Likken aan een Amsterdams grachtenpand

Hoe bent u op het idee gekomen een boek te schrijven met als aanleiding de KLM-huisjes?
Mijn partner heeft jarenlang bij KLM gevlogen en daardoor ken ik natuurlijk het fenomeen van de KLM-huisjes; de Delfts blauwe souvenirs zijn replica's van bestaande grachtenhuizen en nationale monumenten. Het viel me op dat vooral mannen deze huisjes sparen, en aanvankelijk wilde ik daar een documentaire over maken. Tijdens mijn research ben ik in bijna alle monumenten geweest die model hebben gestaan voor de KLM-collectie. Ik hoorde van de bewoners zoveel mooie verhalen dat ik al snel besloot om geen documentaire te maken, maar een boek. En toen dat eenmaal af was heb ik dat ik eigen beheer uitgegeven.

Waarover gaat het boek in het kort?
Little Kingdom by the Sea is een wandelgids in een handzaam miniformaat met de geheimen achter de gevels van de huisjes, en een plattegrond van o.a. Amsterdam, Delft en Leiden, met de locaties van de monumenten waarvan Delfts blauwe huisjes heeft gemaakt. De verhalen bieden je een kijkje in het leven van de bewoners van de huizen, die model hebben gestaan voor de KLM-collectie. 

Waarom moest dit boek geschreven worden? 
Verhalen over de geschiedenis zijn nooit uit de tijd, maar de manier waarop de verhalen verteld worden wel. Van elk huis heb ik de bewonersgeschiedenis vanaf de 17e eeuw tot nu beschreven, en ik ben daarbij vooral op zoek gegaan naar persoonlijke geschiedenissen zodat de lezers zich makkelijk met de hoofdpersonen kan identificeren. Bovendien spelen de waargebeurde verhalen zich af tegen het decor van de wereldgeschiedenis, of tegen de landelijke of plaatselijke geschiedenis. Daardoor pik je ongemerkt nieuwe onbekende kennis op. Ik ben altijd op zoek naar mooie persoonlijke verhalen, de werkelijkheid is vaak gekker dan je zelf kunt verzinnen.

Staan alle KLM-huisjes erin? 
KLM brengt elk jaar op 7 oktober een nieuw huisje uit, het aantal huisjes loopt precies gelijk met de leeftijd van KLM. De maatschappij is in 1919 opgericht en uiteraard staat huisje 95 dan ook in mijn boek, naast acht collector's items zoals het paleis op de Dam, De Waag in Gouda, Theater Carré en het Concertgebouw. Van de totale collectie staan 45 huisjes in Amsterdam, de rest staat verspreid over Nederland, en er is één huisje op Curacao. 

Hoe heeft u het voorbereidende werk aangepakt?
Na een eerste inventarisatie ben ik elk huis langs gegaan waarvan een Delfts blauwe replica is gemaakt. Bijna elk KLM-huisje heb ik in het echt bezocht en niet alleen de geschiedenis ervan beschreven maar vooral ook gezocht naar sterke altijd waargebeurde verhalen.Uitgebreid archiefonderzoek en interviews met (bouw)historici en de huidige bewoners leverden een schat aan mooie anekdotes op.

Wat maken de Amsterdamse grachtenpanden zo bijzonder? 
Veel van deze monumenten zijn vroeger gebouwd in opdracht van de nouveau riche, in de 17e eeuw viel hun smaak bij het gewone volk niet altijd in goede aarde, maar juist de mensen met geld huurden vaak goede architecten in om bijzondere huizen te laten bouwen. Achter de Delfts blauwe KLM collectie gaat de hele architectuurgeschiedenis van Nederland schuilt, met ontwerpen van Hendrick de Keijser, Jacob van Campen, Philips Vingboons en Pieter Post tot en met Berlage en Cuypers. 

Bij ieder pand is een verhaal. Kunt u een verhaal vertellen?
In een voormalig weeshuis in Leiden (KLM-huisje 44) vond ik ooit in een kast van de regentenkamer een 4,5 kilo zwaar stuk hout, dat als een blok aan het been van weeskinderen werd vastgemaakt als ze niet wilden werken en wegliepen.

In welk KLM-huisje zou u absoluut willen wonen? 
Huisje 69, een prachtig monument uit 1639, ontworpen door Philips Vingboons. Het is één van de eerste halsgevels die in Amsterdam zijn gebouwd. Niet alleen is het exterieur fantastisch, maar ook binnen waan je je in een privémuseum. De bijnaam van het monument is 't Witte Huys, en daar is niets teveel mee gezegd want het is werkelijk een schitterend stadspaleis. 

In welk huisje niet? 
Huisje 71 is een replica van een bordeel, nu bestaan er prachtige bordelen in Amsterdam maar dit pand aan het Singel is toevallig heel klein en heeft weinig geschiedenis.  

Hoe lang bent u met dit boek bezig geweest?
In totaal drie jaar. 

Tot slot, bent u na het schrijven van dit boek anders naar de Amsterdamse grachtenpanden gaan kijken?  
Ja, ik ben nog meer naar boven gaan kijken, en vooral als je met een bootje door Amsterdam vaart vallen je telkens nieuwe details op. En door het researchen en schrijven van Sterke Verhalen en Little Kingdom by the Sea, die overigens niet alleen over Amsterdam gaan, heb ik enorm veel kennis gekregen van onze eigen geschiedenis en architectuur. Ik hoorde de meest aparte verhalen zoals dat je door aan de gevels van huizen in Amsterdam te likken, kunt proeven hoe de gouden eeuw smaakte. Amsterdam had in de 17e eeuw namelijk een open verbinding met de Zuiderzee, het water in de stad was brak en werd gebruikt bij het aanmaken van de specie voor het metselen van de muren. Het zout in het grachtenwater is gekristalliseerd in de steen, en kan je nog steeds proeven door aan de muren te likken. Het klinkt als een sterk verhaal, maar op dit moment staat de Westerkerk bijvoorbeeld in de steigers omdat men veel last heeft van zoutkristallen in de muur. Dit zout trekt vocht aan waardoor de stuc aan de binnenkant van de muren komt.