Lex Passchier: 'Er zit geen ruis meer op de lijn'

Wie denkt Lex Passchier wel dat hij is?

Lex Passchier: ''Een jaar geleden had ik geantwoord: schrijver, acteur en producent voor theater en televisie. Maar in 2014 is er veel veranderd. Mijn partner Rieneke van Nunen en ik besloten om na tien jaar te stoppen met Het Thriller Theater, waarmee we in totaal tien toneelthrillers in de Nederlandse theaters hebben gebracht. Alle zaken met betrekking tot het ondernemerschap gingen ons steeds meer tegenstaan en het zijn, nog steeds, barre theatertijden. Dus is er nu alle ruimte voor creativiteit en inhoud. Als ik nu wakker word, denk ik aan de verhalen waar ik mee bezig ben. Er zit geen ruis meer op de lijn.''

''Op dit moment is mijn antwoord dus vol overtuiging: schrijver.''

''Ik ben net klaar met het vierde seizoen van Moordvrouw, waar ik zo goed als alle afleveringen voor geschreven heb. Op dit moment is de serie iedere zondagavond te zien bij RTL 4 en de afleveringen scoren erg goed, zeker als je in aanmerking neemt dat we op NPO 1 Boer zoekt vrouw tegenover ons hebben. Ook is in december het boek Moordvrouw – Witte leugens verschenen. Een nieuw verhaal van mijn hand, met de karakters uit de serie.''

Voor komend jaar staan er drie televisieseries op het programma, een historische thriller voor uitgeverij Luitingh-Sijthoff en een toneelstuk. En Rieneke en ik zijn onlangs verhuisd naar een prachtig jaren 30-huis, waar komend voorjaar achterin de tuin een apart pandje zal verrijzen wat mijn werkplek wordt, met fijne zithoekjes, een toilet en een keukentje. Ik kan overal schrijven, maar naar die plek kijk ik enorm uit.''

''Ondertussen probeer ik zo veel mogelijk bij te houden wat er in binnen- en buitenland op thriller- en dramagebied gebeurt, vooral op televisie. Maar naast ons nieuwe huis bevindt zich een schouwburg, een bibliotheek, een bioscoop en een prachtige boekhandel. Ook daar kom ik bijna dagelijks.''

''Desondanks ben ik me ervan bewust dat de mensen toch het meest gefascineerd zijn door de tekenfilmfiguur Spongebob Squarepants, van wie ik de stem al vijftien jaar inspreek in de Nederlandse versie van de gelijknamige serie. Op verjaardagen scoor ik daar toch de meeste punten mee. Daar valt niet tegenop te schrijven. Maar dat vind ik helemaal niet erg.''

Wat zijn de pluspunten van het schrijven van een boek en wat zijn de fijne kanten van het bedenken van een scenario voor een tv-serie?

''Het fijne aan een boek is in de eerste plaats dat je echt in het hoofd van de personages kunt gaan zitten. In een scenario schrijf je wat een karakter doet of zegt. Spelaanwijzingen schrijf ik nooit, dat laat ik aan de regisseur. Dat betekent dat vooral de acteur of actrice uiteindelijk moet overbrengen wat er in zijn of haar hoofd omgaat. Door emoties te spelen. In een boek kun je letterlijk gedachten weergeven. Dus zit je als schrijver de personages veel dichter op de huid.''

''Daarnaast is het heel prettig om bij het schrijven van een boek niet gebonden te zijn aan allerlei productionele beperkingen. In een boek kan ik zoveel (exotische) locaties, personages en actie beschrijven als ik maar wil, in een script is dat productioneel natuurlijk al snel onhaalbaar.''

''Wat een scenario weer voor heeft op het schrijven van een boek is de snelheid. Ik hou ervan om in een hoog tempo steeds weer nieuwe verhalen te verzinnen over dezelfde groep mensen. En die productionele beperkingen zijn ook uitdagend: om binnen 45 minuten het plot helemaal rond te hebben, met een mooie climax en met spanning en drama.'' 

''Ook het samenwerken met anderen is bij het schrijven van een script erg leuk. Je levert altijd een halfproduct, dat door cast en crew geïnterpreteerd en tot leven gewekt wordt. Dat is altijd een avontuurlijk proces waar je met z’n allen inzit, terwijl je als boekenschrijver toch hoofdzakelijk alleen aan het werk bent. Met een regisseur een script bespreken, is misschien wel het leukste van het scenarioschrijven.''

Waar zou 'een moordvrouw' volgens de wetten van Lex Passchier aan moeten voldoen?

''Fenna Kremer wordt als 'moordvrouw' gedreven door intuïtie en gevoel. Al slaat ze daar soms in door, het brengt haar wel altijd bij de oplossing. Haar gedrevenheid om de waarheid te ontdekken en haar passie voor het politievak, zijn leuk om te schrijven.''

''Ook op persoonlijk vlak is mijn 'moordvrouw' een vrouw die met passie in het leven staat en dat uitstraalt. Die honderd procent ergens voor wil gaan. Dat werkt niet alleen aanstekelijk, maar is ook aantrekkelijk. Gelukkig heb ik zo’n vrouw!''

Waarom koos je destijds Alfred Hitchcock als onderwerp voor je afstudeerscriptie aan de Universiteit van Utrecht?

''Als iemand het suspensegenre heeft uitgevonden, of in ieder geval naar een hoog plan heeft getild, is het Alfred Hitchcock. Mechanismen die hij hanteerde om spanning op te wekken in zijn films, gebruiken we vandaag de dag nog steeds. Over zijn manier van cameravoering, montage en gebruik van licht en geluid is veel geschreven. Pas de laatste jaren is er meer aandacht voor zijn thema’s en zijn dramaturgie. Op dat laatste is mijn scriptie gebaseerd. Hitchcock schreef nooit zelf, maar werkte wel altijd nauw samen met zijn screenwriters. Naar die samenwerkingen en vooral naar de opvattingen die Hitchcock er tijdens het schrijfproces over suspense op nahield, wilde ik onderzoek doen. Vooral om de resultaten en conclusies in mijn eigen werk te kunnen gebruiken.''

Wanneer beantwoordt een boek, theaterproductie of tv-serie voor honderd procent aan de maatstaven van Lex Passchier?

''Wanneer ik zelf uit het oog verlies dat er een constructie achterzit. Als ik vergeet dat iemand het heeft geschreven en als ik geloof dat wat ik zie of lees echt is en ik er helemaal in meega. Met een boel vakkennis als bagage lukt dat maar zelden, je ziet er altijd wel doorheen, maar soms lukt het me om me volledig over te geven. Die verhalen lees of kijk ik dan vaak een tweede keer om te zien hoe ze dat nu precies gedaan hebben. Ik had dat bij de eerste seizoenen van ER, maar ook bij een boek als The reader. Dan ben ik echt weer even een nietsvermoedende kijker/lezer.''


(foto Lex Passchier: Bonnita Postma; foto cast Moordvrouw: William Rutten)