Lex Passchier: 'Goede thrillers leggen de angsten van deze tijd bloot'
Lees een fragmentDe val van Tammy Davidson
Lex Passchier
Puck maakt tijdens een kampeervakantie in Zuid-Frankrijk iets gruwelijks mee. Haar lot lijkt onlosmakelijk verbonden met dat van Jonathan, een voortvluchtige moordenaar. Maar wat is de connectie? Tijdens de klopjacht op Jonathan belandt rechercheur Cees Vermunt in Griekenland, waar een jonge vrouw meer weet. Lukt het om, in een race tegen de klok, Jonathan te vinden en een nog groter onheil te voorkomen?
Een fenomenaal gecomponeerde thriller vol plotwendingen, waarin de spanning virtuoos wordt opgeschroefd en alle verhaallijnen in een zinderende finale bij elkaar komen.
De val van Tammy Davidson is amper verschenen of de filmrechten zijn al verkocht. Gefeliciteerd!
Dat is onwijs leuk natuurlijk! Nog voordat duidelijk is hoe het boek wordt ontvangen en wat de verkoopcijfers doen, zijn er al mensen die van het boek een film of serie willen maken. Nou waren de lijnen wel korter, omdat ik zelf ook werkzaam ben in de filmwereld. Maar toch is het fijn dat er zo enthousiast gereageerd is en dat er zoveel vertrouwen is.
Ben je van plan een rol te spelen in de bewerking?
Ik twijfel of ik erbij betrokken wil zijn, omdat ik het verhaal al een keer heb verteld. Blijf ik dan niet op mijn stokpaardje zitten? Het zou interessant zijn om te zien wat iemand ervan maakt die er blanco instapt en eigen keuzes maakt. Ik denk dat een vrouw het script moet schrijven. Niet alleen omdat er veel vrouwelijke personages in het boek voorkomen, maar een vrouwelijke scriptschrijver zou nog een extra laag aan het verhaal kunnen toevoegen. Het is heel gezond als iemand anders het script schrijft, maar ik denk dat ik me er wel mee bemoei. Zelf ben ik bezig met de bewerking van De Camino, in samenspraak met schrijfster Anya Niewierra. De structuur van het boek gooi ik behoorlijk om, al blijft de kern natuurlijk wel overeind.
De val van Tammy Davidson is je eerste literaire thriller. Hoe kwam je op het idee?
Een idee is vaak niet één idee, maar bestaat meestal uit een aantal dingen die samenkomen en in elkaar klikken. Wat ik al zeker wist, was dat ik geen standaard thriller wilde schrijven. Veel thrillers zijn plotgedreven, ze bevatten verhaalstructuren die ik al eerder heb gezien en ken van tv. Er komen zoveel spannende boeken uit, wat heb ik toe te voegen als ik meer van hetzelfde maak?
Ik wilde dus echt iets anders maken. Ik werd geïnspireerd door De waarheid over de zaak Harry Quebert van Joël Dicker, waarin het gaat om een spel met fictie. Die kant wilde ik ook op. Ook zag ik een documentaire over J.D. Salinger, de schrijver van De vanger in het graan. Nadat zijn boek zo succesvol was geworden en als pamflet werd gebruikt door de moordenaar van John Lennon, werd Salinger een soort kluizenaar. Je hebt niet zelf een moord gepleegd, maar ben je als schrijver dan toch niet een soort medeplichtige? Wat doet zoiets met een schrijver?
'Fictie is niet alleen een manier om aan de werkelijkheid te ontsnappen, maar ook een manier om de werkelijkheid beter te begrijpen.'
Was het schrijfproces bij deze thriller vergelijkbaar met het schrijven van een scenario?
Nee, ik heb echt een nieuw vak moeten leren. Eerder heb ik een thriller geschreven die was gebaseerd op de serie Moordvrouw, maar dat was slechts een vingeroefening. Er zijn een paar belangrijke verschillen met scenarioschrijven. Bij het schrijven van een boek werk je bijna helemaal alleen. Als je voor tv schrijft, werk je veel samen – soms word je gek van alle bemoeienis. Maar dat is tegelijk ook een voordeel: als je het even niet meer weet, heb je altijd een groep mensen om je heen met wie je al pratend op nieuwe ideeën kan komen. Bij een roman heb je wel een redacteur – en ik heb een heel goede – maar toch ben je vooral je eigen criticaster. Dat stemmetje in je achterhoofd kan heel streng zijn. Nooit is er iemand die zegt: dat is een goed idee. Je bent heel erg op jezelf aangewezen.
Een ander groot verschil zit in het schrijven zelf. Als ik een scenario schrijf, schrijf ik twee dingen op: dat wat een personage zegt en wat het in beeld doet. Alles wat in het hoofd van een personage omgaat, moeten de acteurs spelen. In een boek kun je juist heel erg in het hoofd van je personages gaan zitten. In eerdere versies schreef ik alles op wat mijn personages dachten, maar ook daar moet iets te raden overblijven.
Uiteindelijk zijn er wel veel elementen uit film en televisie die je kan gebruiken, zoals opbouw, waar spanning zit, dat iedere scène een functie moet hebben, dat alles wat overbodig is weg moet. Die kennis heb ik wel meegenomen, maar tijdens het schrijven waren er genoeg momenten dat ik dacht: 'Ik ben echt als beginneling iets nieuws aan het leren.'
En dan heb je het jezelf ook nog eens extra moeilijk gemaakt met het spel dat je met de lezer speelt.
Natuurlijk, want ik heb de lat voor mezelf hoog gelegd. Ik wilde juist iets anders doen dan anders. Natuurlijk was dat lastig, maar ik hoop dat dat het unieke van het boek is geworden. Ik zag die tekeningen van Escher voor me; ze kloppen, maar eigenlijk kan dat niet. Ik wilde iets soortgelijks bereiken; een verhaal dat in zijn eigen staart bijt. Door het nog abstracter te maken had ik daar nog verder in kunnen gaan, maar ik wilde wel dat het klopte en realistisch zou blijven.
Het boek mag realistisch zijn, toch speelt fictie de hoofdrol?
Dit boek gaat over de kracht van fictie. Fictie is niet alleen een manier om aan de werkelijkheid te ontsnappen, maar ook een manier om de werkelijkheid beter te begrijpen. In literatuur bekijk je de wereld met andere ogen, zodat je zelf ook met andere ogen naar de echte wereld gaat kijken. Dat is in iedere tijd heel belangrijk om te benadrukken, maar vooral nu – met alle tegenstellingen in de maatschappij en wat er in de wereld gebeurt.
'Ik wil het grijze gebied laten zien wat bij veel dilemma's speelt, zodat de lezer zelf een mening kan vormen.'
De val van Tammy Davidson stipt allerlei maatschappelijke thema's aan: klimaatverandering, mentale gezondheid, wel of geen kinderen ... Wilde je bijdragen aan het maatschappelijke debat?
Als dat je uitgangspunt is als fictieschrijver, dan worden je boeken vervelend om te lezen. Dan ben je té geëngageerd. Maar als binnen je verhaal de mogelijkheid zich voordoet om iets over deze tijd te zeggen, dan vind ik dat je dat moet doen. Juist als thrillerschrijver. Echt goede thrillers leggen de angsten en excessen van de tijd bloot. Velen van ons komen in werkelijkheid nooit in aanraking met geweld, moord of misdaad. Een rol die fictie kan vervullen is om ons er toch over te laten nadenken: wat had ik gedaan in die situatie?
Dat geldt ook voor levensdilemma's, zoals het personage Puck die geen kinderen wil maar haar partner wel.
Klopt, die discussie wordt steeds vaker gevoerd. Steeds meer mensen kiezen ervoor om geen kinderen te nemen. Welke gedachten ik daar zelf over heb, die hoeven niet in het boek. Wel is het een interessant onderwerp om personages over te laten nadenken, om hen argumenten te laten bedenken om iets wel of niet te doen. Ik wil het grijze gebied laten zien wat bij veel dilemma's speelt, zodat de lezer zelf een mening kan vormen.
Is het moeilijk om je in al die perspectieven te verplaatsen?
Nee, dat is wat je als schrijver doet. Ik kruip niet alleen in het hoofd van een jonge vrouw die twijfelt over kinderen, maar ook in het hoofd van een jongeman die dingen doet die ik nooit zou doen en in het hoofd van een jonge schrijfster voor wie het heel moeilijk is om haar schrijfcarrière op te bouwen.
Nu is jouw schrijverscarrière als het om boeken gaat ook nog maar net begonnen. Smaakt het al naar meer?
Sowieso blijf ik scenario's schrijven, maar daarnaast ga ik ook nog nieuwe boeken schrijven. Mijn uitgever heeft me een contract gegeven voor nog twee boeken. Ik ben al druk bezig met het volgende, al zit het verhaal nog in een heel pril stadium.
Daar moeten we dus nog even op wachten. Heb je in de tussentijd nog een leestip voor ons?
Ik ben een enorme fan van Sally Rooney. Haar nieuwste boek Intermezzo ligt al een tijdje op me te wachten. Maar haar andere boeken zijn fantastisch, ze zijn zo goed qua personages en toon. Wie nog niets van Rooney heeft gelezen, zou ik echt aanraden een van haar boeken op te pakken.
Winactie
De val van Tammy Davidson is een meeslepende thriller waarin je als lezer gaandeweg de puzzelstukjes op de juiste plek moet leggen. Hebban mag in samenwerking met uitgeverij Luitingh-Sijthoff 5 exemplaren van de thriller weggeven. Kijk snel hoe je mee kunt doen.
Auteursafbeelding: via uitgeverij Luitingh Sijthoff
