Jan Van der Cruysse: De harde kern van het verhaal

‘De diamantroof van 2013 was wereldnieuws’, licht hij toe. ‘Op een avond kregen we acht mannen met kalasjnikovs over de vloer; een week lang mochten we het verhaal vervolgens toelichten aan journalisten uit wel honderd landen. Volgens sommige bronnen verdwenen de daders met zestig miljoen aan diamant, de Marokkaanse staatsveiligheidsdiensten spraken zelfs over driehonderd miljoen. De precieze waarheid zullen we waarschijnlijk nooit kennen.’

Toch is Bling Bling niet gebaseerd op de diamantroof in Zaventem. ‘Die diende wel als inspiratie’, geeft Jan toe. ‘Urenlang zat ik me in de file af te vragen hoe het moet zijn om thuis te komen met je koffer vol diamant. Wanneer de adrenaline en de champagne wat weggeëbd zijn komt de onvermijdelijke vraag: wat moet ik met al die blingbling? Geen hond die zulke grote aantallen van je durft te kopen. Je komt onvermijdelijk in contact met de fine fleur van de internationale georganiseerde misdaad. Als je verhaal niet eindigt aan de verkeerde kant van een pistool, betalen ze je in het beste geval een fors bedrag in zwart geld. Een kleur die je alleen nog meer ellende bezorgt in deze tijden van witte kassa’s, groenestroomcertificaten en vooral veel blauw op straat. Kan ik überhaupt ook mijn collega-overvallers vertrouwen? Het moet voor elk van de mededaders makkelijker zijn om mijn aandeel van de buit binnen te rijven, dan ze te stelen op een vliegtuig. En is het denkbaar dat de diamant niet zomaar toebehoorde aan een goedaardige handelaar in edelstenen? Stel je voor dat de bestolen diamanthandelaar eigenlijk alleen een witwascel is voor de georganiseerde misdaad? En daar zijn er jammer genoeg nogal wat van in die sector.’ 

Bij het overlopen van de verschillende risico’s en de succesratio van echte diamantovervallen op de luchthaven, kon de woordvoerder slechts tot één conclusie komen: ‘het is waarschijnlijk moeilijker en gevaarlijker om zoveel diamant te helen, dan om ze te stelen.’

Aan gemediatiseerde diefstallen van diamant kent de luchtvaarsector geen gebrek. Tijdens de jaren tachtig en negentig volgde in Europa de ene brutale overval na de andere. Daarbij werden zelfs vliegtuigen klem gereden op de startbaan en ter plaatse beroofd. Toch eindigden vier eerdere pogingen op Zaventem allemaal op dezelfde manier: achter de tralies. Schiphol spant vandaag nog steeds de kroon met een diefstal van 72 miljoen in 2005. 40 miljoen daarvan zijn nog steeds vermist. Toevallig arresteerde de Koninklijke Marechaussee pas vorige maand vijf personen met betrekking tot die overval van twaalf jaar geleden. ‘Wat pijnlijk onderschrijft: na zo’n overval doe je als dader geen oog meer dicht.’

En toch ligt het risico voor een overval in Zaventem hoger dan op andere luchthavens. De luchthaven is de belangrijkste uitvalsbasis voor de activiteiten van Antwerpen, nog steeds het kloppend hart van de wereldwijde diamanthandel. Volgens sommigen wordt via Brussels Airport dagelijks voor 300 miljoen dollar aan diamanten vervoerd. Het is geen toeval dat deze activiteit soms een ongewenst publiek aantrekt.

Diamant spreekt bij ieder tot de verbeelding. Het product zelf is niet alleen bij dames zeer gegeerd: het laat toe om enorme bedragen te concentreren in kleine volumes. Zoals in je broekzak, om een populair voorbeeld te noemen. Het is een betaalmiddel bij duistere zaakjes en het voedt een waaier aan criminele activiteiten. Maar bovenal: het glinstert en fonkelt en blijft door zijn prijskaartje voor velen enkel een droom.

Was de auteur als persvoorlichter op de hoogte van details van het onderzoek naar de overval? ‘Allerminst. Het geheim van het onderzoek wordt bitter ernstig genomen. Als toeschouwer op de eerste rij was ik vertrouwd met een aantal feiten, maar over het onderzoek bleven alle lippen stijf op elkaar. En misschien ligt net daar de eerste kiem van dit verhaal? Net door zoveel niet te weten, kreeg mijn verbeelding vrije teugel. Het geheim van het onderzoek als principe, vormt trouwens een eigen verhaallijn in het boek.’

De thriller heeft weinig te maken met wat in Zaventem gebeurde. De dertig eerste bladzijden beschrijven hoe een potige Georgische diamantkoerier zich laat verwennen in de businessclass van een passagiersvliegtuig op weg naar Delhi. Zijn champagne wordt vergiftigd en hij wordt snel onwel. Bij het bezoek aan de luchthaventoiletten wordt het koffertje door twee snelle jongens van zijn arm losgefreesd en de daders verdwijnen met de noorderzon. Daarmee eindigt het verhaal niet: het is slechts de premisse van de vijfhonderd volgende bladzijden die de vele verwikkelingen en ellende ontrafelen die het gevolg zijn van die overval. Wat begint als een geweldloze diefstal, leidt tot een wervelwind van bloed en wraak.

Sommigen beweren smalend dat Bling Bling meer personages telt dan een gemiddelde Tolstoi of een Dostoïewski. Toch leest het verhaal als een trein. ‘De generiek van een gemiddelde misdaadfilm telt honderden personages, Bling Bling telt er slechts veertig,’ verdedigt Jan zich. De hoofdrolspelers: een flamboyante meesterdief, een gefrustreerde politievrouw van Turkse origine, een dappere securityagente die zelf het heft in handen neemt en een huurmoordenares met meer donkere hoekjes dan de kelder van Dracula. Tientallen andere figuren vormen een levend decor dat panache en geloofwaardigheid wil toevoegen. Zo laat de Georgische maffiabaas zich overal begeleiden door een rist bodyguards, twee Kaukasische herdershonden en een naakt fotomodel van negentien.

Opvallend aan Bling Bling zijn de uiteenlopende kleurrijke locaties. Van Hotel New York in Rotterdam, over de kleine steegjes rond de Jama Masjid moskee in Delhi, tot de Zuidflanken van de Kaukasus. Van de Antwerpse haven tot het centrum van Kuala Lumpur en de Parijse Maraiswijk. 

‘De werkelijkheid overstijgt en achterhaalt fictie’, schijft Van der Cruysse in zijn opdracht vooraan in het boek. ‘Een gruwelijke moordscene in Parijs stond reeds vele maanden op papier toen de vreselijke gebeurtenissen van 13 november plaatsvonden in feestzaal Bataclan, letterlijk net om het hoekje.’ Toen Bling Bling verscheen op 25 februari, kon niemand voorspellen dat Zaventem minder dan een maand later het toneel zou worden van een van de gruwelijkste gebeurtenissen in de geschiedenis van de luchtvaart.

‘De roetsjbaan waarin ik met de prijzen ben terechtgekomen, heeft een onvermijdelijk gevolg,’ zegt Van der Cruysse. ‘Elke avond wordt met overgave geploeterd en getokkeld aan het vervolg waarop velen met ongeduld wachten. Dat rolt nog voor de zomer van de pers. Daarvan is voorlopig alleen de hoogst verrassende titel bekend: Bling Bling 2.’