Lezen voor de lijst: Hebban-leden gaan de uitdaging aan

‘Ik ben een geluksvogel. Ik heb nooit moeite gehad met lezen.’ - Roosje de Vries  

‘Mijn schooltijd ligt dan wel al lang achter mij, maar toch ben ik heel blij met het overzicht van de 200 boeken.’ - Greet Bream  

‘Als je jongeren uitsluitend zelf laat kiezen, vindt er pas echte verarming van (cultuur)kennis plaats.’ - Eus Wijnhoven  

‘Literatuur geeft je ook extra ogen en ervaring om het leven, menselijke emoties en drijfveren te zien vanuit andere perspectieven, en daaruit te leren.’ - Kris

Hebban Lezen voor de Lijst Challenge: niet alleen leuk voor scholieren  

Scholieren maken gretig gebruik van het Hebban Lezen voor de Lijst-kanaal, en de minichallenges die er te vinden zijn, om lezen voor school uitdagender te maken of om inspiratie te vinden voor het kiezen van titels. Maar ook Gigi van de Loo, lid van de Hebban Club van Tien Literatuur en moeder van schoolgaande kinderen, leest graag mee op basis van de challenges. ‘Ik ben een veellezer, dus ik vond het leuk om boeken te lezen die binnen een bepaald thema vallen, zoals de Tweede Wereldoorlog’, legt Van de Loo uit. ‘Ik denk dat het voor enkele leerlingen ook heel goed kan werken, maar voor anderen juist niet. Stel je voor dat je het verkeerde thema kiest en er dan meerdere boeken over moet lezen!’  

In haar eigen middelbareschooltijd verslond Van de Loo al literatuur in verschillende genres. ‘Ik had een hele fijne docent, die enthousiasmerend kon vertellen over verschillende boeken en ons stimuleerde om boeken uit diverse genres te lezen. Bovendien genoot ik van de analyses van boeken, het was een van de opdrachten om deze te verzamelen. We moesten in totaal 25 boeken lezen, maar ik las er 39. Toch denk ik dat ik nog meer uit literatuuronderwijs had kunnen halen als de boeken beter bij mijn niveau op dat moment hadden gepast.’  

Daarom probeert Van de Loo haar dochter te begeleiden bij het kiezen van boeken. ‘Mijn enthousiasme en goedgevulde boekenkast helpen daarbij’, zegt ze, ‘maar vooral het feit dat we samen boeken bespreken. Gelukkig heeft ze ook erg geboft met haar docent, die aanvoelde wat bij haar past qua stijl, diepgang en niveau.’  

Young Adult op de lijst: ideale combinatie met klassiekers  

Het vinden van een boek dat past bij de belevingswereld van een jongere, is een veelgehoord probleem binnen het literatuuronderwijs. Docente en onderzoeker Linda Ackermans betoogde eerder (in deel 2 van het Hebban-dossier over literatuuronderwijs) dat Young Adult (YA) een brug kan vormen tussen kinderboeken en volwassenliteratuur. De Hebban YA Club van 10 wist dat natuurlijk allang en riep docenten en scholen op om YA-titels op de leeslijst voor school toe te staan.  

‘Boeken die voor school gelezen moeten worden, zijn nu eenmaal gericht op volwassenen’, zegt de 17-jarige Audrey Van den Bogaerde, fervent YA-lezer en schrijfster van het pleidooi op Hebban.nl. ‘Leerlingen van mijn leeftijd kunnen zich moeilijk herkennen in de personages en de onderwerpen zijn niet altijd even interessant. Vaak zijn het zware boeken, waar je maar moeilijk doorheen komt. Daarom hebben we docenten en scholen opgeroepen goede YA-titels toe te voegen aan de lijst, zodat leerlingen plezier beleven aan lezen, er iets van opsteken en zich kunnen herkennen in de personages. Bovendien is YA zoveel meer dan paarden of fantasy, er worden serieuze onderwerpen behandeld in YA, zoals homoseksualiteit of racisme. Door erover te lezen, begrijp je dergelijke thema’s veel beter.’  

Een lijst met alleen maar YA is volgens Van den Bogaerde dan weer niet de bedoeling. ‘Ik moet benadrukken dat je door de lijst uit je comfortzone gehaald kan worden. Zo las ik onlangs 1984 van George Orwell en dat vond ik een geweldig boek. Ik kan daar heel veel mee, maar ik had het zonder de lijst waarschijnlijk niet gelezen.’ Toch blijft Van den Bogaerde zich vooral bezighouden met YA, zowel via Hebban als via haar eigen leesclub in Brugge. ‘Via de leesclub ben ik in contact geraakt met de bibliotheek van Brugge en een aantal keer is de leeslijst voor school ter sprake gekomen. Ik heb in een meeting uitgelegd wat YA nu precies is, waarom het een belangrijk genre is en wat mijn favoriete titels zijn. Nu hebben ze de boekenlijst voor 14- tot 16-jarigen aangevuld met allerlei YA-titels, afgewisseld met andere romans.’  

Fantasy en sciencefiction: klassiekers in het buitenland  

1984, Dracula of Frankenstein: enkele van de grootste Engelstalige klassiekers zijn fantastische verhalen. Waarom is Nederlandstalige verbeeldingsliteratuur dan zo’n ondergeschoven kindje op scholen? De Hebban Scifi & Fantasy Club van 10 reageerde, net als de Young Adult Club, op de Hebban Lezen voor de Lijst Challenge. De club maakte zelfs een speciale lijst met fantastische literatuur, die - wat hen betreft - uitstekend voor school gelezen kan worden.  

‘Het gaat er vooral om dat er voor ieder wat wils is bij het lezen voor school’, zegt Adinda Volkers, fantasy-auteur en ambassadeur van sciencefiction en fantasy op Hebban.nl. ‘Leerlingen zouden de mogelijkheid moeten hebben om boeken te kiezen die hen aanspreken. Als tiener kan het nogal een opgave zijn om bijvoorbeeld iets van Simon Vestdijk te lezen. En als een boek je niet aanspreekt, dan heb je er niet zoveel aan. Een boek moet je iets leren, je moet er iets in kunnen ontdekken.’  

Verbeeldingsliteratuur is een genre dat veel jongeren aanspreekt en veel boeken zouden prima op de lijst kunnen, meent Volkers. ‘Bij ons thuis stond er altijd fantasy in de kast, dus het is er bij mij met de paplepel ingegoten’, vertelt ze. ‘Waar ik op school tegenaan liep, was dat ik lezen minder leuk ging vinden doordat we per se boeken uit bepaalde historische periodes moesten lezen. Dat heeft ervoor gezorgd dat ik lange tijd geen Nederlandse literatuur heb gelezen.’

Toch blijkt er ook in de Nederlandstalige literatuur geen gebrek aan verbeelding. ‘Als je gaat zoeken blijkt er heel veel Nederlandstalige literatuur te zijn met fantastische elementen’, zegt Volkers. ‘In principe is alle literatuur verbeelding, maar de mate waarin de schrijver de vertelwerkelijkheid oprekt verschilt nogal. Leuk is dat steeds meer schrijvers de grenzen tussen genres overschrijden en ermee spelen. Hanna Bervoets doet dat, bijvoorbeeld, en dat is heel leuk om te lezen.’  

Lees verder:  Speerpunt van Stripmaker des Vaderlands: graphic novels op de lijst