Matthew Quirk: ‘Veel politici hebben hun ziel aan de duivel verkocht’

Matthew Quirk is klein van stuk. Keurig in ’t pak. Uiterst beminnelijk. Een warme stem. Een man die iedereen meteen aardig of zelfs aandoenlijk vindt. Qua uiterlijk het tegendeel van iemand die zich met rechte rug en grote mond staande weet te houden tussen de zakenhaaien en Gordon Gekko’s van Washington en Wall Street. Toch heeft hij jarenlang in hun midden doorgebracht. Het leverde hem een schat aan inside-informatie op die goed van pas kwam toen hij in 2010 begon aan zijn debuutroman De 500. Een titel die ontleend is aan het aantal mensen in Washington dat enorme invloed heeft. Vijfhonderd mensen die er echt toe doen, Vijfhonderd mensen die met macht, geld en chantage iedereen in hun zak hebben: industriëlen, geldmagnaten, politici, senatoren en rechters. Vijfhonderd mensen die de koers van Amerika bepalen.

KERN VAN HET VERHAAL
In tegenstelling tot veel andere auteurs heeft Matthew Quirk geen enkele moeite om de kern van zijn verhaal in enkele zinnen weer te geven: “Het verhaal draait om een jonge ambitieuze student die naar de grote stad gaat en die zijn ziel aan de duivel verkoopt. Het is een klassiek gegeven dat je onder andere in Faust van Goethe tegenkomt en in Wall Street van Oliver Stone. En natuurlijk in The Firm van John Grisham, waar mijn boek veel mee vergeleken wordt. Een groot compliment.”

AUTOBIOGRAFISCHE GEGEVENS
De keuze om zijn verhaal te laten afspelen in de politieke slangenkuil van Washington, kwam voort uit zijn jarenlange werk als politiek verslaggever in Washington. In zijn boek maakt Quirk dankbaar gebruik van al zijn kennis. Voor de levensloop van zijn hoofdpersoon Mike Ford put hij royaal uit zijn eigen leven en ervaringen. Een stukje autobiografie binnen de fictieve wereld van het boek. De kleine Matthew werd in 1980 geboren in New Jersey (New York). Als jongetje was hij niet goed in sport, wat maakte dat hij een fanatiek lezer werd. Verder had hij een normale jeugd. Wat lichte vergrijpen brachten hem in aanraking met de sterke arm der wet.
Quirk: “Het was het leven dat ik in mijn boek aan mijn hoofdpersoon Mike Ford heb toegedicht. Ik kom uit een Iers-Amerikaanse familie waarin iedereen dol is op het vertellen van verhalen. Als kleine jongen zat ik aan de keukentafel altijd ademloos te luisteren naar mijn ouders en twee broers. Daar heb ik geleerd alles met zelfspot en een humoristische kijk op het leven te zien.”

VRIENDEN BIJ DE FBI EN CIA
Na de middelbare school ging Matthew naar Harvard waar hij literatuur en geschiedenis ging studeren. Ook nam hij er lessen in creatief schrijven. Het gevolg was dat hij net als Mike Ford, de hoofdpersoon uit De 500, voor de universiteitskrant ging schrijven. Quirk: “Dat was een heel professionele publicatie, The Atlantic Monthly. Toen er een nieuwe eigenaar kwam, zocht hij naar jong talent dat kon zorgen voor de politieke verslaggeving in Washington. Ik werd uitgekozen om politici te interviewen en achtergrondartikelen te verzorgen. Al snel werd ik in het wereldje opgenomen en was ik vaste gast op allerlei party’s van politici. Ik was super jong, maar dat is normaal in Washington. Binnen de kortst mogelijke tijd had ik vrienden bij de FBI en de CIA. Ik had een vriend die voor Donald Rumsfeld (minister van defensie van de VS onder president Bush) werkte. Ik leerde mensen in het Pentagon kennen en in de hoogste top bij de marine.”

GEHEIME INFORMATIE
“Het was een mooie tijd waarin ik tal van prachtige anekdotes hoorde en informatie kreeg die geacht werd geheim te blijven. Ik las drie dikke kranten per dag en schreef goede, met feiten gestaafde artikelen. Intussen schreef ik voor mezelf een boek. Het was een oefening, waar ik zes jaar over deed. Steeds als het boek klaar was, begreep ik pas waar het eigenlijk over ging en moest ik helemaal opnieuw beginnen. Maar op een bepaald moment heeft een vriend van mij een deel van het manuscript naar een literair agent gestuurd. Dat bleek goed voor mijn zelfvertrouwen. Ik verloor in die tijd mijn baan bij The Atlantic Monthly en drie dagen later kreeg ik bericht van mijn agent dat hij dolenthousiast was over het manuscript. Dat sterkte mij in het vertrouwen dat ik kon schrijven. Maar goed, het boek was niet echt bedoeld om gepubliceerd te worden. Ik heb na mijn ontslag al mijn spaargeld opgenomen en heb een paar jaar vrij genomen.”

OFF THE RECORD
“Dat nam niet weg dat ik in Washington zoveel dingen had gehoord die “off the record” waren, dat ik het zonde begon te vinden dat er niets met de informatie gedaan werd. Op een dag besloot ik een politieke roman te gaan schrijven en ditmaal wel met de intentie om hem gepubliceerd te krijgen. Ik koos de romanvorm omdat ik op die manier dingen kon opschrijven die werkelijk gebeurd waren, onder het mom van fantasie. Ik wilde niet dat men mij kon beschuldigen van ‘lekken’. Toen ik begon met het schrijven van het boek, bleek het een stuk lastiger dan ik dacht om er een samenhangend geheel van te maken. Met twintig anekdotes heb je nog geen roman. Maar ik had veel geleerd van mijn eerste boek en uiteindelijk heb ik een jaar gedaan over De 500. Tijdens het schrijven heb ik mezelf wel steeds voorgehouden dat als ik het verhaal spannend en fris voor de lezer wilde houden, dat ik dan zelf veel plezier moest houden in het schrijven. Daarom heb ik niet alles van tevoren vastgelegd. Het is leuk om jezelf tijdens het schrijven te verrassen met spontane invallen. Het echte werk kwam later pas toen ik ervoor moest zorgen dat alles klopte.”

GOUDHAANTJES
“In dit boek vertel ik iets over de jeugd, de studie en de opkomst van Mike Ford. Hij komt uit een arm milieu en heeft een criminele vader. Mike heeft in zijn jeugd een paar misstappen begaan. Maar hij is ook een briljante student al heeft hij torenhoge studieschulden. Zijn afkomst, zijn misstappen en zijn studieschulden zijn voor de meedogenloze professor Davies van de Davies Group (bureau voor strategisch advies in regeringszaken) aanleiding om hem in dienst te nemen. Hij wil Mike afhankelijk maken zodat hij zonder vragen alles zal doen wat Davies vraagt. Zelfs als het gaat om moord. Mike is als junior associate een voetveeg die zijn taken grotendeels zelf moet bedenken. Zo gaat het in werkelijkheid ook. Er is nauwelijks begeleiding. Degenen die zichzelf desondanks in de kijker weten te spelen, krijgen een gouden job. Dik salaris, enorme bonus, groot appartement en grote auto. Veel van de werknemers raken daar al snel aan verslaafd en doen echt alles, maar dan ook alles om hun luxe positie te behouden. Geld is de drijfveer. Moraal komt op de tweede plaats. Wat moraal betreft durven veel politici en lobbyisten nog zelden in de spiegel te kijken. Het is sowieso een wereld die ver buiten de realiteit staat. Ik ken een investeringsmaatschappij, D.E.Shaw, die in de jaren zeventig en tachtig medewerkers in de postkamer 80.000 dollar per jaar betaalde zonder hen te vertellen wat ze moesten doen. Het is bij veel Amerikaanse instellingen zo dat er constant eigen initiatief van je wordt verwacht. Je moet slijmen, rommelen en jezelf inlikken bij mensen die het voor het zeggen hebben. Het is een interessante manier van werken. Het leert je dat je carrière niet vanzelf in de lift komt als je goed werk levert, maar dat je constant moet knokken om hogerop te komen.”

MEEDOGENLOZE CONSULTANCYFIRMA
De 500 gaat over de jonge Mike Ford die zich aan zijn criminele milieu ontworstelt, gaat studeren aan Harvard en wordt uitverkoren om te komen werken bij de belangrijkste consultancyfirma van Washington, De Davies Group. Daar wordt hij ingewijd in de wereld van macht en manipulatie. Hij doet alles wat men vraagt en krijgt in ruil daarvoor een comfortabel leven met een mooi huis en veel geld. Hij wordt gedwongen om de misstappen en geheimen van beleidsmakers op te sporen en hen daarmee te chanteren. Het doel van de Davies Group is het beïnvloeden van De 500 machtigste mensen in Washington.
In ruil voor gunsten, geld en nieuwe wetten garandeert De Davies Group o.a. geheimhouding
van overspel, moord en pedofilie. Bij dit machtsspel is geen verschil meer tussen de mensen
die wetten maken en mensen die de wetten overtreden.
Quirk: “Voor dit boek heb ik rijkelijk kunnen putten uit mijn eigen ervaringen in het politieke circuit in Washington. In mijn boek noem ik de filosofie van de Davies Group kortweg MICE: money, ideology, compromise, coercion and ego. Ik heb over dat onderwerp ook een aantal artikelen geschreven. Mensen zeggen wel eens dat macht de belangrijkste drijfveer is van politici. Maar naar mijn idee is het geld en ego. Dat heb ik in mijn boek ook duidelijk naar voren laten komen. Met geld kan je in Amerika alles kopen: goederen, huizen, mensen. Alles, echt alles. Veel politici hebben zich vanwege het grote geld in een chantabele positie gebracht. Daar wordt veel misbruik van gemaakt. Maar het roept ook tegenreacties op. Kom niet aan hun geld en kom niet aan hun ego, want gekrenkte ego’s zijn in de wereld van politici, adviseurs en bankiers dodelijker dan pistolen.”

HENRY KISSINGER ALS VOORBEELD
Hoezeer fictie en realiteit elkaar naderen blijkt uit het feit dat Quirk een bestaande politicus als voorbeeld heeft genomen. Quirk: “Bij het modelleren van de ijskoude, meedogenloze professor Davies en zijn Davies Group had ik de controversiële Hanry Kissinger en zijn firma in mijn achterhoofd. Het is ongelooflijk dat hij zijn klanten contractueel verbiedt om tegen derden te zeggen dat ze met zijn firma in zee gaan. Niemand weet wat zijn bedrijf doet, maar toch stroomt het geld binnen. Voor mensen die in samenzwering en chantage geloven is Henry Kissinger Associates Inc. een onuitputtelijke bron. Hij is in de media zo vaak afgeschilderd als een rat die iedereen gebruikt dat het logisch lijkt dat klanten met dubieuze wensenlijstjes bij hem aankloppen. Kissinger is de architect van de koude oorlog. Ik heb Davies dingen achter de schermen laten doen die ik van Kissinger vermoedde. Als je bedenkt welke invloed die man had, lopen de koude rillingen je over de rug. Als reporter die moet proberen de waarheid boven water te krijgen, beland je in een nachtmerrie. Maar als schrijver van romans is het een verrukking omdat je kunt schrijven wat je wilt zonder een proces aan je broek te krijgen. Fantasie, haha!”

VOORKENNIS
“Verder had ik bij het creëren van de Davies Group de The Carlyle Group in gedachten, een hedgefonds uit Washington. Die hebben een groot aantal mensen uit het gouvernement in dienst genomen. Natuurlijk is het old boys netwerk van voormalige politici handig als je in de financiële wereld of die van de consultancy zit. Je weet als eerste welke bedrijven goede of slechte bedrijfsresultaten bekend gaan maken. Je weet als eerste welke wetten op het punt staan te veranderen, import of export bijvoorbeeld. Daarmee zijn miljarden dollars gemoeid.
Er zijn ondoorgrondelijke firma’s in Washington die zich inspannen om in het belang van financiële instellingen of industrieën te lobbyen. Denktanks bijvoorbeeld die in de loop van decennia zorgvuldig zijn opgebouwd, die een enorm netwerk en onbeperkte financiële middelen hebben. Die zetten zelfs politici en rechters onder druk, om bepaalde wetten doorgedrukt te krijgen. En zo zijn er David en Charles Koch, twee broers die miljardair zijn en die honderden miljoenen steken in extreem rechtse belangenorganisaties. Ze ondersteunen ook de Tea Party. Waar zoveel geld gespendeerd wordt, wordt heel wat achter de schermen geregeld, geloof dat maar. En natuurlijk is er sprake van corruptie en van chantage. Geloof dat maar. Als consultancyfirma’s bloed ruiken, vreten ze je op.”

POLITIEK, MOORD EN DOODSLAG
Hoewel De 500 ontegenzeggelijk een politieke thriller is, kan je het boek in twee delen opsplitsen. In het eerste deel worden de hoofdrolspelers geïntroduceerd, wordt de situatie in Washington onder de loep genomen, worden de machtsverhoudingen ontrafeld en wordt de opkomst van Mike Ford beschreven. Het tweede deel van het boek ontvouwt zich als een onvervalste actiethriller waarin gechanteerd, gemoord en achtervolgd wordt. Kogels vliegen in het rond, bloed spat alle kanten op en onthullingen van akelige geheimen volgen elkaar in hoog tempo op. Het resultaat is dat het tweede deel een stuk spannender, maar wel minder realistisch is. Quirk moet lachen: “Klopt! Haha. Ik heb in het begin van het boek vrij waarheidsgetrouw de gang van zaken in Washington beschreven. Inclusief de keiharde machtsverhoudingen, de machtsspelletjes die gespeeld worden, de honger naar geld en de chantage-achtige praktijken.
Maar op een gegeven moment moest het een keiharde thriller worden, waarin de maskers afvallen, waarin er kongsi’s zijn met de maffia, de wapens getrokken worden en waarin er moord op het menu staat. Het verhaal is dus geworteld in Washington, maar ik laat in mijn boek dingen gebeuren die in Washington natuurlijk geen dagelijkse kost zijn. Al moet je wel bedenken dat het vaak gebeurt dat er voormalige CIA-agenten in de machtige consultancyfirma’s werkzaam zijn. In mijn boek is dat Marcus die bij de Davies Group werkt. En dat soort mannen hebben wat minder scrupules en deinzen niet zo snel terug voor afluisteren, achtervolgen, chantage en “het vijandig doel” uitschakelen als gewone adviseurs. Zij zijn er voor opgeleid. Maar inderdaad, uiteindelijk gaat het in mijn boek wat ruwer toe dan in de realiteit. Alhoewel? Weet je, ‘a thriller really needs to thrill.’

En dat de goedbetaalde adviseur plotseling een soort actieheld wordt is wellicht wat over the top, maar ik wilde een boek schrijven dat ik zelf ook graag zou lezen. Ik las Marathon Man van William Goldman en daar heb ik van geleerd, dat vertelsnelheid en spanning soms belangrijker zijn dan alle andere elementen in het verhaal. De waarheid overdrijven mag best. Weet je, ik bied entertainment. Slim entertainment. De naakte waarheid kan je elke dag in de krant lezen. Ik heb een verhaal willen vertellen waar mensen van kunnen genieten.

MORAAL OP DE GLIJBAAN
In het begin van het boek is de student Mike Ford te koop. Hij doet alles om zijn schulden afbetaald te krijgen. Geen opdracht is hem te gek. Maar in de loop van het boek begint zijn geweten te knagen. Zijn keuze is alle materiële dingen verliezen of zijn zelfrespect behouden. Quirk: Wat ik heb geprobeerd is om het verhaal interessant te houden en om mijn hoofdpersoon voor een onmogelijke keuze te zetten. In het begin heeft hij wanhopig hard geld nodig. Hij wil niet per se een yuppie zijn. Maar in het belang van het verhaal moet hij de hele tijd aan zichzelf denken om niet ten onder te gaan. Mensen verwijten hem dat ook. Hij is niet de lelieblanke held, maar hij denkt de hele tijd aan zichzelf. Maar het is een glijbaan waar hij op zit. Steeds glijdt hij een stukje meer naar beneden. Hij draait mee in de draaimolen en uitstappen is bijna niet meer mogelijk. Hij bevindt zich in dezelfde positie als veel politici die ooit gunsten hebben aanvaard. Een terugweg is er niet.”

VOLGENDE BOEK
Een terugweg blijkt er wel voor Mike te zijn. Want hij zal terugkomen.
Quirk: “O ja, Mike komt terug. Ik zit momenteel tot aan mijn nek in het volgende boek. In De 500 laat ik Mike's broer op de achtergrond een rol spelen. In mijn nieuwe boek introduceer ik hem goed. Door hem komen we meer te weten over het karakter van Mike. En dat belooft heel interessant te worden. Mike zelf zal freelancer worden. Hij neemt wat klanten mee van de Davies Group die prijs stellen op een adviseur die integer is. Hij raakt ditmaal verzeild in de wereld van de privé beveiliging en is genoodzaakt om zich in onderwereld-kringen te begeven. Net als in De 500 laat ik op die manier weer zien dat er oneerlijkheid is op de zogenaamd betere kringen en dat er eerlijkheid bestaat in mindere milieus. Mensen zijn niet alleen goed of slecht. Omstandigheden bepalen voor een groot deel welke karaktereigenschap boven komt drijven. Dat geldt voor iedereen.”