Jo Nesbø: rockster in het Scandinavische thrillerlandschap

Van profvoetballer tot schrijver  

Schrijven zat niet meteen bij de Noor in het bloed. In zijn jeugd was hij op sportief front geen onverdienstelijke voetballer en schopte hij het samen met zijn broer Knut tot de eredivisie van Noorwegen door uit te komen voor Molde FK. ‘Voor mij bestond er weinig anders dan voetballen. Ik at en dronk voetbal. Kon me niet indenken dat ik ooit iets anders zou doen in mijn leven. School zag ik niet zitten. Daar deed ik niets. Ik denk dat ik een moeilijke leerling geweest ben. Daar staat tegenover dat ik een goede voetballer was. Voor voetbal had ik alles over,’ verklaart hij tegenover Crimezone in 2008. Problemen met zijn kruisbanden zorgden ervoor dat hij zijn carrière vroegtijdig moest beëindigen. Hij studeerde Economie waarna hij als beurshandelaar aan de slag ging. Om de sleur van de beursvloer te doorbreken, was hij in zijn vrije tijd actief als leadzanger van een heavy metal band.  

Tijdens een verblijf in Australië was de inspiratie daar: hij wilde een thriller schrijven. In 1997 debuteerde hij met de thriller De Vleermuisman, waarmee hij in positieve zin opviel bij de verschillende media en thrillerrecensenten. Het boek werd in één jaar bekroond met de Rivertonprisen voor beste Noorse thrillerdebuut en ontving tevens de Glazen Sleutel, een Scandinavische prijs voor het beste spannende boek. Vanaf dat moment is Nesbø niet meer weg te denken uit de Scandinavische thrillertop. Toch beoefent de Noor ook nog een geheel andere tak van sport binnen het schrijversvak. Hij schrijft namelijk ook kinderboeken rond het personage Dr. Proktor, waarvan er tot nu toe vier zijn verschenen. Na zijn tiendelige serie met Harry Hole schreef hij tevens enkele stand-alone thrillers.

In maart 2014 deed Noorwegen een onderzoek naar de bestverkopende schrijver in hun land. Nesbø kwam als grote winnaar uit de bus met ruim 3 miljoenen verkochte exemplaren van al zijn boeken. Zijn werk wordt in veertig verschillende talen uitgebracht wat hem een aantal van 23 miljoen verkochte exemplaren wereldwijd oplevert. 

Recent ontving de Noorse schrijver veel lof voor het scenario van de televisieserie Occupied. De serie is opgebouwd rond het actuele thema van (mis)bruik van energie in Europa. De nieuwe, groene, regering van Noorwegen heeft besloten om alle olie- en gasproductie in de Noordzee te staken. Maar aangezien zij voor Europa de belangrijkste leverancier zijn, vraagt de Europese Unie aan Rusland om daar een stokje voor te steken. Rusland valt binnen in Noorwegen en legt beslag op de oliereserves.    

Harry Hole: ongeleid projectiel bij de Noorse politie  

Met zijn debuut liet Nesbø al zien dat geweld en gruwelijkheden niet geschuwd worden. Zijn thrillers kregen een extra duistere lading door de introductie van zijn seriepersonage Harry Hole, die uitgetekend kan worden als stevige roker en drinker. Zijn hang naar de fles zorgt er voor dat hij regelmatig in de problemen komt met zijn collega’s en leidinggevenden. Maar zijn directe chef zorgt er telkens weer voor dat hij niet op straat belandt. Het zijn uiteindelijk zijn briljante kwaliteiten als speurder (zo volgde hij een speciale training bij de FBI) die ervoor zorgen dat Hole niet definitief de laan wordt uitgestuurd.  

Opvallend detail in deze serie is de terugkerende thematiek rondom de oorlog. Nesbø’s vader was collaborateur en zat zelfs twee jaar gevangen voor de gevolgen van zijn daden. ‘Natuurlijk was het voor ons als kinderen een schok. Wij waren grootgebracht met het idee van mijn moeder dat Hitler de duivel was. En toch had mijn vader met hem gesympathiseerd,’ zegt Nesbø in een interview voor Crimezone.   De aan alcohol verslaafde rechercheur veroverde al snel een plekje in het canon van onvergetelijke seriepersonages. Zijn geestelijk vader geeft toe dat hij net zo’n einzelgänger is als Hole: 'Er zijn mensen die het gezelschap van anderen opzoeken als ze in problemen verkeren. Ik kies meer voor het isolement.'  

Er verschenen in totaal tien delen in deze serie. Eind 2012 verklaarde Nesbø dat hij geen neverending story wilde aangaan met Harry Hole: ‘Ik beloof dat ik hem niet uit de dood zal laten herrijzen.’  

1. Flaggermusmannen (1997, De Vleermuisman)
2. Kakerlakkene (1998, De kakkerlak)
3. Rødstrupe (2000, Wraakuur / De roodborst)
4. Sorgenfri (2002, Zes seconden té laat / Nemesis)
5. Marekors (2003, Dodelijk patroon / Duivelster)
6. Frelseren (2005, De verlosser)
7. Snømannen (2007, De sneeuwman)
8. Panserhjerte (2009, Het pantserhart)
9. Gjenferd (2011, De schim)
10. Politi (2013, Politie)  

De filmrechten van het boek De sneeuwman zijn aangekocht en de productiefase is al in volle gang. Michael Fassbender zal in de huid kruipen van hoofdpersonage Harry Hole. De internationale première staat gepland voor 2017.  

Boek van de Week: Middernachtzon  

In oktober 2013 werd bekend dat het niet bij de naam Nesbø bleef. De Noor maakte een uitstapje onder het pseudoniem Tom Johansen. Onder deze naam schreef hij zijn laatste boek Bloed op sneeuw, dat inmiddels navolging heeft gekregen van twee andere delen. In de Noorse krant Dagbladet vertelde hij over de totstandkoming van zijn pseudoniem: ‘Het begon toen ik ooit een boek schreef met het personage Tom Johansen, een Deens-Noorse auteur die naar Los Angeles trok in de jaren ’70 en zijn brood verdiende als tekstschrijver voor reclames en televisie. In 2000 overleed Tom Johansen onder mysterieuze omstandigheden,’ aldus Nesbø. De Noren kwamen er echter al snel achter hoe de vork werkelijk in de steel zat, waardoor de drie boeken alsnog onder zijn eigen naam zijn uitgebracht.  

Productiemaatschappij Warner Brothers toonde al interesse in het manuscript door de rechten van dit boek te kopen en heeft plannen om het verhaal naar het witte doek te brengen. Voor de hoofdrol wordt Leonardo DiCaprio genoemd.    

Op 04 februari verschijnt het tweede deel in zijn Johansen-trilogie zoals deze stand-alone thrillers ook wel worden genoemd. In Middernachtzon is hoofdpersoon Jon op de vlucht. Sinds hij een van Oslo's beruchtste drugsbazen heeft belazerd weet hij dat zijn leven op het spel staat. Hij duikt onder in een afgelegen bergdorp in het noordelijkste puntje van Noorwegen, daar waar de zon nooit ondergaat. In de kleine, gelovige gemeenschap wint hij het vertrouwen van Lea en haar zoontje Knut, die hem van een geweer en eten voorzien. Jon trekt zich terug in een hut in de bossen en wacht op wat komen gaat. Maar de middernachtzon drijft hem langzaam tot waanzin. En zijn belagers zijn hem op het spoor...  

Benieuwd geworden naar de nieuwe Nesbø? Op Hebban maak je nu al kans op een exemplaar van Middernachtzon. Bekijk het kader rechts naast dit artikel voor meer informatie.