Lezers zijn sadisten
En nee, dat geldt niet alleen voor de ‘spannende genres’, zoals thrillers, fantasy, horror (sic!) en sciencefiction. Ook ‘gewone’ literatuur draait op het ongeluk en afzien van de personages, al is het maar het lijden onder de opvoeding, oud misbruik, mommy-issues of verveling. En zelfs Feelgood werkt alleen als er iets loos is met de hoofdpersoon – liefdesverdriet of een onbereikbare liefde om maar wat te noemen.
Op horror hoef ik niet in te gaan, de genreaanduiding spreekt voor zichzelf. Fantasy en sciencefiction zijn doorgaans behoorlijk gewelddadig (het is vaker wel dan niet oorlog…), detectives zouden niet bestaan zonder moord(en), thrillers hebben ook geweld (al dan niet psychologisch) en nare, enge dingen nodig voor de thrills, om maar te zwijgen over spionage- en oorlogsverhalen.
Waarom toch?
Omdat lezen over een normaal, gelukkig leven saai is.
Om een verhaal te willen lezen, heb je conflict nodig. Dat conflict uit zich in vele verschillende vormen: van genocide, oorlog en veldslagen, via serie-, massa- en huurmoordenaars, langs mishandeling, misbruik en pesterij, naar psychische aandoeningen, ongelukkigheid en verveling. Conflict stuwt het verhaal voort. Hoe dat conflict uitgewerkt wordt bepaalt het (sub)genre en de kwaliteit van het boek. Maar een schrijver kan niet zonder, hij moet een beul zijn voor zijn personages. Lijden moeten ze! En als ze niet passen in het verhaal: Kill your darlings!
Was George R.R. Martin zo doorgebroken met Het lied van ijs en vuur als hij niet zo bruut met zijn hoofdpersonen omsprong? Van de showrunners van Game of Thrones is bekend dat ze pas echt zin kregen om de Tv-serie te gaan maken, toen ze over de Red Wedding lazen.
Natuurlijk hopen we wel dat het goed gaat met de hoofdpersonen waar we op gesteld zijn geraakt. Natuurlijk schrikken we van onverwachte wendingen en rouwen we zelfs om onthoofdde personages. Als lezers zijn we ook masochisten. Maar uiteindelijk gaat het er toch om dat het verhaal voortgedreven wordt, doorgaans ten koste van de personages.
Mijn favoriete sciencefictionboek opent met een behoorlijk pijnlijke scene en krijgt écht impact als er een aanslag gepleegd wordt op hoofdpersoon Paul Atreides.
Mijn favoriete sciencefictionboek opent met een behoorlijk pijnlijke scene en krijgt écht impact als er een aanslag gepleegd wordt op hoofdpersoon Paul Atreides. De brief voor de koning van Tonke Dragt opent met een onmogelijke keuze voor Tiuri, direct gevolgd door een moord. Bret Easton Ellis is altijd gemeen tegen zijn hoofdpersonen en in American Psycho maakt hij het wel heel bont, door zijn onbetrouwbare verteller de meest gestoorde seriemoordenaarsverhalen op te laten dissen (tussen de beschrijvingen van Whitney Houston Cd’s door, ook vrij ernstig). Humor dan? In Terry Pratchetts Schijfwereld-serie is de Dood één van de belangrijkste, steeds weer terugkerende figuren - moet ik meer zeggen? De grote drie wisten ook van wanten. Het sadistische universum van Hermans zet al een beetje de toon, maar ook in De donkere kamer van Damokles en Onder professoren is het niet gezellig. De ontdekking van de hemel dan? Cynische engelen die een hoofdpersonage vermoorden, I rest my case. De avonden dan? Godfried Bomans vond het ‘mensonterend proza’. Frits toch…
Wij sadistische lezers genieten er van. Hoe akeliger hoe beter. Als we als lezers en niet als gewone mensen door een psycholoog langs de lat van de diagnostiek zouden worden gelegd, kwam er waarschijnlijk een behoorlijk antisociale persoonlijkheid uit.
Bestaan er überhaupt verhalen waar alleen maar aangename dingen beschreven worden? Ik kan er geen bedenken.
Wat zijn jouw ervaringen met je sadistische lezerskant?
