Keti Koti: dekoloniseer jouw boekenkast
De bekende literaire canons zijn hoofdzakelijk wit en slaan onterecht talloze meesterwerken van auteurs van kleur over. In het net verschenen Dit is de canon krijgt de lezer een nieuwe canon aangereikt, vol krachtige stemmen en culturele perspectieven. Ben jij er klaar voor om je boekenkast te dekoloniseren?
Diversiteit op Hebban:
Hoe divers is jouw boekenplank - Omdat diversiteit in boeken net zo belangrijk is als in het leven, willen we dolgraag weten wat jíj er nu eigenlijk van weet, vindt én leest.
Lees eens wat anders: Boekenweek 2023-editie! - Wat mist er op jouw boekenplanken?
Op naar een diverser thrillergenre! - Het thrillergenre en het speculatieve genre hebben een overlappende eigenschap in Nederland: de auteurs zijn voornamelijk wit.
Babs Gons: 'Lezen is besmettelijk' - Babs Gons vertelt in het kader van Springlezend! over de invloed en het belang van de verhalen uit haar jeugd.
Dekoloniseer je boekenkast
Jean Anim-Addo, Deirdre Osborne en Kadija Sesay stelden voor Dit is de canon een gedekoloniseerde leeslijst samen die de brede en diverse ervaringen van mensen van verschillende komaf en ras van over de hele wereld weerspiegelt. Hebban tilt alvast een tipje van de sluier op over deze literaire musthave.
'De verhalen waar ik mee opgroeide afkomstig uit die hele complexe koloniale geschiedenis, zijn het ook waard om literatuur van te maken.' – Voorwoord Shantie Singh
Eind juni verscheen de langverwachte Nederlandse vertaling door Jessica Brouwer en Pauline Onderwater. Het naslagwerk vol meesterwerken uit de hele wereld om je boekenkast diverser te maken heeft bovendien een uitbreiding gekregen. Naast het schrijven van een uniek voorwoord tipt auteur Shantie Singh zelf nog veertien extra boeken uit het Nederlands taalgebied.
Dit is de canon
Joan Anim-Addo, Deirdre Osborne en Kadija Sesay, vertaald door Jessica Brouwer en Pauline Onderwater.
Met een voorwoord van Shantie Singh.
Dit is de canon breekt met de veelal door witte mensen gedomineerde 'verplichte leeslijst' die de geaccepteerde norm is geworden en benadrukt krachtige stemmen en culturele perspectieven die hun plek op onze boekenplank opeisen.
Van literaire reuzen als Toni Morrison en Chinua Achebe tot minder bekende maar even belangrijke schrijvers als de Caribische schrijver Earl Lovelace of de aboriginal schrijver Alexis Wright; van Eileen Chang, Chimanda Ngozi Adichie en Buchi Emecheta tot G.V. Desani, de romans die in Dit is de canon worden aanbevolen zijn zowel meeslepend als lyrisch, innoverend en inspirerend.
De kracht van fictie is dat het lezers de mogelijkheid biedt om nieuwe werelden te ontdekken en kennis te maken met andere geloven of meningen. Dit is de canon biedt een veelzijdig perspectief op ons verleden, heden en toekomst, en is een boek dat het verdient om gelezen te worden door alle boekenliefhebbers – of ze nou bij een boekenclub zitten of liever alleen lezen, zichzelf willen onderwijzen of leraar zijn.
'Er was in die tijd geen docent op mijn middelbare school in Alphen aan den Rijn die tegen me zei dat het boek Sarnami, hai weleens wat voor mij zou kunnen zijn.' – Voorwoord Shantie Singh
Shantie Singh aan het woord
Dit is de canon is een prachtig boek vol leesinspiratie en een indrukwekkende en leerzame introductie tot de canon, geschreven door de drie samenstellers. Wat was je reactie toen je werd gevraagd om voor de Nederlandse editie het voorwoord te schrijven?
Ik kon niet anders dan daar meteen ja op zeggen. Diversiteit is een thema dat mij aan het hart gaat. Ik ben onderdeel van het schrijverscollectief Fixdit, dat tot doel heeft om de literaire wereld en canon diverser te maken. Ik weet uit persoonlijke ervaring hoe belangrijk dat is. Als meisje las ik veel, maar er waren bijna geen personages die op mij leken. Natuurlijk kon ik me prima inleven in al die andere personages – dat is de magie van literatuur. Maar toch krijg je onbewust het gevoel: de literatuur is niet een wereld waarin ik pas. Het was een eyeopener toen ik de boeken las van Marion Bloem (wier Geen gewoon Indisch meisje in de canon staat). Mijn debuutroman Vervoering gaat ook over mijn Indiase en Surinaamse roots. Dat schrijfproces heeft me persoonlijk veel gebracht. Ook hoor ik van lezers, degenen die mijn roots met mij delen, maar ook lezers die in Nederland geboren en getogen zijn, hoe bijzonder ze het vonden om hierover te lezen en dat ze eigenlijk niet begrepen dat ze hier nu pas over hoorden. Soms denk ik dat we de rol en invloed van literatuur onderschatten. 'Ik schrijf, ik blijf,' wordt wel gezegd. Dat geldt niet alleen voor auteurs, maar eigenlijk voor alle mensen in de samenleving. Als je jezelf nooit in verhalen tegenkomt kun je bijna gaan denken: besta ik wel? Dus deze nieuwe canon is op zoveel vlakken goed nieuws.
Op Hebban zijn we vorig jaar eens gaan inventariseren hoe het staat met de diversiteit op onze boekenplanken. De conclusie was dat een meerderheid best welwillend is, maar toch spierwitte Gelezen-planken heeft. Voor velen was dit best een eye-opener. Hoe zou jij de lezerscommunity en het boekenvak over vijf jaar willen aantreffen? Wat hoop je dat er gaat gebeuren de komende jaren?
Ik hoop dat lezers beseffen dat diversiteit en dekoloniseren vooral gaat om aanvullen en verrijken. Er is zoveel moois en belangrijks wat we vaak niet onder ogen zien, en dat is vooral een gemis voor onszelf. Dus het is mooi als we als lezer een open blik blijven houden, ook nieuwsgierig blijven naar dat boek achterin de boekenzaak, of wat nog moeilijk verkrijgbaar is, daar kunnen echte parels tussen zitten.
Ik zou het mooi vinden als we gaan nadenken over de literatuur en ons eigen leesgedrag. Pakken we altijd automatisch die bestseller op, of kijken we ook verder? Literatuur is een reflectie van onze tijdgeest en machtsverhoudingen in de samenleving, dus altijd belangrijk om daar kritisch naar te blijven kijken. En juist die opkomende of nieuwe stemmen, vaak dan nog in de marge van de literatuur, houden ons scherp.
Het boekenvak en de lezerscommunity over vijf jaar:
- De canon staat niet vast maar is juist altijd in beweging - het is een constant gesprek dat we met elkaar voeren, zonder strijd, maar juist uit liefde voor verhalen en boeken en omdat we zoveel mogelijk belangrijke verhalen tot ons willen nemen;
- Schrijvers zijn vanzelfsprekend divers en deze diversiteit zien we terug in de media, op podia en in de bestsellerlijsten;
- De grote literatuurprijzen worden vanzelfsprekend gewonnen door een diversiteit aan auteurs;
- Lezers hebben boeken in de kast waarin een diversiteit aan stemmen en perspectieven huist;
- Leeslijsten op scholen zijn een inspirerende wervelvind vol onverwachte parels;
- Literatuur is van en voor iedereen, iedereen kan het gebruiken in zijn of haar dagelijks leven. Het is niet alleen voor de elite.
Shantie Singh (1982) is schrijver, programmamaker en vrouwenrechtenactivist. Zij schreef als lid van feministisch schrijfcollectief Fixdit mee aan het manifest Optimistische woede en schreef verhalen en essays voor de bundel De komeet en Dat wij zongen. Haar stukken zijn gepubliceerd in verschillende kranten en tijdschriften. Singh schreef twee romans, Vervoering, een familiekroniek over de Hindostaanse migratiegeschiedenis, en De kier. In het najaar verschijnt Na de komma, een pleidooi voor meer erkenning en zichtbaarheid van het Hindostaanse verhaal in Nederland.
'Het gaat niet om het wegpoetsen van namen uit de huidige canon. Het gaat om het aanvullen van wat we al weten. Omdat het werk van veel belangrijke auteurs anders niet tot ons komt.' – Voorwoord Shantie Singh
De auteurs
Professor Joan Anim-Addo is auteur, librettist, dichter, literair criticus en historicus. Ze is het Verenigd Koninkrijk de eerste zwarte professor in de literatuur. Ze is medeoprichter van het programma Black British Writing en geeft lezingen op universiteiten over de hele wereld.
Deirdre Osborne is Reader in Engelse Literatuur en Drama bij Goldsmiths en medeoprichter van de MA Black British Literature. Ze is Associate Editor bij Women’s Writing en werd in 2022 verkozen tot Honorary Fellow van de Royal Society of Literature.
Kadija Sesay is een literaire activiste en publiceert poëzie, korte verhalen, essays en artikelen. Ze is fellow van het George Bell Institute en van het Kennedy Arts Centre of Performance Arts Management. Momenteel is zij postgraduaatstudent aan de Universiteit van Brighton.
Uitgelicht uit de canon
'De publicatie van Dit is de canon is een grote stap voorwaarts, iets waar we trots op kunnen zijn. Omdat het onderdeel is van iets veel groters dan literatuur alleen.' – Voorwoord Shantie Singh
Winactie
Ben jij er inmiddels helemaal klaar voor om ook je eigen boekenkast te dekoloniseren? Ontdek naast de uitgelichte boeken nog veel meer titels die van jou een rijkere lezer maken. Hebban mag in samenwerking met uitgeverij Orlando drie exemplaren van Dit is de canon weggeven. Kijk snel hoe je mee kunt doen:
