Leesclubboek van de Maand: 'Dijk' van H.M. van den Brink

Meer over het boek

In het door koorts bevangen brein van een oud-medewerker van de voormalige Dienst van het IJkwezen komen herinneringen boven aan zijn werk, met name aan zijn eigenaardige collega Dijk. Zij begonnen gelijktijdig in 1961 en bleven hun hele werkzame leven aan de dienst en zijn geprivatiseerde opvolger verbonden. De raadselachtige Dijk trok zich niets aan van alle veranderingen. Toen in 2007 zijn dienstverband werd ontbonden, moest de ik-verteller een afscheidstoespraak schrijven. Dijk bleef echter weg bij zijn eigen receptie.

In deze mooi opgebouwde roman toont Van den Brink zich net als in eerder werk sterk in het oproepen van een tijd die voorbij is én van een een hoofdpersoon die niet goed raad weet met een nieuwe levensfase in een maatschappij die sterk veranderd is. Sfeervol, maar zeker ook intrigerend, want er blijft voor de lezer nog wat te raden over.

Meer over de auteur

Hans Maarten van den Brink (Oegstgeest, 1956) studeerde Nederlands in Leiden en begon in de jaren zeventig aan een journalistieke carrière die via het universiteitsweekblad Mare en freelance-aanstellingen bij Muziekkrant Oor, Vrij Nederland en Haagse Post in 1981 voerde naar een vaste baan bij NRC Handelsblad als eindredacteur Kunst en Cultuur. In 1986 werd hij voor deze krant correspondent in New York, in 1991 verruilde hij die stad voor Madrid.

In de periode als correspondent ontstonden reportages die opvielen vanwege hun fraaie, literaire stijl. In 1993 liet Van den Brink een oude wens in vervulling gaan en waagde hij zich aan fictie. De aanleiding hiervoor lag echter wel in de journalistiek: hij was zich er sterk van bewust dat, hoezeer een verslaggever ook zijn best doet objectief te schrijven, deze zijn visie op de werkelijkheid niet kan buitensluiten. Toen hij bij zichzelf bemerkte dat hij niet de wil had om de feiten rond een drievoudige moord boven tafel te krijgen, koos hij voor de mogelijkheid zijn fantasie te laten gaan en was de roman De vooruitgang geboren.

Vijf jaar later verscheen het boek dat hem inmiddels tot de auteur van een moderne klassieker heeft gemaakt: de novelle Over het water, die genomineerd werd voor grote literaire prijzen, waaronder de Libris Literatuur Prijs en de Britse Foreign Fiction Prize en in veel talen werd uitgebracht. In 1999 volgde nog de roman Hart van glas, waarna Van den Brink er als fictie-auteur het zwijgen toe deed, tot begin dit jaar Dijk verscheen.

Discussietips

1. In welke toestand bevindt de verteller zich? Welke invloed heeft dat op zijn verhaal?
2. Wie is voor jou de belangrijkste figuur in de roman: de verteller of het titelpersonage? Waarom?
3. In hoeverre lijken de verteller en Dijk op elkaar? Waarin verschillen ze?
4. Welke tijdslagen zijn in de roman te onderscheiden? Hoe brengt Van den Brink de overgangen aan en hoe heb je dat ervaren?
5. Welke symboliek zie je in het zware kunstwerk dat boven de hal hangt van het gebouw van de BV Metrifact?
6. ‘Een vergelijking’ luidt de ondertitel van de roman. Welke vergelijkingen worden in de roman gemaakt?
7. De verteller stuit als hij het personeelsdossier van Dijk raadpleegt, op drie anonieme brieven die het nodige suggereren over diens afkomst. Van den Brink werkt dit gegeven verder niet uit. Wat vind je daarvan?
8. Welke veranderingen voltrekken zich in de maatschappij die invloed hebben op het leven van de verteller (en van Dijk)? Hoe gaan ze ermee om?
9. Op welke wijze speelt de Tweede Wereldoorlog een rol in de roman?
10. Hoe heb je het tijdsbeeld van de jaren zestig ervaren dat de roman biedt?
11. In zijn recensie (NRC Handelsblad, 29 januari 2016) schreef Arjen Fortuin dat de roman met ‘onverholen nostalgie’ het verleden oproept. In het VPRO-televisieprogramma Boeken zei Van den Brink over zijn roman: ‘Nostalgie is voor mij terugverlangen, dat is het niet’. Wat vind jij van de manier waarop de hoofdpersoon naar het verleden kijkt?
12. Hoe interpreteer je de slotpassage waarin de verteller Dijk boven op de loopbrug ziet bij het zware kunstwerk, met een grote moersleutel in zijn hand?  

Discussietips ontwikkeld door Frank Hockx. © NBD Biblion

Klik hier voor eerdere afleveringen van het Leesclubboek van de Maand.