Max van Olden: Gedagvaard worden door Willem Holleeder

Stel: u bent de uitgever van Judas. Samen met de auteur heeft u jaren gewerkt aan het boek over de grote crimineel. Laten we bovendien zeggen dat u voorafgaand aan de publicatie in de grote steden posters heeft laten ophangen met een aankondiging en de omslag van het boek: een foto van Holleeder als klein jongetje. Het boek ligt al bij de drukker en de persen kunnen ieder moment gaan draaien als u door Willem Holleeder wordt gedagvaard. De crimineel vordert in kort geding een verbod op het uitbrengen van het boek omdat zijn naam ermee wordt beschadigd. Hij wil bovendien een schadevergoeding omdat op de posters zijn portret is gebruikt.

U schrikt zich natuurlijk een hoedje. Met het boek in de ene, en de dagvaarding in uw andere trillende hand klopt u aan bij een advocaat. U wilt weten hoeveel kans u maakt de zaak te winnen. Hieronder volgt hoe dat gesprek zou kunnen verlopen. 

U: 'een crimineel kan toch niet zomaar een boek laten verbieden? Dat is toch de wereld op zijn kop?’

Advocaat: 'Dat kan ook niet zomaar. De vrijheid van meningsuiting is een fundamenteel recht dat in de Grondwet en in verdragen is vastgelegd. Maar een ander grondrecht is de bescherming van de persoonlijke levenssfeer, privacy dus. Iemand mag niet lichtvaardig worden blootgesteld aan verdachtmakingen en beschuldigingen. In een zaak als deze zullen die twee grondrechten tegen elkaar worden afgewogen.’ 

U: ‘Maar Holleeder is al lang en breed voor verschillende zware delicten veroordeeld!’

Advocaat: 'Dat weet ik. Maar zo te zien gaat dit boek verder dan de rechtszaken uit het verleden. Als u bijvoorbeeld zou zeggen dat hij een psychopaat is, of wanneer u stelt dat hij familieleden heeft bedreigd dan moet u die stellingen kunnen onderbouwen. Wat kan Holleeder zelf weten over de inhoud van het boek?' 

U: 'Hij heeft geen idee. Hij kan alleen de poster hebben gezien met een paar zinnen die de nieuwsgierigheid moeten opwekken, maar qua inhoud weet hij vrijwel niets. En nu hij mij heeft gedagvaard moet ik natuurlijk mijn boek laten zien aan de rechter?'

Advocaat: 'Dat hoeft helemaal niet want dat zou neerkomen op censuur en dat is in strijd met de Grondwet.'

U: 'Dus ik kan bij de rechter mijn lippen stijf op elkaar houden over de inhoud?' 

Advocaat: 'Dat klopt. Dan wordt de vordering van het publicatieverbod vrijwel zeker afgewezen want er is niets om te onderzoeken. Maar let op: als het boek niet-onderbouwde beschuldigingen bevat, kunt u achteraf tóch de klos zijn. De advocaten van Holleeder zullen dan alsnog een publicatieverbod en een forse schadevergoeding eisen. U kunt de gok dus wagen maar u zult er zeker van moeten zijn dat u alle aantijgingen goed kunt onderbouwen. Hoewel de inhoud van het boek afkomstig is van Holleeders zus, bent u degene die de beschuldigingen de wereld in helpt door het boek te drukken en te verspreiden.’

U: 'Oké, dat risico neem ik graag. En hoe zit dat met die posters? Daar staat zijn portret op. Krijg ik daar nu problemen mee?' 

Advocaat: 'Deze man kan zich in beginsel beroepen op zijn portretrecht. Dat betekent dat wanneer hij een redelijk belang heeft tegen de publicatie, het gebruik van de foto onrechtmatig is geweest en u schadeplichtig kunt zijn.' 

U: 'Wat voor redelijk belang kan dat dan zijn?'

Advocaat: 'Ook hier betreft dat de bescherming van zijn privacy. Maar het gaat hier wel om de bekendste crimineel van Nederland, die delicten heeft gepleegd die de maatschappij hebben geschokt en die nog altijd met zekere regelmaat in de publiciteit is omdat hij nog altijd wordt vervolgd. Holleeder heeft dus nieuwswaarde. Uit jurisprudentie blijkt dat in dat soort gevallen de vrijheid van meningsuiting soms zwaarder weegt dan het recht op privacy. Zo heeft de rechter in het verleden ook geoordeeld dat het publiceren van foto’s van Ferdi E., de ontvoerder en moordenaar van Gerrit Jan Heijn, toelaatbaar was. Daar komt nog bij dat Holleeder de publiciteit bepaald niet schuwt. Het bekend worden van zijn gezicht in de media heeft hij dus voor een groot deel aan zichzelf te danken. Die factor zal in zijn nadeel worden afgewogen. Tenslotte is de herkenbaarheid minimaal omdat de Holleeder op de foto nog maar een jongetje is.’

U: ‘Kortom, ik hoef me geen zorgen te maken?’

Advocaat: ‘Dat zijn uw woorden.’

U: ‘Dat stelt me toch niet helemaal gerust.’

Advocaat: ‘Ik maakte een grap. Natuurlijk hoeft u zich geen zorgen te maken, dit is immers een fictieve casus. U heeft helemaal geen probleem omdat uw probleem is verzonnen.’

U: ‘Dat is fijn om te horen. Maar waarom zit ik dan hier?’

Advocaat: ‘Dat moet u aan de auteur van het artikel vragen.’

- - -

Max van Olden (1973) is advocaat en voert een civielrechtelijke praktijk, voornamelijk met betrekking tot de creatieve industrie. Met zijn debuut Lieve edelachtbare won hij de Schaduwprijs 2016 en werd hij genomineerd voor de Hebban Thriller Debuutprijs. Zojuist verscheen zijn tweede thriller, De juiste man. Morgen gaat de inschrijving open voor een Hebban Leesclub met maar liefst vijftig lezers!