Lola Randl: ‘Tuinieren maakt me helemaal gek’

DE STAD

‘In de stad is altijd alles maar hetzelfde. Dat heb ik willen ontvluchten. Altijd maar dezelfde mensen, met altijd maar dezelfde projecten, altijd maar de perfecte kleding, altijd maar de juiste ideeën. Op het platteland was er leegte. Ik kende helemaal niemand, er waren geen cafés, ik had geen idee wat voor gesprekken ik moest voeren. Het was een en al leegte en ik was gretig om die te vullen.’

HET PLATTELAND

‘Er is zoveel ruimte. Je denkt dat je nu, eenmaal op het platteland, vrij bent. Maar al snel kom je erachter dat de andere dorpsbewoners precies weten wanneer je thuis bent gekomen. Ze weten wie je op bezoek krijgt. Ze weten dat je de was buiten in de regen hebt laten hangen. Ze checken of je je stoepje wel goed geveegd hebt. Zelfs in het bos ben je niet alleen: er sluipt altijd wel ergens een jager rond met zijn verrekijker. In het begin heb je niet door dat je zoveel geobserveerd wordt. Maar als je je eenmaal beseft dat dit het geval is, dan is het erg pijnlijk om je te realiseren dat ‘anderen in de gaten houden’ bijna het enige is waar de mensen in geïnteresseerd zijn.’

DE FILM

‘De film Von Bienen und Blumen is een poging om antwoord te vinden op de vraag: ‘Hoe willen we leven?’ In onze samenleving is er een groot aantal mensen dat - in theorie tenminste - vrij is om te beslissen hoe haar of zijn leven eruit zou moeten zien. Dat is een privilege, maar tegelijkertijd ook een last. Er zijn simpelweg veel te veel mogelijkheden om uit te kiezen.’

HET BOEK

‘De tuin is een hoofdpersonage in het boek, maar was dat ook al in de film. Toch zou ik niet willen zeggen dat tuinieren het belangrijkste onderwerp is, in allebei de gevallen niet. In De grote tuin zijn de neuroses van de hoofdpersoon het belangrijkste onderwerp. Maar ook dat je het grote kan zien in kleine dingen, zolang je tenminste maar kijkt naar de natuur. Dan zie je dat alles een ecosysteem is.’

TUINIEREN

‘Wonen op het platteland zorgt ervoor dat je veel kennis vergaart over planten en dieren. Iedereen die een huis heeft op het platteland, heeft ook een tuin. Mijn moeder is erg gepassioneerd over tuinieren, dus het is onvermijdelijk om haar te horen praten over verschillende manieren om de beste compost te maken. Of hoe je de wortels het beste kunt verzorgen. Of wat je allemaal met walnoten kunt doen. En écht iedereen heeft wel tips om mollen en slakken te bestrijden.’

PASTINAAK

‘De pastinaak is de meest theatrale groente uit de tuin, hoewel de spaghettipompoen mijn favoriete groente is. De pastinaak groeit het hele jaar door. Hij kan soms zelfs wel twee jaar onder de grond blijven zitten. Ze kunnen ook nog eens ontzettend groot worden, zonder dat je ze ziet. En uiteindelijk smaken ze lekker zoet.’

OOST/WEST

‘Of mensen nu uit de stad komen of uit een andere plattelandsgemeente, ze brengen hun eigen ideeën mee over wat ‘het platteland’ nu eigenlijk is of zou moeten zijn. In het geval van Duitsland speelt ook de historische laag een belangrijke rol. Het land is 41 jaar lang verdeeld geweest in ‘oost’ en ‘west’. De Muur stond er maar liefst 28 jaar en is nog maar zo’n 30 jaar geleden gevallen. Maar nog steeds is de scheiding tussen oost en west duidelijk aanwezig. Vaak wordt vergeten dat het Duitsland van voor de Muur ook niet een en hetzelfde land was. Er waren al hele grote verschillen en die zijn er nog steeds.’

ONTSNAPPING

‘Er is geen goed of fout. Het gaat om de ontsnapping. Sommige mensen vluchten van het platteland naar de stad. Anderen vluchten van de stad naar het platteland. Sommige mensen zeggen dat vluchten geen oplossing is voor je problemen. Maar ik denk dat vluchten wel een oplossing kan zijn. En dat het een goede oplossing is.’

THERAPIE

‘De therapeute waar de hoofdpersoon uit De grote tuin naartoe gaat, is niet echt een grote hulp voor haar. Het kan voor sommige mensen erg waardevol zijn om een therapeute te bezoeken, maar het blijft een uitdaging om de geest te genezen met de kracht van de geest. Daarom is tuinieren voor sommigen juist een erg goede bezigheid om lichaam en geest bij elkaar te brengen. Maar ik moet toegeven: tuinieren maakt mij helemaal gek. Het is niet dat ik het niet geprobeerd heb, maar ik kan het gewoon niet. Na een paar minuten ren ik weg. Schrijven over tuinieren, daarentegen, is een veel betere therapie voor mij.’

HOOFDSTUKKEN

‘Op het eerste gezicht lijken de korte hoofdstukken in De grote tuin willekeurig opgeschreven. Dat maakte het voor mij gemakkelijk om van het ene naar het andere onderwerp te springen. Maar uiteindelijk is er toch zeker zoiets als een verhaallijn. De volgorde van de inhoud en de hoofdstukken is dus helemaal niet zo toevallig gekozen. Wat aan het begin heel makkelijk leek, zorgde tegen het einde wel voor verschillende uitdagingen.’

ROMANSCHRIJVEN

‘Ik blijf romans schrijven. Mijn tweede roman is net verschenen in Duitsland: Die Krone der Schöpfung. Voor mij lijkt het of je als oudere filmmaker het heel moeilijk hebt om hetzelfde te bereiken als vroeger. Terwijl schrijvers vaak beter lijken te worden als ze ouder worden. Zij moeten hun beste werk nog maken. Misschien is het een indruk die ik nu heb, vanuit de positie waar ik nu sta. Als ik echt wil weten hoe dit zit, dan zou ik ook films moeten blijven maken.’

DUURZAAM

‘Het was erg interessant om te ervaren hoe erg de film- en boekenwereld van elkaar verschillen. Romans lijken wel duurzamer dan films. Een film gaat meestal in première op een groot festival. Als de film eenmaal in de bioscoop is, heeft hij maar een paar dagen om zich te bewijzen. Als de film niet goed genoeg bezocht wordt, dan is deze snel weer uit de bioscoop verdwenen. Ik was dus erg verrast hoe stilletjes een boek de wereld binnenkruipt en er veel langer blijft hangen. Na een jaar is een film meestal wel vergeten, terwijl een boek nog een heel leven voor zich heeft.’

Auteursfoto via A.W. Bruna Uitgevers.