Moordwijven #5: Isa Maron
Zijn alleen de naakte feiten voldoende voor een pakkend verhaal?
In 1965 verscheen Truman Capotes In Cold Blood. ‘A True Account of a Multiple Murder and Its Consequences’ staat er op de titelpagina. De auteur raakte geïntrigeerd door een artikel van 300 woorden dat in 1959 op pagina 39 van The New York Times verscheen.
Wealthy Farmer, plus 3 of his Family Slain
“A wealthy farmer, his wife, and their young children were found shot to death today in their home,” zo begint het artikel. “They had been killed by shotgun blasts at close range after being bound and gagged.” Verder worden vooral de feiten gegeven: leeftijden, vindplaatsen, het feit dat de telefoonlijn was doorgesneden, dat er niets gestolen leek te zijn en dat er geen sporen van een gevecht gevonden waren. Deze naakte feiten zetten Truman Capote ertoe aan om naar Kansas te reizen en de moorden te gaan onderzoeken. Een pakkend artikel, zou je kunnen zeggen, want het zette Capote aan tot onderzoek. Maar waarom?
Vier jaar verbleef Capote met regelmatige tussenpozen in het westen van Kansas. Hij sprak veelvuldig met allerlei betrokkenen en onderhield nauw contact met de rechercheurs. Toen de daders gepakt waren bezocht hij deze regelmatig in hun dodencel. Zelf omschreef Capote zijn boek als non-fictie. Niet iedereen was dat met hem eens. Was het wel waar dat mevrouw Meier dader Perry had horen huilen en had zij wel of niet zijn hand vastgehouden? De nabestaanden van de slachtoffers waren het niet eens met het beeld dat Capote van het vermoorde echtpaar schetste. Welk deel van Capotes vertelling bestond nu precies uit de kale feiten?
De naakte feiten
Een collega schrijver vertelde eens over onderzoek dat zij deed naar haar grootouders. Ze werkte aan een familiekroniek, een geheim, een mysterie, en ze probeerde zich te verplaatsen in de wereld van twee mensen die ze geen vragen meer kon stellen. Gelukkig had haar oma een hele stapel dagboeken nagelaten. Ze haalde die op en sloeg de eerste open. “Opgestaan om 7 uur. De temperatuur is 18 graden. Twee uur gewandeld en daarna brood met ei gegeten. Naar het volgende hotel gereden. 126 kilometer. De voorspelling voor morgen is regen.” Zo ging dit door, pagina na pagina, boekje na boekje. Alleen maar naakte feiten.
Feiten zijn voldoende voor een pakkend verhaal op het moment dat die feiten tot de verbeelding spreken. Het verhaal van de gruwelijke moord op een gezin in Kansas doet je meteen vragen: wat is daar gebeurd? Waarom? Voor een pakkende roman moeten naakte feiten aangekleed worden met personages die je raken, die een streven hebben en dat streefdoel niet 1, 2, 3 bereiken. Een raadsel, een mysterie, of iets wat de lezer in de loop van het verhaal kan ontdekken is ook prettig. Loopt het goed af? Heb ik het bij het rechte eind? Wat zal er gebeuren? De feiten moeten worden omkleed met een verhaal dat vragen oproept, dat schuurt en knarst omdat je als lezers denkt: ja, wacht eens even… is het misschien… waarom doet hij niet… zou het niet kunnen… iemand moet iets doen aan… – dat soort dingen. Niets ten nadele van De Telegraaf, maar ik hoor niet vaak zeggen over de krant: “Ik kan niet wachten tot het volgende deel verschijnt.”
Sterven met een volle maag
De twee daders in het boek van Capote aten hun laatste maal in aparte kamers, ieder in het gezelschap van een geestelijke. Ze bestelden gekruide garnalen, frites, knoflookbrood en ijs met aardbeien en slagroom. Dat zijn de feiten. Wat het pakkend maakt zijn de omstandigheden. De tragiek van de goede maaltijd, meteen gevolgd door de dood van twee jonge, verder gezonde, mensen, die een onnoemelijke wreedheid begingen.
Tijd voor de volgende vraag, gesteld aan moordwijf Ingrid Oonincx: Soms is zelfs de waarheid ongeloofwaardig. Hoe pak je dat aan?
