Jelmer Jepsen: Born in the USA

Kun je als in Nederland wonend schrijver een hele roman situeren in het buitenland? Natuurlijk kan dat, hoor ik jullie denken. Voorbeelden genoeg! Maar vaak heeft de hoofdpersoon in een dergelijke roman wel een band met Nederland. Hij is er geboren of denkt eraan terug. Maar een heel boek, out of the blue, volledig plaatsen in een vreemd land, met hoofdpersonen die de nationaliteit hebben van dat land, en misschien nog nooit van haring en molens gehoord hebben? De voorbeelden zullen er vast zijn, maar ik ben te lui om ze nu voor jullie te gaan liggen lopen googelen.

Mijn buitenland voor 'Amanda' is Amerika. Het woord Nederland komt in de tekst nergens voor. Pas toen ik het boek af had, viel het me op.

Wanneer ik schrijf, lijkt het altijd net of ik helemaal onder de drugs zit. Het is een high. Ik verdwijn in een bubbel. Nadenken over het verhaal doe ik amper buiten die bubbel. Als ik tussen het schrijven door even een break neem, zet ik keiharde muziek op en loop ik luchtgitaar spelend door het huis. Of ik zing keihard fonetisch mee met Laura Pausini live in San Siro 2009, het is maar hoe de wind staat (of wie er thuis is). Nadenken over het verhaal gebeurt eigenlijk pas zodra de klep van de laptop weer opengaat en ik twintig minuten heb gewacht tot Windows is opgestart.

Wanneer ik niet schrijf heb ik ook nog een gewone baan (jaja, DWDD heeft mij nog niet omhoog gehouden, dus tot die tijd: doorploeteren!). Die baan is zo druk en vol dat ook daar geen tijd voor schrijfreflectie is.

En dus keek ik op een middag vlak voor de deadline naar het laatste woord van mijn manuscript en dacht: 'Fuck, is dit eigenlijk wel normaal, een boek dat zich volledig en alleen afspeelt in Amerika?' Van mijn redacteur had ik er nog niets verontrustends over gehoord, dus ging ik al snel weer verder met het dagelijkse ritueel van het panisch teruglezen van het laatste hoofdstuk (en het hoofdstuk daarvoor, en daarvoor, nee… ga ik nu echt weer vanaf hoofdstuk één teruglezen?).

Maar waar komt dat Amerika dan vandaan? Waarom niet India of Australië? Voor mensen die niet van zweverig gedoe houden, hang op, klik weg. Anderen: pak uw wichelroede en ingestraald water er maar bij, want… het was die kleine rare Amanda zelf die het aan mij vertelde. Haar signalen gingen vanaf de eerste bladzijde die ik begon te tikken (april 2015) via mijn kruin (het prikkelde echt!) naar mijn schouders, door mijn vingers naar de toetsen, en toen, hup, zo op het scherm. En daar liep ze -o nee wacht - rende ze door… wat gebeurde er nu, wat verscheen daar? Ah, het was een woonwijk in…wat zeg je nu? Florida? Hoezo dat dan? Nou ja, ik laat je maar nog even verder rennen. Na een paar pagina's zat Amanda compleet vastgepind in haar Amerikaanse woonwijk.

Zoals dat vaak gaat in mijn geval bij dit soort spontane spirituele personage-verschijningen, bleek het feit dat de alleenstaande Amanda (11 jaar) onder mijn vingers in Florida was opgedoken op vele plekken in het verhaal verdomd goed van pas te komen. In een Nederlandse achterstandswijk zou ze ruim voor hoofdstuk twee al drie keer door het maatschappelijk werk benaderd zijn. Weggestopt in een desolate woonwijk van het immense Miami kon zij langer haar gang gaan. Ook bleek mijn hoofd mijn vingers al snel de opdracht te geven op te schrijven dat Amanda's grootste hobby televisiekijken was. In Nederland zou ze verveeld langs Nederland 1,2 en 3 zijn gezapt om vervolgens wat realityprut op de commerciëlen te gaan kijken, in Amerika kon ik haar eindeloos laten zappen langs zenders als de True Miracle Channel, Faith & Hope TV en The Luxory Network, stuk voor stuk zenders die de fantasie van het wereldvreemde meisje op hol zou doen slaan, en dat was waar ik naar op zoek was. Amanda's hoofd moest gaan borrelen, gaan gisten. Net als dat van de lezer.
Amerika gaf mij daar alle kans toe. It was great. Zo great zelfs, dat ik dus maanden lang geen moment heb stil gestaan bij het feit dat er geen enkele bitterbal of klomp in het hele verhaal voorkwam (want dat doen wij de hele dag hier, op onze klompen bitterballen nassen, voor wie het nog niet wist).

Pas toen het boek van de drukker kwam sloeg de paniek toe. Zouden mensen dit wel trekken? Had ik niet op z'n minst een Nederlandse achtertante erin moeten schrijven, gewoon voor het geval dat…?

Ach. We zullen het zien. Of niet. Ik ben rond het verschijnen van een nieuw boek altijd gewoon nogal erg paranoia en onzeker (understatement of the year!!). Maar daarover volgende week, in alweer de laatste column uit deze reeks van vier, meer. Ik neem alvast een oxazepam.

Jelmer Jepsen 

Over Amanda:
Amanda White is elf jaar oud, maar voelt zich amper kind. Haar moeder is jaren geleden vertrokken en haar vader is dood. Dat laatste probeert ze voor iedereen te verbergen. Een tamme boa constrictor is haar enige gezelschap.

In een wanhopige poging haar moeder terug te vinden, begint Amanda aan een wonderlijke reis door Florida, maar als de media hier lucht van krijgt is ze binnen no-time wereldnieuws. Alle blikken zijn gericht op het meisje dat alleen door de straat trekt. Zullen Amanda en haar moeder ooit herenigd worden en zal Amanda de erkenning vinden die ze zoekt?

Benieuwd naar Amanda ?

Lees hier een fragment

Eerdere columns van Jelmer Jepsen lees je hier.