Leesclubtip: 'De ochtendgave' van A.F.Th. van der Heijden
Meer over het boek
In 1672 trouwt de Nijmeegse arts en lijkschouwer Casper Sonmans, de ik-figuur in deze roman, met de mooie Sara Stermont. De ochtend na hun huwelijksnacht is Sara verdwenen en hebben de Fransen de stad ingenomen. Zes jaar later is Casper als ambassadesecretaris betrokken bij de totstandkoming van de Vrede van Nijmegen. Sara heeft in de tussenliggende jaren als (dubbel)spionne en minnares van een Franse markies geleefd. Na het sluiten van de vrede is hen weer slechts korte tijd samen gegund. In 1705 vertelt de oude Casper over de gebeurtenissen aan de zoon die, negen maanden na zijn huwelijk, bij hem werd bezorgd. Deze eerste historische roman van Van der Heijden, voortkomend uit een opdracht van de gemeente Nijmegen, vertelt een verhaal over liefde en overspel, spionage en verraad tegen de achtergrond van bekende historische gebeurtenissen. Die setting wordt smeuïg en niet zonder humor beschreven.
Meer over de auteur
A.F.Th. van der Heijden (Geldrop, 1951) deed als zestienjarige al een poging om een roman te schrijven. Na in Nijmegen enige tijd psychologie en filosofie gestudeerd te hebben, trok hij in 1976 naar Amsterdam en besloot zich geheel aan het schrijven te wijden. Onder de auteursnaam Patrizio Canaponi debuteerde hij in 1978 met de bundel Een gondel in de Herengracht en andere verhalen, een jaar later gevolgd door de roman De draaideur. ‘Ik voel geen enkele behoefte om zo karig mogelijk te schrijven; ik zie daar ook helemaal niet de verdienste van’, zei Canaponi in 1979 in een interview. Onder zijn latere schrijversnamen A.F.Th. van der Heijden en korte tijd A.F.Th. is de auteur deze opvatting trouw gebleven. Zijn hoofdwerken zijn twee nog steeds niet als voltooid aangemerkte romancycli: De tandeloze tijd en Homo duplex. Een belangrijk onderdeel van zijn oeuvre wordt ook gevormd door een aantal ‘requiems’ voor overledenen. Het requiem dat hij uiteraard nooit had willen schrijven is dat voor zijn overleden zoon, Tonio, dat onder andere werd bekroond met de Libris Literatuur Prijs 2012. Komend najaar is de verfilming van dit boek te zien in de bioscoop.
Discussietips
- De ochtendgave is een roman over historische gebeurtenissen, maar ook over onderwerpen als liefde en overspel, spionage, trouw en familiegeheimen. Hoe heb jij het boek vooral gelezen? Welke kant(en) van het boek waardeer je het meest? Waarom?
- In hoeverre krijg je een goed beeld van wat er met Sara gebeurd is en wat haar beweegredenen voor haar verdwijning zijn geweest? Was zij een spion of een dubbelspion, volgens jou? Waarop baseer je je mening?
- Brengt Van der Heijden voor jou het historische decor overtuigend tot leven? Zo ja, waar is dat aan te danken? Zo nee, waarom niet?
- ‘Een historische roman zegt altijd meer over de tijd waarin hij geschreven is, dan [over] de tijd waarin hij speelt’, zegt A.F.Th. van der Heijden in Het Parool (11 december 2015). Wat heeft De ochtendgave te zeggen over de huidige tijd, vind je?
- De ooievaar fungeert wel als symbool van zwangerschap, maar ook van onsterfelijkheid en van trouw aan ouders, staat en kerk. Welke rol/functie vervullen de twee ooievaren op de markt, die Van der Heijden regelmatig noemt?
- In diverse recensies wordt verwezen naar het verhaal van Orfeus uit de mythologie. Op welke manier zie je dit motief terug in het boek?
- Wie schreef volgens jou de brief waarin Casper de opdracht krijgt om na de ondertekening van de Vrede naar de bovenverdieping in de tijdelijke Franse ambassade te komen?
- Welk effect heeft de structuur van de roman, die begint in 1705 en dan teruggaat naar gebeurtenissen in 1672 en 1678, op de spanning in het verhaal?
- Welke betekenis hecht je aan het feit dat Casper de gouden knopen krijgt van de in 1705 op het schavot staande burgemeester Roukens?
- In hoeverre lijken Casper en de Franse markies Caloyanni op elkaar?
- Sara ondertekent de berichten die zij als spionne verstuurt met de letters PFV (post funera virtus – de deugd blijft ook na de dood voortleven). Welke betekenis geef je aan die naam?
Discussietips ontwikkeld door Frank Hockx. © NBD Biblion
Klik hier voor meer Leesclubtips van de Boekensalon!
