Jacques Vriens: Leren lezen is net als leren fietsen
Mijn kleindochter was een maand of acht toen ze voor eerst écht in een boekje keek. Tot dan toe had ze er alleen maar in gebeten, op gekluifd of het weggegooid. Het was bijna een magisch moment. Ze staarde naar het kleine kartonboekje waarin het hondje Dribbel op zoek was naar zijn bal. Ik zag haar ogen oplichten en ze begon te lachen.
Daarna ging het vlug en kreeg ze steeds meer belangstelling voor boeken. Na Dribbel kwamen Muis (van Lucy Cousins), Dikkie Dik (Jet Boeke), Nijntje (Dick Bruna) en later onder meer de boeken over Kikker van Max Velthuijs, maar Dribbel bleef nog lang favoriet. Ik begon haar ook versjes voor te lezen (en soms te zingen) uit de klassieker Rijmpjes en versjes uit de oude doos (van S. Abramsz met prachtig tekeningen van Bert Bouman en nog steeds te vinden in boekhandel of bibliotheek). Ik merkte dat ze heel ontvankelijk was voor de klanken, het ritme en de tekeningen uit het boek.
Als opa, maar ook als oud-directeur van een basisschool, weet ik hoe belangrijk het is om kinderen al heel jong met boeken, liedjes en verhalen in aanraking te brengen en ze het plezier in lezen en taal te laten ontdekken.
Kinderen die bij ons als vierjarige op school kwamen, begonnen met een voorsprong wanneer ze van jongs af aan waren voorgelezen. Uit onderzoek blijkt ook dat déze kinderen in groep 1 al een woordenschat hebben van ongeveer 4000 woorden. Ze kunnen ze nog niet allemaal gebruiken, maar ze kennen ze wel. Een kind dat niet of nauwelijks is voorgelezen begint in de kleutergroep met 1000 (!) woorden. Een grote achterstand die met heel veel moeite misschien nog in te halen is. Maar ook ná groep 1 blijft voorlezen belangrijk, op school en thuis.
Wanneer kinderen dan zélf gaan leren lezen (meestal in groep 3) zijn letters en verhalen al heel vertrouwd. Het is net als leren fietsen: stel je voor dat een peuter of kleuter nooit bij iemand achterop de fiets heeft gezeten. Dus geen ideeheeft wat voor ‘ding’ het eigenlijk is. Als zo’n kind dan ineens een fiets krijgt, weet het niet wat het ermee aan moet.
Ben je er al wél vertrouwd mee, dan kun je weliswaar nog niet fietsen, maar je weet in elk geval dat je iets met je voeten en je handen zult moeten doen.
Zo is met leren lezen ook. Door voor te lezen ontdekken kinderen dat die zwarte tekentjes vol verhalen zitten en ze komen er achter hoe een verhaal in elkaar zit, met een kop en een staart. Wanneer ze dan zelf gaan leren lezen, hoeven ze die drempel al niet meer over om een lezer te worden.
En later, als juf of meester in groep zes zegt: ‘Voor de volgende keer góéd lezen bladzijde 11 t/m 20 uit je geschiedenisboek’, denken ze níét: hoe kom ik in ’s hemelsnaam door ál die zwarte tekentjes heen?
Laat daarom kinderen van jongs af aan ervaren dat (voor-)lezen fijn is, want het is verdwijnen in een verhaal, televisie in je eigen hoofd; je inleven in andere mensen en het is ook nog heel handig.
Jacques Vriens (1946) is een van de meest succesvolle Nederlandse kinderboekenschrijvers. Hij werkte jarenlang als onderwijzer en directeur in het basisonderwijs. De onderwijservaringen gaven hem inspiratie voor zijn kinderboeken. Bekende titels zijn Achtste-groepers huilen niet, Oorlogsgeheimen en Strijd om de kathedraal. De eerste twee boeken werden ook verfilmd. Vriens zet zich hard in voor leesbevordering en was ook de eerste kinderboekenambassadeur van Nederland.
Op 26 september verschijnt Vriens' nieuwe jeugdboek Niet thuis, over een groepje kinderen in een opvanghuis die om persoonlijke redenen niet thuis kunnen wonen. Ze voelen zich er veilig, maar dan hoort Karlijn dat er te weinig geld is en het tehuis moet sluiten. In haar dagboek schrijft ze over haar gevoelens.
Op Hebban maak je kans op Niet thuis. Klik hier voor de winactie.
Boekentips van Jacques
We vroegen Jacques Vriens welke kinderboeken in zijn lijst topfavorieten staan. Hij tipt klassiekers en recentere uitgaven, voor jong en ouder. Klik hieronder voor de volledige lijst en Jacques' commentaar.
