Ontdekkingsreis naar een onbekend verleden

Filmproject

Het vergeten verhaal van een onwankelbare liefde in oorlogstijd brengt de lezer rechtstreeks naar het Nederlands-Indië en Australië van tijdens de Tweede Wereldoorlog. De Nederlandse Guus is gevechtsvlieger bij de Indische luchtmacht en wordt naar Australië gestuurd om een aantal vliegtuigen op te halen. Bijna gelijktijdig wordt Indië aangevallen en bezet door Japan, waardoor het voor Guus en zijn collega-vliegers niet meer mogelijk is om terug te keren. Zijn vriendin Lienke blijft achter op Java en belandt daar in verschillende vrouwenkampen. Op filmische wijze vinden de twee personages elkaar aan het einde van de oorlog weer terug.


Het idee voor de roman ontstond toen filmproducer Wim Lehnhausen het auteursduo vroeg een filmscript te schrijven op basis van het researchmateriaal van documentairemaker André Eilander. Die deed onderzoek naar het onderbelichte deel van de oorlog dat zich in de Pacific afspeelde, waarbij hij persoonlijke documenten en dagboeken van Guus en Lienke Hagers opduikelde. Uiteindelijk besloten de twee auteurs eerst een roman over het verhaal van Guus en Lienke te schrijven. Charles den Tex: "Het filmproject liep vertraging op en wij wilden aan de slag met het prachtige verhaal. We wilden het niet langer laten liggen, werden steeds ongeduldiger. Uiteindelijk hebben wij voorgesteld eerst het boek te schrijven. Daar waren de anderen het onmiddellijk mee eens. Nu zijn we heel blij dat we eerst het boek hebben geschreven zonder over de film te hoeven nadenken. We konden helemaal ons eigen gang gaan."

Dat beide auteurs een verleden hebben dat verbonden is met de beschreven landen vormde de aanleiding voor een project dat enkele jaren in beslag zou nemen. De in Australië geboren Charles den Tex en zijn vrouw Anneloes Timmerije, van Indische afkomst, bleken samen het ultieme duo te vormen voor de klus. "Het was dé reden waarom Lehnhausen ons benaderde. Plus natuurlijk het feit dat wij elkaar al jaren kennen. Voor ons was het direct duidelijk, het verhaal was geknipt voor ons tweeën, nog los van onze achtergrond. De geschiedenis leende zich perfect voor een duo-schrijver man-vrouw,’ vertelt Den Tex.

Ontdekkingsreis

Voor Den Tex betekende de opdracht zelfs het duwtje in de rug om zich voor het eerst aan een roman te wagen, en om samen te werken met zijn vrouw: "Dat was geweldig. Alhoewel ook in dit verhaal een soort plot zit en de spanning een belangrijk element is. Dat was voor mij dan wel vertrouwd. De samenwerking was een ontdekkingsreis, want niet alleen schreven we voor het eerst samen, het was ook voor ons allebei de eerste keer dat we een historische roman schreven. Dat is enorm goed bevallen. Wij konden de geschiedenis van Guus in Australië en Lienke in Nederlands-Indië onderling verdelen en schrijven. Daarna hebben we alles samengevoegd en hebben we het geheel meerdere malen herschreven. Om en om hebben we eraan gewerkt tot er de eenheid in kwam die het nu heeft."

Daarbij baseerden Den Tex en Timmerije zich niet alleen op het materiaal dat al voorhanden was: "We hebben nog behoorlijk veel onderzoek gedaan, bijvoorbeeld naar generaal Simon Spoor, naar de interneringskampen op Java, naar de omgeving in Australië, naar de diamantenvlucht van Smirnoff, naar het drama van de drie veroordeelde vliegers en nog veel meer. Daardoor is het ook echt ons boek geworden." De sfeervolle beschrijvingen van Australië en Indonesië springen door de verbondenheid van Den Tex en Timmerije met die landen extra in het oog. Toch schreven zij de roman zonder hun koffers te pakken: "Helaas, helaas, helaas niet. Dat hadden we graag gewild, maar het kon gewoon niet. Naar Indonesië en Australië, dat was een lange en dure reis geworden en daar hadden we de mogelijkheid niet toe. Wel zijn we een aantal jaren geleden samen op Java geweest en daarvan hebben we gebruik kunnen maken."

Vergeten verhaal van een onbekende strijd

De strijd die in Australië en Indonesië gevochten werd tijdens de Tweede Wereldoorlog is voor veel Nederlanders nog steeds onbekend terrein. Het 18e Squadron waartoe Guus Hagers behoorde, bestaande uit Nederlands-Australische bommenwerpers, stond onder commando van de Royal Australian Air Force (RAAF) en werd later onderdeel van de Militaire Luchtvaart van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (ML-KNIL). Binnen die eenheid speelden zich spectaculaire gebeurtenissen af als een diamantroof en de arrestaties en veroordeling van drie oorlogsvliegers op verdenking van landverraad.   Bovendien was het bij elke missie boven Indonesië de vraag of de KNIL-vliegers de terugvlucht richting Australië zouden redden, in vliegtuigen waarvan bekend was dat de tanks te klein waren voor de te overbruggen afstand. Maar niet alleen deze verhalen, die de roman haar spannende plotelementen verlenen, maken het de moeite waard om de geschiedenis uit de vergetelheid te halen. Het zijn ook de herkenbare en menselijke verhalen die het lezen van deze roman onmisbaar maken. Het is het relaas van de vele geliefden die tijdens de Japanse bezetting in Nederlands-Indië jaren van elkaar gescheiden waren, en van het verlangen van de vliegers om hun dierbaren op te halen uit de kampen. Met het schrijven van Het vergeten verhaal van een onwankelbare liefde in oorlogstijd wilde het schrijversduo dit deel van de Tweede Wereldoorlog meer bekendheid geven. "De bizarre geschiedenis van het 18de squadron in Australië was ook ons totaal onbekend. Door Guus en Lienke Hagers hopen we dat een deel van die geschiedenis niet meer vergeten zal worden."

Extra lading

De universele, herkenbare verhalen en emoties en het gebruik van bestaande personages vormen de kracht van deze roman. Een kracht die werd versterkt door het ontroerende optreden van de 92-jarige Anneke van Loggem op 6 november jl. bij het tv-programma De Wereld Draait Door. Mevrouw Van Loggem bevond zich tijdens de oorlog in hetzelfde vrouwenkamp als Lienke, bleek toen zij tijdens de boekpresentie in september onverwacht het woord nam. Na de capitulatie van Japan vloog haar man Ros van Loggem samen met zijn vriend en collegavlieger Guus laag over het kamp, riepen de namen van hun vriendinnen en vonden hen op die manier terug. "We hadden haar natuurlijk heel graag eerder willen ontmoeten, zij is een geweldige vrouw", vertelt Charles den Tex. "Maar voor het boek had dat niet heel veel uitgemaakt. Ons boek is het verhaal van Guus en Lienke Hagers, twee onbekende mensen die we uit de vergetelheid hebben getild. Aan de hand van hun leven hebben we een vergeten deel van de geschiedenis verteld. Ook al hadden we mevrouw Van Loggem eerder ontmoet, daar was niets aan veranderd. Wel hadden we allerlei details kunnen invullen."

Toekomstverhaal

Na alle lovende reacties op de roman, van critici én lezers, lijkt een volgende samenwerking niet ver weg: "We krijgen zoveel prachtige reacties dat we erover denken om er een vervolg op te maken. Het vergeten verhaal blijkt nog lang niet afgelopen!" Ook het schrijven van het filmscript staat nog steeds op de planning: "Het scenario is er nog niet, maar dat gaat er absoluut komen. De wil om de film te maken is nu sterker dan ooit."

Nieuwsgierig naar deze roman? Uitgeverij De Geus stelt 3 exemplaren van Het vergeten verhaal van een onwankelbare liefde in oorlogstijd beschikbaar! Doe mee met de giveaway!

Foto: Esther Hessing