Dossier /
Jack Reacher: de eenzame wolf in thrillers
De man zonder plot
Lee Child, pseudoniem van de Britse schrijver Jim Grant, vond zijn inspiratie voor zijn held wel op een heel bijzondere maar tegelijkertijd doodnormale plek: de supermarkt. Child was halverwege het schrijven van een thriller met een (nog) naamloze held toen een oudere vrouw op hem afkwam. Of hij zo aardig zou willen zijn om het product van de bovenste plank te willen pakken voor haar. Zijn echtgenote bekeek de situatie en zei tegen hem: ‘Hé, als dat schrijven niets wordt, kun je nog altijd 'aanreiker' ('reacher') in een supermarkt worden.’ Inmiddels is Jack Reacher in twintig boeken verschenen en wordt er met regelmaat een kort verhaal over hem gepubliceerd.
Universitair docent Andy Martin volgde de bestsellerauteur gedurende het schrijfproces van zijn twintigste Reacher, getiteld Daag me uit. Ze maakten van te voren één afspraak: als Child begon met schrijven, startte Martin ook met schrijven. Hetzelfde principe gold voor de afronding van de boeken. De eerste opvallende observatie was dat Child absoluut geen idee voor een plot heeft wanneer hij begint met schrijven. ‘Hij slaat niet aan het plotten, hij overdenkt de dingen niet, hij start simpelweg met schrijven,’ schrijft Andy Martin in zijn artikel voor The Conversation. En zijn kracht schuilt in het feit dat Child zijn boeken in de rol als lezer benadert en niet zo zeer als schrijver. Achter zijn computer typt hij alleen, maar het echte werk gebeurt in zijn ‘droomfase’ waarin hij afvraagt wat er vervolgens zal gebeuren. Het volledige schrijfavontuur is terug te lezen in het boek Reacher Said Nothing: Lee Child and the making of Make Me (nog niet in het Nederlands vertaald).
De spontaniteit van Child is ook terug te zien in de wisseling van perspectieven in de verschillende Reacher boeken. Zo is een deel van de boeken geschreven in de eerste persoon, maar verschenen er ook boeken geschreven in de derde persoon. In de derde persoon zegt Child beter uit de voeten te kunnen met zijn spanningsboog omdat de lezer zo geïnformeerd kan worden over de dingen die Reacher zelf soms nog niet weet. In de eerste persoon loop je mee met Reacher en krijg je alleen zijn gedachten te weten, waardoor de setting meteen intiemer aanvoelt.
In december 2015 kondigde Child aan dat het 21e deel in de serie in het voorjaar van 2016 zal verschijnen en de titel Night School zal dragen.
Alleen op de wereld
Door de verschillende boeken heen leert de lezer de man achter de naam Jack Reacher stukje bij beetje kennen. Een man die kort gezegd moeilijk te duiden is en een masker voor de buitenwereld draagt.
Volgens zijn ‘biografie’ wordt Reacher in 1960 geboren op een legerbasis in Berlijn. Op zijn achttiende verliet hij het ouderlijk huis om vervolgens dertien jaar aaneengesloten in dienst te gaan bij het leger waar hij zich op werkt tot majoor bij een tak van de militaire politie. In zijn loopbaan als militair werd hij meerdere keren onderscheiden, bijvoorbeeld met een Purple Heart voor zijn moedige optreden bij een missie in Beiroet. Maar medailles hebben geen blijvende waarde en sinds het verlaten van het leger, zwerft Reacher door de Verenigde Staten.
Het eenzame bestaan bevalt Reacher goed, aangezien hij niet bepaald een prater is en graag op zichzelf is. Hij lijdt aan een milde vorm van pleinvrees. De stilte laat hij door de personen om hem heen vullen, want Reacher geeft bijna nooit antwoorden op vragen die hem gesteld worden. Als liefhebber van bluesmuziek speelt er continu een 'interne soundtrack' in zijn hoofd, zoals hij in het boek Jachtveld verklaart. Langdurige relaties met vrouwen zijn een taboe voor Reacher.
Hij verkiest het gemakkelijke bestaan boven comfort en reist liftend of per bus door de verschillende staten voorzien van een kleine hoeveeldheid contant geld, een opvouwbare tandenborstel, een verlopen paspoort en creditcard. Kleding gaat niet lang mee: na het een aantal dagen gedragen te hebben, schaft hij een nieuw setje aan bij goedkope kledingwinkels. Als hij incheckt in een hotel verblijft hij daar onder een schuilnaam, vaak ‘geleend’ van Amerikaanse honkbalspelers.
Qua vechtsporttechnieken heeft Reacher ook een herkenbare signatuur. Met name de kopstoot, elleboogslag en uppercut zijn populair bij de ex-militair die zo rond de 1,95 meter is en rond de 100 kilo weegt. In het boek 61 uur wordt er geciteerd uit zijn militaire dossier: Reacher is een expert in alle handvuurwapens, uitstekend op alle man-portable wapens en bij de hand-to-hand-technieken. Toch zal Reacher nooit vervallen in extreem geweld of wreedheid als dit niet nodig is, maar gebruikt hij alleen (fataal) geweld wanneer hij in levensgevaar is of wanneer het een rechtvaardiging is om personen die gruwelijke daden op hun geweten hebben uit te schakelen.
Door al zijn eigenaardigheden is het moeilijk om Jack Reacher te vergelijken met andere personages uit de misdaadliteratuur. Hij lijkt het speurvermogen van Sherlock Holmes te hebben en bij de vrouwen de aantrekkingskracht van James Bond. Toch laten deze benamingen het personage niet volledig tot zijn recht komen. Lee Child heeft juist bewezen dat Jack Reacher 'one of a kind' is.
De serie tot nu toe
- Killing Floor (1997, Jachtveld)
- Die Trying (1998, Lokaas)
- Tripwire (1999, Tegendraads)
- Running Blind (VS) / The Visitor (GB) (2000, De bezoeker)
- Echo Burning (2001, Brandpunt)
- Without Fail (2002, Buitenwacht)
- Persuader (2003, Spervuur)
- The Enemy (2004, De vijand)
- One Shot (2005, Voltreffer)
- The Hard Way (2006, Bloedgeld)
- Bad Luck and Trouble (2007, De Rekening)
- Nothing To Lose (2008, Niets te verliezen)
- Gone Tomorrow (2009, Sluipschutter)
- 61 Hours (2010, 61 uur)
- Worth Dying For (2010, Tegenspel)
- The Affair (2011, De affaire)
- A Wanted Man (2012, Achtervolging)
- Never Go Back (2013, Ga nooit terug)
- Personal (2014, Persoonlijk)
- Make Me (2015, Daag me uit)
- Night School (2016, Onder de radar)
- The Midnight Line (2017, Nachthandel)
Alle Jack Reacher-boeken op Hebban | Klik hier voor het volledige seriepersonages overzicht.
Boycot verfilming
In 2011 was het moment daar dat Jack Reacher eindelijk een gezicht zou krijgen in de verfilming One Shot (in Nederland verschenen als Voltreffer). Maar toen de Reacher-fans hoorden wie hun favoriete held zou gaan spelen, riepen ze razendsnel een boycot af. Tom Cruise werd gecast als de ex-soldaat die tegenwoordig zijn leven zwervend over de aardbol doorbrengt, maar meet slechts 1.70 meter. Een schande volgens de fans, want de uiterlijke kenmerken die het personage in de boeken heeft, zou hiermee volledig tegengesproken worden.
Child kwam Tom Cruise te hulp door zijn zegen voor de vertolking te geven: ‘Het postuur van Jack Reacher is in de boeken meer bedoeld als metafoor voor de brute kracht die hij moet uitstralen. Cruise heeft dat van zichzelf al.’ Ondanks de bemoedigende woorden hadden ook de filmcritici het nodige aan te merken op de film. Zo concludeerde de filmrecensent van de Volkskrant: ‘Cruise, vaak op zijn best in licht manische rollen, heeft moeite met de flegmatieke Jack Reacher, die hij als geforceerd zwaarwichtig en humorloos neerzet. Robotachtig werkt de acteur zich langs een reeks fantasieloos ingevulde confrontaties met boeven die hem nauwelijks partij bieden.’
De volgende boekverfilming zal Never Go Back (in Nederland verschenen als Ga nooit terug) zijn. De Nederlandse première staat gepland voor 27 oktober 2016. Tom Cruise zal opnieuw te zien zijn in de rol van Jack Reacher.
(Bron: auteurswebsite Lee Child)
