Mary Beth Keane wil lezers een bijzonder gevoel geven

Aan huis gekluisterd   

Hoewel Mary Beth Keane eigenlijk op een boekenbeurs in Arizona de nieuwe paperbackuitgave van haar vorige zomer verschenen roman zou moeten promoten, zit ze aan huis gekluisterd. Net als in Nederland, worden in de Verenigde Staten grote evenementen afgelast vanwege het coronavirus. ‘Het gooit echt ieders leven overhoop,’ vertelt de schrijfster. ‘Voor mezelf maak ik me geen zorgen, maar ik probeer wel afstand te houden tot mijn ouders die een dagje ouder zijn. Ze wonen naast ons. De kinderen zijn gewend om heen en weer te gaan, maar die houd ik voor de zekerheid maar binnen. Mijn moeder kwam pas wel een glas wijn drinken: zij op de veranda en ik binnen, met een glazen wand tussen ons in.’  

Keane vindt het jammer dat haar boekentour niet door kan gaan, maar beseft zich dat de situatie voor debutanten nog veel erger is. ‘De verschijning van je boek raakt al ondergesneeuwd door al het nieuws over het coronavirus, maar je kunt ook niet eens op pad om je boek te promoten. Dan heb je jaren aan je boek gewerkt, verschijnt het eindelijk, maar kun je verder niks.’ Zelf stort Keane zich maar op het schrijven van nieuw werk. ‘Al moet ik dat wel doen voordat de kinderen wakker zijn, want het is een drukte met iedereen in huis.’  

Vraag me nog eens  

Het internationale succes van Vraag me nog eens, kwam voor Keane als een verrassing. Het werd nog spannender, omdat dit haar meest persoonlijke boek is. ‘Er zijn parallellen te vinden met mijn eigen leven,’ legt Keane uit. ‘Zo zijn mijn ouders bijvoorbeeld van Ierse komaf en ben ik opgegroeid in Pearl River, een klein stadje in New York. Tegelijkertijd lijken veel mensen niet te begrijpen wat een schrijver doet. Dat sommige aspecten overeenkomen met mijn eigen leven, wil niet zeggen dat ik mijn verbeelding niet meer gebruikt heb. Ik schrijf vooral over gebeurtenissen en emoties die in mijn eigen leven hadden kunnen voorkomen.’  

Juist die gebeurtenissen en emoties blijken heel erg herkenbaar te zijn voor lezers overal ter wereld. Keane: ‘Sommige lezers zeiden tegen me: “Dit had mijn familie kunnen zijn.” Dat vond ik erg ontroerend om te horen. Ik had geen idee dat anderen ook maar iets zouden geven om deze mensen uit mijn roman. En nu wordt het verkocht in 21 landen. Het is heel fijn dat zoveel mensen zich kunnen identificeren met de personages in het boek.’  

Ierse afkomst  

Ondanks dat zo veel lezers het verhaal herkenbaar vinden, speelt de Ierse afkomst een grote rol in Vraag me nog eens. ‘Toch is dat niet iets waar ik bewust voor heb gekozen,’ legt Keane uit. ‘De Ierse afkomst van mijn ouders vormt een deel van mijn identiteit waar ik niet veel over nadenk. Ik denk er net zomin over na als over ‘lang zijn’ bijvoorbeeld. Maar de Iers-Amerikaanse cultuur is wel de cultuur die ik het beste ken. Het is de cultuur waar ik met autoriteit over kan schrijven.’  

Toch vindt Keane niet dat je als schrijver moet hebben meegemaakt waarover je schrijft. ‘Vooral de laatste tijd lijken we meer discussie te voeren over wie het recht heeft om een bepaald verhaal te vertellen,’ licht ze toe. ‘Sommige auteurs lijken rekenschap te moeten afleggen voor het verhaal dat ze willen vertellen. Wat mij betreft hoef je niets te hebben meegemaakt waarover je schrijft, zolang het maar goed gedaan is.’  

Romeo en Julia  

Hoeveel kan een persoon of een gezin aan, dat is een belangrijke vraag die speelt in Keanes roman. ‘Die vraag kwam in me op toen ik - lang geleden - Romeo en Julia had gelezen. Wat zou er gebeurd zijn als Romeo en Julia aan het einde in leven waren gebleven? Wat zou het betekenen voor die twee families, waartussen allerlei vreselijke dingen waren voorgevallen, maar toch op een of andere manier door één deur moesten. Met die gedachte heb ik lang rondgelopen en met die gedachte probeerde ik Kate en Peter vorm te geven.’  

De problemen waar de familie Gleeson en de familie Stanhope mee kampen, zijn misschien niet alledaags. Toch gaat de roman voor Keane grotendeels over het dagelijks leven. ‘Ik ben erg geïnteresseerd in het dagelijks leven, omdat het zo sterk verbonden is met klasse. Welk beroep we uitoefenen, bepaalt in grote mate wie we zijn. Het speelt door in elke beslissing die je neemt: van de kleding die je koopt tot hoeveel zorgen je je maakt. Ik ben gefascineerd door de manier waarop mensen beslissingen nemen, ook al leven ze onder dezelfde omstandigheden. Als je kijkt naar dagelijkse beslommeringen van mensen, dan hebben we veel meer met elkaar gemeen dan op het eerste gezicht lijkt.’   

Universeel thema  

De manier waarop in veel gezinnen wordt omgegaan met alcoholisme, is zo’n overeenkomst. ‘De manier waarop de personages met problemen omgaan, was volgens mijn redacteur typisch Iers,’ legt Keane uit. ‘Thema’s als alcoholisme of geestelijke gezondheid worden niet besproken. Er wordt amper hulp gezocht bij familie, laat staan bij mensen van buitenaf. Mensen blijven met issues dealen, ook al lijken ze naar de buitenwereld toe genoeg plezier te hebben. Juist die manier van omgaan met problemen, die blijkt heel erg herkenbaar voor veel lezers.’  

Jeugdproblemen blijven bij veel mensen een leven lang doorwerken, constateerde ze ook. ‘Toen ik de veertig naderde, realiseerde ik me dat veel dingen waarvan ik dacht dat ze achter me zouden liggen toch nog een rol speelden. Zo is alcoholisme niet per se een probleem uit mijn eigen jeugd, maar ik zag het wel binnen mijn cultuur. Ik kreeg mijn eerste drankje op mijn twaalfde. Nu houd ik van een goed glas wijn, maar ik heb geen alcoholprobleem. Anderen, die op dezelfde manier zijn opgegroeid, ontwikkelen wel een alcoholprobleem. Ik vind het interessant om te onderzoeken waar dat verschil vandaan komt.’   

Onderzoek  

Keane dook niet alleen in binnenwerelden om emoties te onderzoeken, maar ook in de geschiedenis. De twee vaders uit de roman, Francis en Brian, zijn allebei politieagent in de jaren zeventig. Keane deed volop onderzoek naar hoe het in die tijd was om agent te zijn. ‘Om te beginnen probeerde ik zoveel mogelijk erover te lezen,’ vertelt ze. ‘Sommige boeken waren te wetenschappelijk, andere memoires gingen te veel over zaken die de agent in kwestie opgelost had. Ik was vooral geïnteresseerd in hoe agenten omgaan met de trauma’s die ze ongetwijfeld oplopen. Gelukkig waren er ook veel agenten in mijn kennissenkring, dus ik kon hen van alles vragen. Ze vertrouwden me genoeg om te delen op welke momenten ze bang waren. Ze deelden gedachten die ze nog nooit eerder met iemand hadden gedeeld.’  

Toch was Anne Stanhopes perspectief het perspectief waar Keane de meeste moeite mee had. ‘Ik wilde geen enkel aspect van haar geestelijke gesteldheid verkeerd weergeven, om mensen niet te kwetsen. Tegelijkertijd wist ik niet hoe zij zich voelde, dus ik ging met veel patiënten in gesprek om een idee te krijgen.’ Wat Keane het meest verwonderde, was hoe goed mensen met een geestesziekte konden functioneren. ‘De manier waarop zij zich door het leven begeven, is eigenlijk een soort performance. Ze gaan naar werk, doen hun best, maar ondertussen lijden ze zwijgzaam. De mentale kracht die het moet kosten om iedere dag die show op te voeren, die is enorm. Ik denk dat mensen met psychische problemen eigenlijk mentaal veel sterker zijn dan we denken.’  

Instinctief  

Keane definieert haar manier van schrijven als instinctief. ‘Mijn onderbuikgevoel zegt me wanneer ik op de goede weg ben,’ vertelt ze. ‘Bij dit boek had ik al een eerste versie af, zonder te weten waar het nu precies over ging. De personages waren er, en de dingen die ze deden, maar ik had nog geen idee waar het verhaal nu echt om draaide. Ik dacht dat het om liefde zou gaan, maar het duurde drie jaar voordat ik me realiseerde dat het om vergeving ging.’ Keane had dit boek dan ook twee keer opzij gelegd, voordat ze het goed genoeg vond. ‘Pas toen ik het vijf maanden had laten liggen, zag ik helder voor me hoe het boek moest worden. Dat was vreselijk frustrerend. Niet alleen voor mij, maar ook voor mijn partner die me continu over mijn boek moest aanhoren.’  

Nu praat ze met een groepje bevriende auteurs over literatuur en schrijven, maar als kind was het haar moeder die haar moest aanhoren. ‘Voordat ik kon schrijven dicteerde ik al verhalen aan mijn moeder,’ zegt Keane. ‘Als ze het dan voorlas en dingen moest veranderen, raakte ze geïrriteerd. Toch bleef die drang om te willen schrijven. Hoe het precies gekomen is weet ik niet, want mijn ouders zijn geen lezers. Wel ging ik vaak naar de bibliotheek, omdat we niet te veel tv mochten kijken. Ik weet nog dat ik een boek las waar ik een bijzonder gevoel van kreeg. Dat gevoel wilde ik ook ooit aan anderen geven.’ 

Auteursfoto © Nina Subin, verstrekt door uitgeverij Signatuur