Jan Paul Schutten: De tien belangrijkste boeken opnoemen? Da’s een makkie toch?
Wat zijn de tien beste boeken ooit geschreven? Onmogelijke vraag. De mooiste tien schilderijen? Idem. De beste tien popsongs? Ik wíl er niet eens over nadenken. Maar de tien belángrijkste boeken? Dat is een ander verhaal. En als curator van de kinderboeken is het voor mij helemaal een makkie.
Neem nou Kleine gedigten voor kinderen van Hieronijmus van Alphen. Stel je voor dat je vandaag een gedicht zou schrijven dat honderdduizenden mensen een kleine 250 jaar later nog grotendeels kunnen citeren. Dan heb je het behoorlijk goed gedaan. Het is Van Alphen met deze bundel gelukt.
Of schrijf een boek waarover 150 jaar later nog kamervragen worden gesteld. Ondoenlijk toch? Maar de hele zwartepietendiscussie van nu is te danken aan het boek Sint Nikolaas en zijn knecht van Jan Schenkman. Jawel, dat ene boek ligt aan de basis van de hele polemiek die al jaren in ons land gevoerd wordt.
Vernieuwers zijn ook belangrijk. Daarom staat Uit het leven van Dik Trom van C. Joh. Kieviet in de lijst. Dik Trom is het eerste kinderboek dat écht voor kinderen geschreven is. Niet moralistisch, niet braaf, maar wel grappig. Kieviet heeft jaren moeten leuren voordat een uitgever zijn manuscript wilde publiceren. Kluitman durfde en geeft dit jaar een 125-jarige jubileumeditie uit...
Zonder Dik Trom dus geen Pietje Bell, of de lotgevallen van een ondeugende jongen, van Chris van Abkoude. Maar Pietje Bell is wel een sterk verbeterde versie van zo’n ondeugende hoofdpersoon. Al decennia mateloos geliefd bij alle kinderen van Nederland en dus volkomen tijdloos. Pietje Bell is zelfs een begrip geworden.
Jip en Janneke. Nog zo’n begrip. Zo pleitte een VVD-politicus enkele jaren geleden nog voor meer Jip en Janneke-taal in zijn fractie. De gebruikelijke taal van de doorsnee VVD-ers was niet begrijpelijk genoeg. Niet alleen daarom hoort dit boek bij de belangrijkste, maar ook omdat het van Annie M.G. Schmidt is: misschien wel de grootste kinderboekenauteur van de vorige eeuw.
Nu we het over politici hebben: Jan Terlouws Koning van Katoren is natuurlijk gewoon een politiek manifest. Maar wel buitengewoon goed geschreven. Zo goed dat het bijna een halve eeuw later nog populair is. Of komt dat doordat de problemen op het gebied van korte termijn-politici, hebzuchtige farmaceuten, milieuvervuiling en machtsmisbruik nog steeds zo actueel zijn als toen?
En moet Geronimo Stilton er niet in? Of de Boomhut? Of de losers? Tja. Hoe populair ze op lange termijn blijven is lastig te voorspellen. Maar de kans is klein dat ze zó lang zó populair zullen zijn als De Schippers van de Kameleon van Hotze de Roos. Deze serie staat al sinds 1949 in de hoogste regionen van de sellerslijsten. Dat wordt heel lastig om nog in te halen.
Tot nu toe zijn we vooral in eigen land gebleven wat betreft succesboeken. Maar Nijntje van Dick Bruna is een tophit in binnen- én buitenland. Nijntje is met een miljoenomzet een keiharde multinational wereldwijd. Meer dan 85 miljoen verkochte exemplaren. En een eigen museum. Dat hebben zelfs de hoofdpersonen van Harry Mulisch niet eens.
En hoe zit het dan met literaire waardering? Prijzen, lovende juryrapporten, prachtige recencies. De brief voor de koning van Tonke Dragt kreeg enkel jaren geleden de Griffel der Griffels. Een hogere bekroning voor een boek is niet denkbaar. Dit boek hoort daarom natuurlijk bij de belangrijkste van Nederland.
Dan is er nog één boek niet genoemd. Het was een serieuze bedreiging voor die Griffel der Griffels van Tonke Dragt. Een boek waarvan honderdduizenden volwassenen zeggen: ‘Ach ja... wat heb ik dat met een plezier gelezen...’ En een boek dat nu nog dagelijks door tientallen kinderen ontdekt en verslonden wordt. Dat is natuurlijk Kruistocht in Spijkerbroek van Thea Beckman.
Een makkie dus, deze lijst. Of wacht... Waar is Paul Biegel eigenlijk? En Guus Kuijer? Sjoerd Kuyper? Ehm... eh... eeeh...
Jan Paul Schutten (1970) is een schrijver van kinderboeken. In 2008 ontving Schutten de Gouden Griffel voor Kinderen van Amsterdam en in 2014 voor Het raadsel van alles wat leeft- en de stinksokken van Jos Grootjes uit Driel. In 2009 schreef hij het Kinderboekenweekgeschenk: De wraak van het spruitje. Jan Paul Schutten werd in 2015 voor 2 jaar benoemd als kinderboekenambassadeur.
Stem op jouw belangrijkste boek op: www.belangrijksteboek.nl
