Lisa Gardner schreef haar meest complexe thriller ooit

Het is misschien een van de kortste flapteksten op een thriller ooit. Met slechts drie zinnen wordt de lezer in het verhaal van Tot op de bodem gelokt, waarin een wereld wordt geschetst waarin niemand te vertrouwen is. Op wonderlijke wijze heeft Nicole Frank een auto-ongeluk overleefd. Als de politie haar verhoort, heeft ze het over een klein meisje dat bij haar in de auto zat. De politie kan echter geen spoor van dit meisje ontdekken, waardoor een raadselachtige zoektocht van start gaat.

Iedere dag zat ik achter mijn computer om zelf ook achter de oplossing van dit raadsel te komen. Kon ik mijn eigen personages nog vertrouwen?

Complex

De basis voor haar nieuwe thriller vond Gardner in een hoek die niet direct voor de hand ligt, hoewel ze haar thrillers doorgaans baseert op zaken die in het echt zijn voorgevallen. Ze las een artikel over het zogenaamde ‘post concussive syndrome’ dat met name bij American Football-spelers een veelvoorkomende afwijking is. Er zijn in de laatste jaren veel gevallen waargenomen waarbij spelers na hun professionele carrière zelfmoord pleegden, extreme woede uitbarstingen ervoeren of zelfs een complete verandering van hun persoonlijkheid hadden. ‘Toen ik de uitspraak van één van de spelers las dat hij een vreemde voor zichzelf was geworden, was het alsof er een knop bij me werd omgezet. Want hoe zou het voelen als je op een dag wakker wordt en je een vreemde voor jezelf bent? Als auteur breng ik zoveel tijd alleen door en speelt mijn leven zich ook voor een groot deel in mijn hoofd af, waardoor deze situatie ineens heel dichtbij kwam.’

Gardner creëerde door het artikel een vrouwelijk personage dat een aantal ernstige gevallen van hoofdtrauma in korte tijd ervaart, waardoor er een zoektocht naar het onbekende ontstond. Na een auto-ongeluk is Nicole volledig in paniek omdat haar dochter Vero vermist is, maar haar man ontkent dat zij kinderen hebben. ‘Dit was meteen ook het punt waar mijn plot stopte en ik mezelf allerlei vragen begon te stellen. Bestaat Vero wel of heeft Nicole last van waanbeelden? Deze thriller stak zo complex in elkaar, dat ik er bijna spijt van had dat ik dit verhaal ooit heb verzonnen,’ zegt de Amerikaanse auteur met een grote glimlach. Ze beschouwt het schrijfproces van Tot op de bodem als een van haar grootste uitdagingen tot nu toe. ‘Iedere dag zat ik achter mijn computer om zelf ook achter de oplossing van dit raadsel te komen. Kon ik mijn eigen personages nog vertrouwen? Bijvoorbeeld de verstandhouding tussen Nicole en haar echtgenoot Thomas, die op meerdere manieren geïnterpreteerd kan worden. We zijn erg kwetsbaar voor de mensen die we liefhebben, waardoor we volledig misleid kunnen worden.’

De kracht van research

Een van de favoriete dingen van de Amerikaanse is het doen van research. Gardner heeft contact met verschillende wetsdienaren die ook in deze thriller een grote rol spelen. ‘Ik duik ontzettend graag onder in de wereld die ik in mijn thrillers schets, zodat ik mijn scenario’s kan testen. Voor Tot op de bodem raakte ik geïntrigeerd door de mogelijkheid om zelf ‘valse’ vingerafdrukken te creëren door middel van handschoenen. De perfecte mogelijkheid om iemand genadeloos in een val te lokken en hem of haar een moord in de schoenen te schuiven.’ Terwijl Gardner haar scenario schetst, begint ze steeds enthousiaster te worden. ‘De discussie rondom 3D-printers is vandaag de dag ontzettend actueel geworden in de Verenigde Staten, doordat je door middel van plastic de meest onvoorstelbare dingen kunt maken. Het is zelfs mogelijk om de onderdelen van een handwapen te maken die je moeiteloos langs de douane op vliegvelden kan krijgen.’

Ondanks de mogelijkheden van de vooruitstrevende technologieën, besloot Gardner om haar agenten ‘old school’ politiewerk te laten verrichten in de regio van New Hampshire. ‘In het berggebied van New Hampshire kun je niet zomaar een dienst oproepen ter versterking, laat staan dat je genoeg mazzel hebt om camerabeelden als bewijsmateriaal te hebben. Nee, dan wordt het meer huis-tuin-en-keuken wetenschap waarbij jouw eigen instinct één van de belangrijkste gereedschappen is. Het begrijpen van de menselijke natuur is in deze thriller één van de grootste raadsels die opgelost moet worden.’  

Voor haar nieuwe manuscript is ze al volop bezig met praktijkonderzoek. ‘Voor mijn nieuwe thriller ben ik in de leer gegaan bij een spoorzoeker om een verhaallijn uit te kunnen werken om ontsnapte gevangenen op te kunnen sporen.’

Vertrouwen

In Tot op de bodem stipt Gardner aan hoe ons beeld van iemand die je liefhebt volledig kan veranderen, waarbij vertrouwen één van de belangrijkste thema’s is. ‘Nicky en Thomas leiden een geïsoleerd bestaan en hebben alleen elkaar in hun naaste omgeving. Daarmee komt de vraag bovendrijven of Thomas zijn vrouw niet met opzet isoleert van haar omgeving. In het verhaal komt Nicky langzaam bij haar positieven en wil ze meer over haar verleden weten. Als je jouw hart aan iemand geeft, leg je daarmee ook het vertrouwen in iemands handen. Het deed me denken aan een quote van de vader van Anne Frank die zei dat we nooit alles van elkaar kunnen weten, hoe goed we elkaar ook kennen. Als thrillerschrijver is dit een heel interessant fenomeen om te verwerken in een verhaallijn.’

Seriepersonages als extra familieleden

Tot op de bodem is het derde boek waarin seriepersonage Tessa Leoni haar opwachtig maakt, hetzij in een wat mindere aanwezige rol. Ook rechercheur D.D. Warren heeft een '15 seconds of fame’ moment in een bepaalde scène. Heeft Gardner zelf een favoriet personage in haar nieuwe thriller? ‘Om eerlijk te zijn is dat Tessa’s dochter, Sophie. Ze is voor mij het voorbeeld van een personage dat zo’n ontwikkeling heeft doorgaan nadat ze een traumatische ervaring heeft meegemaakt. En ik vind het nog steeds ontzettend grappig dat Wyatt, als stoere politieagent, diep in zijn hart bang is voor een pubermeisje.’  

Op Facebook deed ze een oproep aan haar fans om te zien welk seriepersonage zij moest verwerken in haar nieuwe thriller. De uitslag was verrassend. ‘Mijn lezers kozen massaal voor de FBI-profilers uit mijn eerste thrillers. Ik moest dus acht jaar terug in de tijd en las mijn eigen thrillers opnieuw. En natuurlijk dacht ik tijdens het lezen dat ik ze het liefst had willen herschrijven, maar het ging erom dat ik mijn eigen personages opnieuw leerde kennen, wat ook heel grappig was. Het voelde bijna als een familiereünie.’

Fobie

Gardner heeft in haar thuisland net de nieuwe thriller Find her gepubliceerd, een thriller waarin ze werd geconfronteerd met één van haar eigen fobieën, namelijk claustrofobie. ‘In deze thriller wordt een jong meisje ontvoerd en vastgehouden in een kist. Om zelf in een kist te liggen, ging me eigenlijk te ver. Dus ik bedacht voor mijzelf een alternatief door een rij eetkamerstoelen te rangschikken en daaronder te gaan liggen. Ik onderzocht gedurende een hele dag voor mezelf de mogelijkheden, hoe beweeg je bijvoorbeeld in zo’n kleine ruimte? Over elke ontvoeringszaak die ik las, was het terugkerende onderwerp de verveling waar de slachtoffers mee te maken kregen. Dus ik verzon spelletjes voor mijn personage, die ze binnen de afmetingen van de kist kon doen om zichzelf te vermaken. Mijn thrillers draaien om het oplossen van problemen, niet zozeer om de duistere kanten van misdaad.’

Fascinatie voor vreemde misdaden

Zodra de krant bij de familie Gardner op de mat valt, is Lisa de eerste in huis die hem bemachtigt. ‘De misdaadartikelen en met name de true crime gedeeltes worden nog net niet door mij verslonden. Maar ik lees ook People Magazine om enigszins in balans te blijven,’ grinnikt ze. Toch is het bijna altijd moord wat de klok slaat in huize Gardner, want de fascinatie voor misdaad is onontkoombaar als thrillerschrijfster. Terwijl we praten over een aantal vreemde zaken uit de misdaadgeschiedenis, vertelt ze over een ‘cold case’ die recent pas is opgelost en de basis gaat vormen voor een kort verhaal dat ze wil gaan schrijven. ‘Het is het verhaal van een studente die tot laat in de avond in de universiteitsbibliotheek was voor literatuuronderzoek. De volgende morgen werd haar levenloze lichaam aangetroffen in het trappenhuis. Ze was gewurgd, er werd geen bloed aangetroffen op de plaats delict en ze had geen sporen van afweer op haar lichaam. Het vreemde was alleen dat ze blootvoets was, haar witte tennisschoenen waren meegenomen. De zaak werd snel ‘koud’ doordat er geen relevante getuigen waren en cruciaal bewijsmateriaal uitbleef. Vijf jaar later bleek dat een willekeurige man haar om het leven had gebracht. En weet je waarom? Omdat hij een fetisj voor tennisschoenen had. Als ze die avond andere schoenen had gedragen, was ze nog in leven geweest. Bij zijn arrestatie troffen ze stapels witte tennisschoenen aan in zijn schuurtje en werden er videobanden van fitnesslessen in beslag genomen waaruit hij de beelden van witte tennisschoenen had geknipt. Dit is nu een voorbeeld van een zaak die aantoont dat wat in het echte leven gebeurt zoveel malen gekker zijn dan het wildste scenario in een thriller. Een recensent zou een thriller meteen kraken als je zo'n ongeloofwaardig scenario schetst.’  

Artikelen over vreemde misdaden liggen verspreid over haar bureau, is een uitstapje naar een true crime boek dan niet een keer verfrissend? We komen aan de praat over Ann Rule, het ultieme voorbeeld van een schrijfster die een verpletterende indruk maakte in het true crime genre door het boek The Stranger Beside Me te schrijven over de periode die zij doorbracht met seriemoordenaar Ted Bundy. ‘Ik heb Ann Rule één keer ontmoet, zij is echt mijn heldin binnen het schrijversvak. Maar ik zie mijzelf het niet gauw doen omdat het publiceren van een true crime boek vergelijkbaar is met een parcours waarin je je in allerlei bochten moet wringen vanwege de juridische aspecten. True crime is een vak apart, ik ben vooral heel erg goed met mijn eigen macabere gedachten die ik graag in een fictief verhaal verwerk.’  

Als ik Gardner tot slot vraag wat zij gedaan zou hebben als ze als thrillerschrijfster niet haar roeping had gevonden, antwoordt ze resoluut dat het iets in de richting van criminologie zou zijn geweest. ‘De psychologie achter misdaad fascineert me enorm. Ik ben niet erg goed in de tactische kant van politiewerk, ik ben bijvoorbeeld een slechte schutter. Het gaat mij niet alleen om het waarom achter een misdaad maar ook welk verhaal er schuilt achter een overlevende van een gruwelijk delict.'