Jet (her)leest klassiekers: Bonita Avenue

‘Ik denk dat nooit meer iemand in Nederland dit boek gaat kopen,’ zei Peter Buwalda dit jaar in Zomergasten over zijn in 2010 verschenen debuut Bonita Avenue, waarvan 350 000 exemplaren verkocht werden. ‘Het is verzadigd.’

De Nederlandse markt is misschien verzadigd, maar dat betekent niet automatisch dat al deze 350 000 exemplaren daadwerkelijk gelezen zijn. Er bestaat nog steeds een zwarte markt waar de vraag wordt bepaald door mensen die de roman ooit hebben gekocht of gekregen, maar er vervolgens nooit aan toegekomen zijn — geen tijd, geen zin (het lot van veel, heel veel boeken).

Mensen zoals ik. In mijn geval was de reden voor niet-lezen vooral de hype eromheen: ineens wilde iedereen het hebben, het werd genomineerd voor twaalf prijzen (zoals de AKO en de Libris) en won er vier (waaronder de Selexyz Debuutprijs en de Anton Wachterprijs). En ik hou niet zo van hypes. Bovendien was het NRC niet enthousiast over Bonita Avenue. Laat maar, dacht ik.

Inmiddels, vijf jaar later, is het boek in vijftien talen vertaald en ligt het zelfs in Amerika in de boekhandels — waar The New York Times eerder dit jaar Bonita Avenue’s plot en karakters dazzling noemde en ‘the brash destructive energy’ van Buwalda’s ‘convoluted tale’ prees. En dus besloot ik het tijdens mijn vakantie eindelijk eens te gaan lezen.

En ik ben blij dat ik het gedaan heb. Het verhaal is inderdaad enigszins convoluted, ingewikkeld, doordat er zo véél verhaallijnen zijn — die zich bovendien afspelen tegen de achtergrond van de vuurwerkramp in Enschede, rondom een gezin met nogal complexe familieverbanden — maar het is meeslepend en staat vol met mooie zinnen en beelden. Zoals de beschrijving van de ‘bloemkooloren’ van de hoofdpersoon (een judo-kwaal), waar ik tijdens het lezen steeds aan moest denken.

De ex-judoka, geniale wiskundige en geliefde rector magnificus van een Twentse universiteit Siem Sigerius vormt de spil van het samengestelde gezin; maar al na het eerste hoofdstuk weet de lezer dat hij inmiddels dood is. Zelfmoord, blijkt later. In de daaropvolgende 500 pagina’s wordt de ondergang van Sigerius (die nauw samenhangt met het lot van zijn zoon Wilbert en stiefdochter Joni) uit de doeken gedaan, met flashbacks en -forwards en vanuit drie verschillende perspectieven.

Een van die perspectieven is dat van Aaron Bever, het vriendje van Joni Sigerius. Een kale fotograaf en tragische figuur die Joni naar eigen zeggen vanaf dag één heeft gezien als de moeder van zijn kinderen, en naarmate het boek vordert steeds bezitteriger en schizofrener wordt. Waarom de mooie en populaire Joni in de eerste plaats voor hem is gevallen begrijp ik niet helemaal — of is het omdat ze zo uitgekookt is dat zíj al vanaf dag één wist dat hij de ideale partner in crime was bij het verwezenlijken van haar doel: het opzetten van een sekssite? Want dat is wat zij en Aaron doen: vanaf de zolder van zijn huis beginnen ze stiekem een internetpornohandel, met Joni als model, waar ze bakken met geld mee verdienen.

Joni vertelt haar verhaal vanuit Los Angeles, waar ze, acht jaar later inmiddels, woont en haar carrière in de pornobusiness heeft voortgezet. Haar Nederlandse leven (inclusief kind en man) heeft ze op kille en rationele wijze achter zich gelaten; in plaats daarvan produceert ze films met onder andere ene Bobbi Red, een personage zo sprankelend en grappig dat je denkt: ja, zo wil ik ook wel een pornoster zijn.

En dan Siem zelf, met wie je aan de ene kant medelijden hebt — om wat zijn dochter en schoonzoon hem aandoen, om zijn seksloze huwelijk en zijn treurige verliefdheid op een dertig jaar jongere studente, om hoe hij zich steeds verder in het verderf stort — en die je aan de andere kant verafschuwt om hoe hij met zijn criminele zoon omgaat.

Is het voorbarig om een vijf jaar oude roman als (moderne) klassieker te bestempelen? Misschien wel. Maar het zou goed kunnen dat Bonita Avenue dat uiteindelijk toch blijkt te zijn: daar is het spannend, groots en mooi genoeg voor. Ik moet toegeven: de hype was wel degelijk gerechtvaardigd.