Matt Wesolowski: 'Het is een heel nieuwe manier van verhalen vertellen'
Een podcast in romanvorm. Waarom heb je niet gewoon de podcast Six Stories gemaakt?
'Ik zou niet weten hoe ik een podcast moet maken! Maar ik was wel gefascineerd door podcasts: het is een heel nieuwe manier van verhalen vertellen. Vooral het eerste deel van Serial heeft me gegrepen. Wat zou er gebeuren als ik een verhaal schreef in deze stijl? Zou dat werken? Ik besloot het gewoon te proberen. Ik luisterde naar enkele afleveringen van Serial en schreef ze op als verhaal. Ik kopieerde het ritme: wanneer was er muziek, wanneer werd er verteld, wanneer kwamen de getuigen aan het woord. Bij Six stories maakte ik gebruik van datzelfde ritme. Het schrijven begon eigenlijk gewoon voor de lol, maar liep op een gegeven moment een beetje uit de hand.'
En hoe ben je op het idee gekomen voor dat verhaal?
'Wat ik goed vond aan Serial, was dat het geen groot glamoureus verhaal vertelde. Het verhaal werd erg subtiel en betrokken verteld. Ik vroeg me af wat er zou gebeuren als een soortgelijk verhaal zich zou afspelen in het noorden van Engeland. Wat ik interessant vond waren de verschillende perspectieven op één gebeurtenis. Dat herkende ik wel een beetje in de verhalen die ik hoorde van de kwetsbare jongeren met wie ik werk. Bij hen zie ik altijd hoe anders ze een bepaalde gebeurtenis kunnen beleven. Wat voor de een niets voorstelt, heeft een enorme impact op een ander. Die parallel legde ik op een moordzaak: hoe anders ervaart iedere tiener een moord. En dan gaat het niet om de moord zelf, maar alle details eromheen.'
Eén lichaam
Zes getuigenissen
Welke is waar?1997. Scarclaw Fell. Het lichaam van tiener Tom Jeffries wordt gevonden. Als doodsoorzaak vermoedt men een noodlottig ongeval. Maar daarvan is niet iedereen overtuigd. Wat er daadwerkelijk gebeurd is in de bosrijke omgeving van Scarclaw ligt besloten in de herinneringen van een hechte vriendenclub en wat vage getuigenissen van mensen in de omgeving.
2017. De mysterieuze onderzoeksjournalist Scott King, wiens podcastserie van complexe misdaadzaken de populariteit van Serial overstijgt, is een cultfiguur op internet. In een serie van zes interviews probeert King erachter te komen hoe de dynamiek in een groep tieners en de mythische geschiedenis van de Fell hebben geresulteerd in de dood van Tom Jeffries.
Six stories is vertaald door Ineke de Groot
En wie van hen is schuldig?
'Eigenlijk zouden ze het allemaal gedaan kunnen hebben, of zelfs nog iemand anders, iedereen had wel redenen om het te doen. Iedereen heeft wel een Tom Jeffries gekend, hij is een soort mengelmoes van allemaal echte mensen. Om eerlijk te zijn kwam ik er zelf ook pas bij het laatste hoofdstuk achter wie het gedaan had. Tegen de tijd dat ik bij hoofdstuk 5 was, realiseerde ik me dat ik alle verdachten eruit geschreven had. Wie had hem vermoord en waarom? Misschien wist ik het onbewust wel, maar pas bij het herschrijven heb ik nog extra hints verstopt.'
De vertelstem vanuit jongeren ligt je erg goed. Hoe komt dat?
'Om de stem goed te krijgen, heb ik mijn eigen ervaring als tiener gebruikt. Maar door mijn werk met kwetsbare jongeren, kom ik veel in aanraking met die leeftijdsgroep. Hun interactie is heel erg interessant. Mensen zeggen vaak dat jongeren niet geïnteresseerd zijn in verhalen, dat ze alleen maar op hun telefoon zitten. Maar ook daar worden verhalen verteld, al is het op een andere manier. Ik hoor de meest geweldige en enge verhalen van de jongeren met wie ik werk. De orale verteltraditie is nog steeds heel groot. Een jongere die het spannendste verhaal kan vertellen, wordt algauw de "leider" van de groep en daar kunnen andere jongeren dan weer last van krijgen.'
Pesten speelt een grote rol in het verhaal. Waarom is dit een belangrijk onderwerp voor je?
'Als kind was ik echt een buitenbeentje en ik ben enorm gepest. Door mijn persoonlijke ervaring, en door mijn ervaring in het werken met kwetsbare jongeren, weet ik hoeveel impact dat kan hebben. Als volwassenen zien we de ernst ervan nog wel eens over het hoofd. Kinderen die gepest zijn, gaan zelf vaak later ook pesten. Die vicieuze cirkel is enorm verraderlijk. Door dit serieus te nemen kunnen we kinderen beter helpen. Alleen maar zeggen dat het bij opgroeien hoort, helpt niet.'
Hoe kijk je nu terug op die periode, dat je als kind werd gepest?
'Als ik daaraan terugdenk, dan vraag ik me wat ik zou doen als ik die mensen nu tegenkom. Ik voel dan nog steeds woede opkomen. Ergens wil je ze terechtwijzen: "Kijk wat er van me geworden is, ik doe het supergoed, jullie zaten ernaast met je gepest." Maar nu leer ik mijn zoon dat, als hij gepest zou worden op school, hij de pestkoppen beter kan negeren. Want eigenlijk zijn pestkoppen enorme lafaards: pesten komt alleen maar voort uit onzekerheid.'
'Ik hoor de meest geweldige en enge verhalen van de jongeren met wie ik werk. De orale verteltraditie is nog steeds heel groot.'
In jouw geval is onzekerheid nergens meer voor nodig: je boeken zijn een enorm succes. Hoe voelt het, nu je 'experiment' zo goed gelukt is?
'Het is een gekkenhuis. Het experiment was bedoeld voor één boek. Eigenlijk wilde ik altijd horrorschrijver zijn, maar ik werd overal afgewezen. Toen ik het idee kreeg voor Six stories, had ik eigenlijk nooit echt veel misdaadromans gelezen. Six stories was mijn eerste poging in een ander genre. Het succes ervan voelt tegelijkertijd aan als een mislukking als horrorschrijver. Maar ik ben dolblij dat crime, met een vleugje horror, in de smaak valt.'
Zou je niet terug willen naar horror?
'Ik kan horror nooit helemaal achter me laten. In eerste instantie had ik ook geen horror in Six stories geschreven, maar het verhaal begon me een beetje te vervelen. Op een dag was ik wat op internet aan het struinen en las ik over de mythologie van de Inuit. Zo ontdekte ik Qalupalik, het monster dat onder water leeft en kinderen naar het water lokt. Het is een interessant monster, omdat er over de hele wereld zoveel verschillende versies van haar bestaan. Of het nu in Duitsland is, Engeland of Nederland: er is altijd wel een monster dat onder water leeft. Eigenlijk zijn het gewoon manieren om onze kinderen te leren weg te blijven van open water. Maar ik besloot dat monster in het verhaal te verwerken en het pakte erg goed uit.'
Horror lijkt me niet alleen een les. Wilde je de lezers niet gewoon ook een beetje bang maken?
'Ja, natuurlijk! Eng schrijven is puur vakmanschap. Het is zo krachtig, ik vind het heerlijk om zelf te lezen. Je moet de grens opzoeken tussen afkeer en angst. Het is makkelijk om ontzettend ranzige, bloederige scènes te schrijven, maar echt enge scènes is ontzettend moeilijk. Het moet zó eng zijn dat de lezer ’s nachts niet meer naar de wc durft.'
Maar het was dus eigenlijk nooit je bedoeling om een serie te maken?
'Klopt. De uitgever vroeg me om een tweede deel te schrijven. Ik zei meteen "nee". Maar na een tijdje kreeg ik toch een idee dat goed in het concept paste. Ik was naar een podcast aan het luisteren over een jong meisje dat haar vriendje had ingehuurd om haar ouders te vermoorden. Daarna las ik over "black-eyed kids", kinderen met zwarte ogen, een soort geestverschijning van een kind dat aanbelt en om eten vraagt. Toen ging het leven en kwam de inspiratie vanzelf. Hydra is het tweede deel. In Engeland zitten we inmiddels op vijf delen.'
'De uitgever vroeg me om een tweede deel te schrijven. Ik zei meteen "nee".'
Hoe ben je ooit begonnen met schrijven?
'Voor Six stories had ik nooit iets uitgegeven, maar ik schreef al sinds ik een kleine jongen was. Schrijven was het enige waarin ik geïnteresseerd was. Ik ben vroeg gestopt met school, ik wilde alleen maar schrijven. Ook als we voor school een verhaal moesten schrijven, maar ik vond het onderwerp niet leuk, dan liet ik het zitten. Als kind heb ik ook erg veel gelezen. Ik was een angstig kind, en lezen en schrijven waren mijn ontsnapping. Ik heb altijd al schrijver willen worden, als puber riep ik dat vaak genoeg tijdens een avondje drinken. Pas als volwassene begon ik het schrijven serieus te nemen. En nu probeer ik mezelf met ieder boek te verbeteren. Juist omdat het mijn droom is, werk ik extra hard om steeds beter te worden.'
Naast het schrijven werk je dus met kwetsbare jongeren, hoe is dat gekomen?
'In mijn twintiger jaren heb ik een lerarenopleiding gevolgd en ging ik Engels geven. Om een of andere reden levelde ik goed met de kinderen. Daarom stuurden andere leraren op een gegeven moment ook de kinderen uit hun klas die vervelend waren naar mij toe. In plaats van ze meteen op hun kop te geven, ging ik een gesprek met hen aan. Het lesgeven zelf gaf me niet zoveel voldoening, maar de gesprekken met die lastige kinderen wel. Dus besloot ik me daar volledig op te richten.
Het is niet zo dat ik denk dat ik de lastige jeugd van die kinderen kan herstellen. Maar ik kan wel goed naar ze luisteren. Deze kinderen hebben van jongs af aan te horen gekregen dat ze niks waard zijn, dat ze slecht zijn, niet goed genoeg. Er wordt tegen hen geschreeuwd, of erger nog. Ik luister, oprecht. Ik ben bijvoorbeeld van bepaalde soorten muziek gaan houden, omdat die jongeren me erop wijzen.'
En je bent kickbokser?
'Ik heb een zwarte band, maar kickboksen doe ik puur voor de hobby. Ik vind het een heerlijke work-out om te trainen, maar ik ga niet de ring in. Maar toch is het ook ergens een uitlaatklep voor dat gepeste kind dat ergens nog in me zit.'
Wat lees je zelf in je vrije tijd? Wat zou je aanraden aan je volgers op Hebban.nl?
'Ik heb net The Last House on Needless Street uitgelezen van Catriona Ward. Zij is echt een geweldige schrijfster. Het was beangstigend, verdrietig en mooi tegelijk. Ik hou enorm van boeken die me op een bepaalde manier pijn doen, die me een emotionele stoot geven.'
Auteursfoto © Donna Lisa Healy, via A.W. Bruna Uitgevers
Winactie
Ben je benieuwd geworden naar deze debuutthriller van Matt Wesolowski? Eerder kon je op Hebban al een sneak preview van het boek lezen, maar nu kun je het ook winnen! In samenwerking met A.W. Bruna Uitgevers mogen we 5 exemplaren weggeven. Ga naar de winactie om te zien hoe je kans maakt!
