Leesbevordering buiten het schoolgebouw

Deel 2: literaire ontdekking buiten school

Op literair pad: leesbevordering buiten het schoolgebouw

Lezen in een verloren kwartiertje, boekenadvies geven of auteursbezoeken in de klas: op school worden allerhande activiteiten ondernomen om de interesse voor literatuur bij jongeren aan te wakkeren. Daarnaast nemen veel docenten hun leerlingen tijdens de lesuren mee op literaire ontdekking buiten het schoolgebouw, zoals een bezoek aan de bibliotheek of ze gaan met de klas naar een literair evenement. Passionate Bulkboek is een organisatie die literaire evenementen voor scholieren organiseert, zoals De Dag van de Literatuur, De Jonge Jury en De Inktaap.

Wilma van Raamsdonk, projectleider Educatie bij Passionate Bulkboek, ziet de animo voor deze literaire activiteiten toenemen. Vooral De Jonge Jury, dat Passionate Bulkboek in opdracht van Stichting Lezen organiseert, is onder de meeste scholieren bekend. 'In Nederland zijn er in totaal ongeveer een half miljoen onderbouwleerlingen, zowel op vmbo als havo/vwo. Daarvan doen er zo’n tweehonderdduizend mee aan de Jonge Jury, waarbij ze een of meerdere boeken lezen en laten weten welk boek ze het leukst vinden. Op de Dag van de Jonge Jury reizen klassen af naar TivoliVredenburg in Utrecht, waar leerlingen workshops kunnen volgen, een praatje kunnen maken met de auteur van het boek dat ze net gelezen hebben en waar natuurlijk de Prijs van de Jonge Jury wordt uitgereikt. Natuurlijk bereiken we met onze activiteiten niet álle leerlingen, maar welk project doet dat wel?'

'Als volwassenen zeggen dat jongeren niet lezen, is dat een self-fulfilling prophecy', zegt Van Raamsdonk. 'Pubers vinden eigenlijk niks leuk. School vinden ze ook niet leuk, maar ze gaan wel. Als we alsmaar blijven zeggen dat jongeren niet willen lezen, zullen ze dat ook niet gaan doen.' Van Raamsdonk is ervan overtuigd dat, ondanks dat de markt voor boeken tanende is, er een levendige markt is voor verhalen. 'Jongeren worden verwend door allerlei vormen van vermaak', zegt ze, 'waardoor het medium boek minder wordt gekozen. Dat wil niet zeggen dat scholieren geen interesse hebben in verhalen. We moeten het boek anders presenteren, met meer nadruk op het verhaal. Mijn ervaring is dat jongeren - of het nu brugklassers zijn of gymnasiasten - lezen als hen een boek of verhaal wordt aangereikt dat op hun eigen beleving is toegespitst. Een mediathecaris vertelde me ooit dat ze het stempelen van boeken overliet aan vrijwilligers. Zelf ging ze bij de kasten staan, om zogenaamd wat op te ruimen, en sprak jongeren aan die wezenloos naar de ruggen stonden te staren. Ze vroeg hen naar hobby’s, activiteiten na school, en reikte op basis van de antwoorden een boek aan. Het gaat om maatwerk.'

Dat dit soort maatwerk voor veel docenten en mediathecarissen te arbeidsintensief is, realiseert Van Raamsdonk zich maar al te goed. 'Daarom werken wij nauw samen met educatieve uitgeverijen. Een lesboek wordt eens in de zes jaar vernieuwd, waardoor het materiaal niet altijd goed aansluit op de beleving van leerlingen. We leveren actueel materiaal aan, zodat docenten bepaalde hoofdstukken kunnen vervangen door opdrachten met de nieuwste jeugdboeken. Neem bijvoorbeeld Mel Wallis de Vries, die schrijft zo’n twee boeken per jaar. Als een leerling dan leest over haar boek van zes jaar geleden, waar de personages bijvoorbeeld niet op Instagram zitten, dan sluit dat al niet meer aan op de beleving. Docenten kunnen dan gewoon de standaardopdrachten doen, maar wel met actueel materiaal.'

Hoezeer ze zich ook inzet voor leesbevordering, zelf was Van Raamsdonk geen schoolvoorbeeld als het aankomt op lezen voor de lijst. 'Eigenlijk is er niet zoveel veranderd', lacht ze. 'Ik moest vroeger Turks Fruit van Jan Wolkers lezen, maar ik ging ook gewoon naar de bioscoop om de filmversie te kijken.'

Op de volgende pagina Alex Boogers: zoek lezers waar je ze niet verwacht