Open & Bloot: 30 mannen met een kwetsbaar verhaal

Open & Bloot is een prachtig boek geworden waarin dertig mannen met kanker zijn geportretteerd. Fotografe Marina Nieuwenhuijs en schrijfsters Alice Bakker en Olga Hoekstra hebben voor dit project wederom hun krachten gebundeld. Nieuw is schrijfster Natasja Bijl. Hebbanrecensent Helma Koot sprak met hen. 

Heftige, kwetsbare verhalen  

'Ik heb best even getwijfeld of ik mee zou schrijven', zegt Natasja. 'Dit project is niet zomaar iets! Het zijn natuurlijk hele heftige verhalen die je optekent. Wat voor mij de doorslag gaf om mee te doen, is dat deze verhalen en mannen zo inspirerend zijn dat ze het gewoonweg verdienen om vastgelegd te worden in een boek.' Voor Olga was er geen enkele aarzeling. Zij had al eerder aangegeven dat ze zeker mee wilde doen als er een mannenboek gemaakt zou worden. 'Ik vond het een mooi project en was nieuwsgierig of er verschillen waren tussen de mannen en de vrouwen, hoe ze omgingen met de ziekte en hoe ze in het leven stonden', legt ze uit. 'Mijn grens ligt bij een boek over kinderen met kanker', vervolgt ze. 'Dat zou ik te veel betrekken op mijn eigen gezin en ik zou de professionele grens die nodig is om de verhalen te schrijven, niet kunnen hanteren.' Ook Alice was direct enthousiast: 'Ik was nog zo onder de indruk van het ‘vrouwenboek’. Het was weer heel bijzonder om mee te werken.' Hoewel Marina de initiator was, speelde ook Alice een grote rol in de organisatie van het project, mede omdat het ‘goede doel’ en het bedrijf waar de pakken vandaan kwamen bij haar in de buurt waren.  

Krachtige, sterke mannen met een heel kwetsbaar verhaal  

Zoals gezegd is Open & Bloot eigenlijk een rechtstreeks gevolg van het eerder verschenen boek De Naakte Waarheid. Tijdens het maken van De Naakte Waarheid werd al veelvuldig de vraag gesteld of er ook mannen mee mochten doen. Je zou denken dat mannen veel minder bereid zouden zijn om hun verhaal met anderen te delen, maar niets bleek minder waar. Alice vertelt dat sommige mannen zelfs bijna niet te stoppen waren. 'Ze vertelden en vertelden. Ze moesten echt iets kwijt', blikt zij terug op de gesprekken die ze voerde. Op de vraag of zij de interviews met de mannen anders ervoeren dan de interviews met de vrouwen zijn Olga en Alice eenduidig: ja en nee. Olga zegt hierover: 'Het uitgangspunt was telkens hetzelfde: je zit tegenover iemand die een behoorlijk heftig verhaal vertelt over een ziekte waar iedereen op de een of andere manier persoonlijk mee te maken heeft gehad. Voor mij waren de vrouwen misschien moeilijker, omdat het dichterbij kwam. Mijn moeder overleed in 2012 aan longkanker en als je dan tegenover een vrouw zit die maar een paar jaar ouder is dan jijzelf, met ook een jong gezin... Dat waren de momenten waarop ik huilend in de auto zat tijdens de terugreis. De mannen waren misschien meer ontroerend, omdat juist achter een krachtige, sterke man soms een heel kwetsbaar verhaal schuil ging. Ook voor hen was het confronterend, wat bij mij weer keihard binnen kwam. Na ieder interview belde ik mijn man om hem te vertellen over de verhalen en de bijzondere mannen, met hun partner of gezin. En iedere keer als ik hem aan de lijn had, flitste er wel even bij mij door het hoofd: "wat als hij..." Dat zet je zo snel mogelijk weer van je af, gelukkig, en dan doe je je best om een zo goed mogelijk, zo mooi mogelijk verhaal neer te zetten. Niet over iemand, maar juist met iemand.' Een opvallend verschil was dat de mannen bijna allemaal hun vrouw meenamen. Deze zaten ook bij de interviews. 'De vrouwen namen eerder een zus of vriendin mee en deden de interviews alleen', voegt Marina hieraan toe. 'Toch had ik niet verwacht dat mannen zo open zouden zijn en ook gewoon gezellig blijven hangen. Daarin zijn het net vrouwen.'

Reservetijd  

Alle drie de schrijfsters zijn het er over eens dat het zwaar was. Vooral omdat ze de verhalen in korte tijd tot zich kregen. Er waren in totaal vijf dagen georganiseerd waarin per dag ongeveer zes mannen gestyled, gefotografeerd en geïnterviewd werden. Compleet met koffie, thee en lunch. 'Maar als je zag hoe gezellig en mooi de dagen waren en hoe er op die dagen zelfs vriendschappen ontstonden, voelde je je trots dat je "erbij hoorde"', aldus Alice. Olga voegt hieraan toe: 'We wisten dat we onderweg mannen konden gaan verliezen en daar hebben we ons, denk ik, ook op ingesteld. Toch komt iedere keer dat je hoort dat het slecht gaat met iemand, de klap binnen. Je gunt alle geïnterviewden juist die overwinning, al is het voor sommigen heel duidelijk dat ze in de reservetijd hun wedstrijd spelen.' Al voor de verschijning van het boek overleed Mark Bos, die ondanks zijn ziekte tijdens het interview nog zo vol vertrouwen in het leven stond. 'Ja, afschuwelijk', zegt Alice, 'Ik heb Mark mogen interviewen en ik weet nog dat hij me een hand gaf en beloofde 1 november bij de boekpresentatie te zijn. Helaas heeft dat niet zo mogen zijn. Het stak Mark dat, naar zijn mening, het geld dat omgaat in kankerzorg zo verkeerd besteed wordt. Dat wilde hij kost wat kost aan de kaak stellen, ondanks dat de timing voor hem niet goed was. Hij zat midden in zijn chemoperiode en zag er niet op zijn best uit. "Hier ben ik en ik ben de moeite waard", zei hij. Zo’n inspirerende man…', blikt zij terug op het interview. Als Natasja aan Mark denkt, denkt ze terug aan de uitzending van RLT Late Night, waarin Mark een paar maanden na het interview vertelde dat hij in zijn laatste dagen zat: 'Ik werd erdoor geraakt en dacht steeds: Goh, wat ben jij moedig! We hebben Mark gemist tijdens de boekpresentatie, maar in onze gedachten was hij er bij.'  

Vechten, overwinnen, accepteren  

Elk interview wordt afgesloten met een quote en de vingerafdruk van de geportretteerde. 'Ik wilde iets persoonlijks van de mannen in het boek hebben', licht Marina toe. 'De vrouwen hadden hun lievelingsbloem en voor de mannen wilden we iets stoerders en wat is nu nog persoonlijker dan een vingerafdruk. Uiteindelijk hebben we het zelfs voor de cover gebruikt. Behalve Mark is inmiddels ook Remco Zwetsloot helaas overleden. Heel mooi vind ik dat Remco’s vingerafdruk ook gebruikt is voor zijn rouwkaart.' Naast de vingerafdruk waren de quotes heel persoonlijk en typerend voor de manier waarop de mannen met hun ziekte omgingen: van vechten en overwinnen, tot accepteren.  

Hoewel elk verhaal indrukwekkend is, heeft voor Alice het verhaal van de 16 jaar oude Gianni di Summa de meeste indruk bij haar achtergelaten, omdat zij zelf een zoon van diezelfde leeftijd heeft. 'Dat besef was heel confronterend', zegt ze hierover. Het verhaal dat Natasja het meeste aanprak was van Hans Vroombout, een zestigjarig man uit Spijkenisse. 'Voor zijn ziekte was hij het type "hart op de tong en mijn wil is wet". Toen Hans me toevertrouwde dat hij na zijn ziekte eigenlijk een veel leuker mens geworden was, milder, genuanceerder en bewuster van mooie momenten, vond ik dat heel bijzonder', licht ze toe. Olga op haar beurt vond het interview met Carl Schilperoort heel bijzonder. 'Hij heeft mij zeker aan het denken gezet over hoe je ook naar het leven, de dood en ziektes zoals kanker, kunt zien', zegt ze. 'Hij was daarin heel stellig: als ik dood ga, ga ik dood. Punt. Dan is het voorbij. Tot die tijd haal ik alles uit het leven. Geen paniek en vooral geen angst. Dat vond ik zo'n andere kant van het verhaal'.  

Dat uit het oog niet uit het hart is, blijkt uit het feit dat ze allemaal nog regelmatig contact met de mannen hebben. Via social media als Facebook blijven ze elkaar volgen. Marina heeft zelfs met een aantal mannen die zij gefotografeerd heeft nog wekelijks contact. 'Ik vind het fijn om te zien hoe het met ze is', zegt Natasja. 'Een van de deelnemers liet me tijdens de boekpresentatie weten dat het zo goed met hem gaat dat hij een eigen café heeft geopend in Rotterdam en gaf me zijn visitekaartje. Als ik in de buurt ben, ga ik zeker bij hem langs'. Alice vult aan: 'Je hebt door het boek een band met elkaar, samen heb je iets bijzonders neergezet. Bijzonder, dat je zo betrokken raakt bij mensen die je voorheen niet kende. Met een aantal vrouwen uit De Naakte Waarheid heb ik hetzelfde.'

Stichting Droomdag

De opbrengst van Open & Bloot komt net als bij De Naakte Waarheid weer ten goede aan een goed doel. Ditmaal is gekozen voor de Stichting Droomdag. Een stichting die onvergetelijke dagen organiseert voor gezinnen waarin een van de ouders ongeneeslijk ziek is. 'Stichting Droomdag is opgericht door Mary van Dueren, een van de vrouwen uit De Naakte Waarheid', licht Alice de keuze toe. 'Ik kende Mary en had haar gevraagd voor De Naakte Waarheid. Een inspirerende vrouw. Tijdens de fotosessie raakte ze met Marina aan de praat over haar organisatie en Marina riep direct: ‘Als ik een mannenboek ga maken, is de opbrengst voor Droomdag’. Marina wilde een goed doel dat een link heeft met de ziekte kanker. Overigens heeft Mary Open & Bloot helaas niet in handen gekregen, zij is afgelopen augustus overleden aan de gevolgen van kanker”. 

Het boek eindigt ondanks het zware karakter met de ludieke fotocollage "Snorfie Wall of Fame” met selfies van besnorde mannen en vrouwen. Een link met "Movember", waarin aandacht gevraagd wordt voor de gezondheid van mannen door je snor te laten staan, ligt daarom voor de hand. 'We hebben inderdaad alles rond Movember gepland', vertelt Marina. 'De lancering en ook de Snorfie. Mensen konden een selfie maken met snor en door € 10,= te doneren kwamen zij in The Wall of Fame'.  

Nieuwe projecten 

Inmiddels zijn de makers ieder voor zich weer druk met andere zaken. Olga werkt momenteel aan maar liefst twee nieuwe boeken voor Storm Publishers. 'Ook wil ik dit jaar het slotdeel van mijn thrillerserie afronden (Het vervolg op Dodenweg en Nevel), welke ik weer onder eigen beheer zal uitbrengen', vertelt ze, 'en probeer ik mijn eigen freelancepraktijk uit te breiden. Wie weet komt Marina wel weer met een mooi project, dan werk ik daar natuurlijk graag aan mee!.' En de plannen voor een nieuw project zijn er al. Marina licht toe: 'Mijn nieuwe project gaat over en met manisch depressieve mensen. Ik laat deze mensen eerst naar zichzelf kijken en over zichzelf vertellen. Daarna gaan ze een masker opzetten die ik dan weer portretteer. Het fijne vertel ik nog even niet', besluit ze. Ook Alice heeft aangegeven voor het nieuwe project weer van de partij te zijn. 'Het project Open & Bloot heeft me aan het denken gezet en me doen besluiten dat ik nog veel meer van dit soort projecten zou willen doen', licht ze toe. 'Maar tot die tijd ben ik met een jeugdthriller bezig en verschijnt er binnenkort een verhalenbundel met daarin een van mijn verhalen. Verder ben ik als tekstschrijver druk met webteksten en andere freelance schrijfklussen.' Natasja schrijft interviews voor onder andere Marie Claire, Flair en Ouders van Nu. 'Over een maand verschijnt een door mij geschreven item in Hello Gorgeous, een blad voor iedereen die met hiv leeft', vertelt ze. 'Weer een flinke portie human interest. Als ik noodzaak voel waarom een verhaal geschreven moet worden, dan doe ik dat!', besluit ze.