijn exacte replica’s van wapens, zoals een AK47 of Kalasjnikov, die niet van echt te onderscheiden zijn. Ze schieten alleen met pellets, van die kleine plastic bolletjes die behoorlijk hard aankomen. Je mag er dus ook niet mee op straat lopen, want ze zijn niet van echt te onderscheiden. Op dat moment realiseerde ik me dat deze jongens tot de eerste generatie behoren die echt losstaat van de Tweede Wereldoorlog. Heel misschien is er een grootouder die als heel klein kind de oorlog heeft meegemaakt, maar eigenlijk hebben deze jongens geen enkele notie van wat het betekent om ergens voor te vechten. Wat zegt het dan dat deze jongens oorlogje gaan spelen? En nog behoorlijk realistisch ook? Daarop ben ik die airsoftwereld ingedoken, waarbij ik online allerlei video’s vond, recensies van geweren, allerlei fora waarop erover gediscussieerd wordt. Het viel me op dat er veel jonge mensen mee bezig waren, gastjes van zestien die in ‘full battle dress’ foto’s van zichzelf online zetten. Dat vond ik best wel eng. Ik vroeg me dan ook af: ‘Hoeveel is er voor nodig om die jongens echt te doen vechten?''

En ze zetten alles zonder schroom op YouTube?

'Social media vormen een wezenlijk onderdeel van hoe die jongens met elkaar communiceren. Dat was me ook opgevallen toen ik in die airsoftcultuur dook. Er zijn veel filmpjes te vinden op Facebook of YouTube en in de comments praten ze dan onderling met elkaar. Althans, je kunt er verhoudingen uit afleiden. Ik vond het wel interessant om te proberen die filmpjes en foto’s te beschrijven: wat zien we hier nu eigenlijk, wat gebeurt er, wat is er aan voorafgegaan, wat komt hierna? Ik begon de filmpjes eerst te beschrijven voor mezelf, maar er zijn enkele personages uit voortgekomen zoals John. Je ziet die types en je vraagt je af: wat gaat hier van komen? Het lijkt allemaal zo onschuldig, het zijn nog jongens, kinderen. Eigenlijk zit er heel veel lol in, maar dat is ook beangstigend. Het is een enge onschuld.'

Lees verder op pagina 2