Johan Derksen: 'Met bullshitten verkoop je geen 350.000 boeken'

Een nieuwe naam en straks een ander logo op de cover van de boeken, maar verder verandert er niet zo veel, benadrukken Johan Derksen, Michel van Egmond en Marieke Derksen. Afgelopen september vertrokken de drie bij WPG Uitgevers waar ze de succesvolle uitgeverij VI Boeken runden. Bij Overamstel wordt onder de naam Derksen, Van Egmond & Derksen een nieuwe start gemaakt, maar vooralsnog gaat het trio door op dezelfde voet. 'Zo slecht is het niet gegaan. Aan de basis willen we niet veel veranderen', zegt Marieke Derksen.  

VI Boeken was de aan het voetbaltijdschrift Voetbal International gelieerde uitgeverij die voornamelijk voetbalboeken uitbracht. Tot voor enkele jaren was dat in het Nederlandse boekenaanbod een niche, met zo nu en dan eens een opvallende uitgave, bijvoorbeeld door het formaat (type stoeptegel zoals de biografie van Willem van Hanegem in 2007) of door het onderwerp van het boek (de autobiografie van Louis van Gaal in 2009). Maar met Michel van Egmonds Gijp veranderde dat rigoureus. De biografie over de oud-voetballer René van der Gijp die tegenwoordig vooral bekend is als analist bij het voetbalpraatprogramma van Johan Derksen en Wilfred Genee werd een instant hit in de zomer van 2012. Het overtrof de verkoop van voetbalboeken tot dan toe op alle fronten. En daar bleef het niet bij. Ook de biografieën over Andy van der Meijde, Fernando Ricksen en Wim Kieft werden absolute bestellers en maakten van VI Boeken de meest succesvolle uitgever van sportboeken in Nederland.

Herkenbaarheid met het programma

Door de scheiding met het voetbaltijdschrift en het ontslag van Johan Derksen bij WPG uitgevers – hij kondigde aan onder de naam Voetbal Inside een eigen voetbalmagazine te willen gaat starten - gaat het succesvolle drietal achter de boekentak verder onder de paraplu van Overamstel. Op de boeken staat straks niet meer het Voetbal International logo, maar dat van de nieuwe uitgeverij of misschien wel dat van het voetbalprogramma van RTL 7: Voetbal Inside. Het definitieve besluit daarover is volgens Marieke nog niet gevallen. 'De herkenbaarheid met het programma blijft', zegt Johan Derksen. 'Dat is ons marketinginstrument. Wij hebben verder geen marketingafdeling nodig. Dat doen we rechtstreeks via de tv naar onze doelgroep.' En het werkt. 'Michel en ik kenden Van der Gijp van haver tot gort door het tv-programma. Daar kun je wat mee, dachten we. Alleen hadden we ons niet gerealiseerd dat we er 350.000 boeken van zouden verkopen. Dat was voor ons ook een verrassing. Maar dat had met verschillende dingen te maken. Van der Gijp was op dat moment heel populair, we hadden net dagelijks tv rondom het EK dus dat boek werd een hype.'

Michel en ik kenden Van der Gijp van haver tot gort
door het tv-programma. Daar kun je wat mee, dachten we.
Alleen hadden we ons niet gerealiseerd dat we er
350.000 boeken van zouden verkopen.
Dat was voor ons ook een verrassing. 

Van Egmond: 'En toen kreeg je het rare effect, dat die waanzinnig hoge verkoopaantallen verklaart. Dat boek werd gekocht door een groep die daarvoor nooit een boek las: (mannelijke) voetballiefhebbers. Die groep is heel groot.' Een nieuwe markt was aangeboord. Johan: 'Zo hebben we bewezen dat er ruimte is voor een goed sportboek. Want er komen ook heel veel slechte sportboeken uit. Iedere journalist wil wel een bestseller schrijven. Maar de inhoud moet wel kloppen. Het is niet zo dat je met bullshitten 350.000 boeken verkoopt.' En het verwijt in aanloop naar de NS Publieksprijs dat het tv-programma wel even voor het verkoopsucces zorgt, is kort door de bocht. 'Je kunt de mensen alleen maar triggeren. We hebben honderd boeken uitgebracht en zeven bestsellers gehad. Dus zo eenvoudig is het ook niet. Je kan ons ook niet kwalijk nemen dat wij het redelijk goed georganiseerd hebben. Maar Kieft en Gijp waren al tv-personalities en hadden ook nog eens een verhaal. Er waren heel veel redenen om die boeken te kopen.'

Alleen maar succes is saai

Een geheim voor het succes hebben ze niet. En dat het onderwerp voor het boek succesvol in de sport moet zijn geweest hoeft voor een biografie ook zeker niet. 'Dat is een misverstand. In grote lijnen kun je zelfs het tegendeel beweren', vindt Van Egmond. 'Alleen maar succes is saai, geen voer voor een goed boek. De vraag waarom een speler de top juist niet gered heeft en wat daaraan ten grondslag lag, is een stuk interessanter. Dat Andy van der Meijde een kameel in de garage had staan is veel leuker om te lezen dan dat hij een perfecte voorzet heeft gegeven.' Misschien hebben we dat denken een beetje doorbroken, zegt de succesauteur. 'Dat we meer naar het verhaal gingen zoeken dan naar de status van de speler. Absolute topspelers als Messi en Ronaldo zijn natuurlijk altijd goed voor een boek, maar ik vind het doorgaans saaie boeken. Het gaat er ook om dat je iets onthult wat het publiek nog niet weet. Daarnaast is het een misverstand dat je een boek moet schrijven puur op citaten. Op een paar personen na zoals Zlatan, heb je te weinig om 350 pagina’s op uitspraken van een voetballer te maken. Je moet iets extra’s geven.' 

Een vaste formule hanteren ze niet. Even simpel zo’n boekje in elkaar draaien is het ook niet. 'Er was even dat idee ontstaan dat wij zo’n machine waren die maar boekjes uitstampte. Maar we zijn vrij low key met z’n drieën', benadrukt Marieke. Overleg over mogelijke boeken heeft het trio niet al te vaak. Van Egmond: 'Het gaat heel erg op gevoel. Johan kent de wereld heel goed en Marieke heeft ook bewezen dat ze aanvoelt wat het publiek wil.' Sinds zijn succes met Gijp en Kieft - twee keer op rij won Van Egmond de NS Publieksprijs - krijgt hij zat aanvragen van buiten het voetbal. 'Ik heb gesproken met mensen van buiten de sport. Die willen dan een boek met mij doen omdat ze denken dat die gozer een soort toverformule heeft. Gijp en Kieft werden zo’n succes omdat ze werkelijk alles hebben verteld aan mij, heel openhartig. Als ik dat zeg, schrikt tachtig procent al terug. Mensen die dat durven, daar heb je er weinig van in Nederland. Daarom was ik verbaasd over de kritiek op Wim Kieft. Je hebt toch enorme ballen nodig om je hele ziel en zaligheid te tonen.'

Hypocriet boek

Een biografie van een politicus zou Van Egmond best willen doen. 'Maar ik denk dat niet veel politici toestemming krijgen om echt alles te vertellen.' Johan vult aan: 'Als iemand niet alles eerlijk wil vertellen, wordt het een hypocriet boek. Dat kun je er het beste niet aan beginnen.' Al wil Van Egmond daar nog wel aan toevoegen dat echt niet alles wat iemand vertelt ook automatisch in het boek komt. Maar er moet wel genoeg in zitten om mensen te boeien. 'Bij Kieft zit ook niet alles erin. Hoofdpersonen kunnen zelf vaak moeilijk inschatten of ze een geschikt onderwerp voor een boek kunnen zijn. Er zit nog altijd een verschil tussen iemand die op een verjaardag leuk anekdotes vertelt en een boek. Bij Kieft was het grappig genoeg juist andersom. Die heeft zelf heel lang gezegd, het wordt niks, daar zit niemand op te wachten. Terwijl ik overtuigd was dat het wereldschokkend was. Maar dat is misschien ook Kiefts karakter.'

Garantie tot de deur

Hoewel ze na alle successen zeker gevonden worden, valt het qua voorstellen voor mogelijke bestsellers eigenlijk nog wel mee. Van Egmond: 'Ik had verwacht dat onze brievenbus de hele dag vol zou zitten.' Enkele boeken die in de pipeline zaten heeft het trio meegenomen naar de nieuwe uitgeverij. Zo staat er een boek van Thijs Slegers over Luc Nilis op de planning en zal het eerste boek van Voetbal Inside waarschijnlijk over de FIFA gaan. 'Dat ze ons overgenomen hebben, zal zeker te maken hebben met een verwachtingspatroon, maar dat hebben wij onszelf ook opgelegd', zegt Johan. 'Maar Overamstel heeft een garantie tot de deur. Voor hetzelfde geld lukt het een jaar lang niet om boek uit te brengen dat een bestseller wordt. Dat is het risico van het boekenvak.' Van Egmond zegt zelf een beetje verwend te zijn geworden met de verkoopsuccessen, al heeft hij meer boeken uitgebracht die slechts enkele duizenden exemplaren verkochten. 'Ik weet dat de mensen hier ook reëel zijn. Vaak is het toch één knaller die tien andere boeken in leven houdt. Zo gaat dat bij uitgeverijen buiten de sport ook. Het doel blijft dat we sportboeken op niveau uitbrengen.' Ze hebben de luxe dat Michel momenteel een garantie is voor een goed verkopend boek, geven ze toe. 'Maar we staan open voor alle ideeën en voorstellen', zegt Marieke.  

Tot het succes van Gijp waren het maar enkele sportboeken in Nederland die echt goed verkochten. Volgens Johan ligt dat vooral aan het feit dat er maar weinig echt goede sportboeken werden gemaakt. 'Meestal waren ze saai en een chronologisch voerzicht van iemands leven.' Marieke en Michel protesteren en Johan noemt de biografie van Ibrahimovic ook wel aardig. Van Egmond: 'Neem De renner van Tim Krabbé, of The Dutch Windmill van Jules Deelder over Bep van Klaveren. Dat is echt meer dan een verzameling uitspraken van Van Klaveren', somt Van Egmond op. 'Of Marcel van Roosmalen die een jaar lang Vitesse volgt. Een hartstikke goed sportboek. Daarom begrijp ik ook niet dat nog steeds zo veel schrijvers die klassieke manier van een overzicht van leven en successen blijven proberen.'

Ik denk dat iedereen nu bijvoorbeeld graag een boek
over Dafne Schippers wil uitbrengen. Volgens mij gingen
deze zomer bij alle uitgeverijen de alarmbellen af,
nog voor ze over de finish was gekomen. Voor een boek bij ons
zou ze dan eerst aan de cocaïne moeten.
Dan pas is er een verhaal...

Vooralsnog zoeken ze zelf hun onderwerpen. Aan een ‘bidding war’ om een boek te mogen uitgeven hebben ze nog nooit deelgenomen. Johan: 'We zijn ook niet van de voorschotten. Je moet graag bij ons willen zijn, anders gunnen we je een andere uitgever.' Het komt volgens Marieke omdat ze zo lang klein zijn geweest. Dat soort dingen als het aankopen van een buitenlands boek waren helemaal geen optie. 'Maar zelfs als we dat zouden doen, zoeken we het toch in wat originelere onderwerpen. Niet die waar heel Nederland op duikt.' Van Egmond: 'Als Zlatan bij ons had aangeklopt ... Ik denk dat iedereen nu bijvoorbeeld graag een boek over Dafne Schippers wil uitbrengen. Volgens mij gingen deze zomer bij alle uitgeverijen de alarmbellen af, nog voor ze over de finish was gekomen. Voor een boek bij ons zou ze dan eerst aan de cocaïne moeten. Dan pas is er een verhaal... Het zou ook niet kloppen voor ons. Zo hijgerig, van dat meisje wint een medaille en je moet er meteen een boek over schrijven.' Het sterke punt dat ze hebben schuilt volgens Van Egmond in Johans ervaring. Die weet heel goed hoe de voetballiefhebber in elkaar steekt. 'We kennen onze lezer.' Dat hebben ze voor op andere uitgeverijen die zo nu en dan een keer een sportboek willen uitgeven en de wereld niet kennen. 'Het zou net zoiets zijn als dat wij morgen zouden besluiten om een kookboek uit te brengen. Dan kiezen we waarschijnlijk net het verkeerde.'

Bestellers onder de VI Boeken

• Michel van Egmond - Gijp (mei 2012)
• Tom Knipping & Iwan van Duren - Voetbal & Maffia (juli 2012)
• Thijs Slegers - Geen genade. Andy van der Meijde (nov 2012)
• Jan Boskamp - Geen gezeik (sept 2013)
• Vincent de Vries - Fernando Ricksen. Vechtlust (oktober 2013)
• Hugo Borst - O Louis (feb 2014)
• Michel van Egmond - Kieft (mei 2014)
• Michel van Egmond - Topshow (mei 2015)
• Michel van Egmond - De snor van Jószef Kiprich (augustus 2015)

Een biografie over Nederlands grootste voetballer?

Die komt er niet volgens Johan Derksen. Waarom? 'Omdat Cruijff niet alles vertelt. Ik denk dat ik wel dertig biografieën van Cruijff in de kast heb staan die allemaal even slecht zijn.' Reden genoeg voor één goede dan toch? 'Die zou er nu komen, maar of daar nu nog sprake van is, nu Cruijff ziek is, weet ik niet.' Zelf heeft hij die ambitie in ieder geval niet. 'Ik heb hem helemaal leeg geïnterviewd en ik weet ook dat Cruijff daar het geduld en de tijd niet voor over heeft. Die gaat niet dagen voor zoiets zitten. En dat moet je wel hebben. Als Michel Kieft nodig had, dan belde die hem op en dan zat die er. Dat moet je wel hebben. Het moet niet een gunst zijn dan je even een ochtendje bij de hoofdpersoon mag zitten.'

(c) Foto Derksen, Van Egmond en Derksen: Hebban/Daphne van Rijssel.