Kiezen tussen integriteit en opsporing

Wat is belangrijker: de integriteit van onze rechtsstaat of het opsporen en berechten van criminelen? Het is - al jaren - een duivels dilemma voor de rechtshandhavers, politie en jusitie. Recent liet de 'Teeven-deal' zien dat afspraken met criminelen een land kunnen 'gijzelen'. De deal uit 2001 tussen drugscrimineel Cees H. en de toenmalige officier van justitie Fred Teeven kostte veertien jaar later minister Ivo Opstelten van Justitie en zijn staatssecretaris Teeven de kop. 

Joop van Riessen kent de impact van deals die als 'opsporingsmethode' worden bestempeld. In de jaren negentig was hij als hoofdcommissaris van de Amsterdamse politie verantwoordelijk voor het reilen en zeilen van het Interregionaal Recherche Team (IRT) én voor het in 1993 opblazen daarvan. Een parlementaire enquête was het gevolg. 

Het IRT Noord-Holland/Utrecht was een interregionaal samenwerkingsverband van een aantal politiekorpsen waaronder Amsterdam en Utrecht. Het team maakte gebruik van een omstreden opsporingsmethode, namelijk het doorlaten van drugs onder regie van politie en justitie. Het doel daarvan was te kunnen doordringen tot in de top van de criminele organisatie van de 'erven Bruinsma'. In oktober 1993 ontdekte de nieuw aangestelde teamleider, commissaris Johan van Kastel, dat het IRT een opsporingsmethode hanteerde waarvoor hij geen verantwoordelijkheid wenste te dragen. Hij rapporteerde dit aan de korpsleiding in Amsterdam en na veel ruzie tussen de bij het IRT betrokken politiekorpsen, het Openbaar Ministerie en andere betrokkenen, leidde dit tot de opheffing van het IRT.

Net als bij de Teeven-deal onderhield justitie in de IRT-kwestie nauwe banden met criminelen. Dit dubbelspel is volgens van Riessen levensgevaarlijk. Het vormt de basis voor het nieuwste deel in de Anne Kramer-serie, De IRT-infiltrant, dat rond 21 mei verschijnt.  Anne Kramer, chef Zware Criminaliteit bij de Amsterdamse politie, krijgt in dit boek opdracht de moord op een officier van justitie op te lossen én het nieuwe Interregionale Recherche Team Hollands Glorie te gaan leiden. Maar ze komt terecht in schimmige toestanden. Stukje bij beetje ontdekt ze dat er, onder het mom van de bestrijding van de georganiseerde misdaad, grote hoeveelheden drugs het land worden binnengesmokkeld onder regie van politie en justitie.

''Appie Baantjer is geweldig geweest voor het beeld van de Nederlandse politie. De politie in de jaren zeventig'', zei Van Riessen drie jaar geleden in een interview met NRC Handelsblad. ''Ik laat me inspireren door wat nú speelt. Ik haal ontwikkelingen uit kranten, van de straat en combineer dat met mijn ervaringen uit de praktijk.''

Joop van Riessen begon in 1965 zijn carrière bij de Amsterdamse politie aan het bureau Warmoesstraat. Een kleine veertig jaar later verliet hij het korps, als hoofdcommissaris. Hij maakte de internationalisering van de hoofdstad mee, de opkomst van de drugshandel en de georganiseerde misdaad én de corruptie binnen het korps. Zijn schrijversdebuut was in 2007 met In naam der wet, een terugblik op zijn jaren bij de politie. Twee jaar later verscheen zijn eerste politiethriller, Vergelding. Van Riessen is een van de gasten op Spannende Zaken, de avond voor thrillerfans die de Haagse boekhandel Paagman en website Hebban.nl op vrijdag 29 mei organiseren.