Personage van de dag | De Cock (met cee-oo-cee-kaa)

Inspiratie uit het vak

De De Cock-serie van Appie Baantjer is met (op dit moment) 84 delen de langstlopende Nederlandse misdaadreeks. Er zijn inmiddels dan 7 miljoen exemplaren verkocht. Appie Baantjer (1923-2010) is geboren en getogen op Urk verhuisde het gezin Baantjer op een zeker moment naar Amsterdam waar Appie Baantjer ruim 38 jaar werkte als rechercheur aan de Warmoesstraat. Hier maakte hij voldoende dingen mee die de inspiratie konden vormen voor een geslaagde reeks detectives.

'Er waren in die tijd meer koddige dingen. Zo hadden een mannetje dat een keer in de veertien dagen op het bureau langskwam met een kistje en dat kistje zette hij dan neer en dan ging hij daar op staan, midden in de recherchekamer, en dan hield hij een betoog. En daar luisterden we dan naar. En als ie dan klaar was dan pakte ie zijn kistje weer op en ging ie weer weg. Ja, mooie tijd.'
- Appie Baantjer in 2008

Toen hij in 1961 een verhalenwedstrijd van Het Parool won, begon de schrijfkriebel heftiger te worden. Begin jaren 60 volgde het idee om een reeks detectives te gaan schrijven rond een personage. Het was de geboorte van Jurre de Cock, een naam die is gebaseerd op twee collega's. Zijn collega Den Haan had in het verzet gezeten en werd toen 'Le Coq' genoemd. Op het bureau Warmoesstraat werkte ook een man die zich altijd voorstelde met 'Hock met cee-kaa'. Baantjer voegde deze twee personen samen tot 'De Cock met cee-oo-cee-kaa', het personage dat voor een groot deel gebaseerd was op de dingen die hij zelf meemaakte in zijn werk. De Cocks assistent Dick Vledder is genoemd naar een rechercheur met dezelfde naam. 

Tot en met deel 70 (!) was Appie Baantjer verantwoordelijk voor de boeken met rechercheur De Cock in de hoofdrol. Het was voor de rasechte schrijver moeilijk om definitief afscheid te nemen van de doortastende rechercheur die gehuld in regenjas en geruite hoedje door de straten van Amsterdam zwierf. Samen met thrillerschrijver en scenarioschrijver Simon de Waal schreef Baantjer ook nog een reeks boeken waarin seriepersonage Peter van Opperdoes zijn opwachting maakte. Hun samenwerking was een uniek verbond omdat beide hun sporen hebben verdiend als rechercheur bij de Amsterdamse politie. Het laatste boek van Baantjer, dat hij schreef met De Waal, verscheen in oktober 2010. Na de dood van Baantjer heeft Peter Römer de serie over De Cock voortgezet. Eerst enkele delen op basis van de tv-scripts maar sinds jaren verschijnt er twee keer per jaar een nieuwe Baantjer van zijn hand. In de stijl van Appie en met dezelfde personages. 

Lezers over De Cock

Joyce Remmerswaal, lid van de Hebban Thriller Club, is een echte fan van de boeken die Appie Baantjer schreef en heeft ze op een flinke rij in de kast staan. Voor Joyce was het ook voor de televisieserie een seriepersonage dat bepaalde karaktertrekken had die in haar gedachten ook duidelijk vorm kregen: 'De Cock wordt zo sterk neergezet door Appie Baantjer, waarbij hij waarschijnlijk een groot deel van zichzelf heeft beschreven. De Cock straalt ervaring en vooral vertrouwen uit, dit is zijn grootste kracht. Mensen vertrouwen hem en vertellen vervolgens cruciale informatie die leidt tot de ontknoping van de zaak. Hij is een man die weinig nodig heeft, op zijn tijd een borreltje bij Smalle Lowietje en dan naar huis waar zijn vrouw wacht. Zijn speurderskwaliteiten staan ver voorop, daar draaien de boeken om, een ouderwetse speurder zonder enige poespas.'

'Heerlijke boeken, juist omdat de opbouw altijd hetzelfde is en de meeste personages telkens terugkomen, behalve natuurlijk de dader en het lijk, is het heel vertrouwd,' zegt Jeanet Moorman, tevens lid van de Hebban Thriller Club. 'De eigenwijzigheid van De Cock vind ik altijd geweldig, en Buitendam die dan weer kwaad op hem is. Maar hij lost de zaak (bijna) altijd op. Natuurlijk met zijn steun en toeverlaat Vledder. Gezellig in het café Smalle Lowietje of aan de keukentafel met zijn vrouw, het geeft iets huiselijks, iets intiems. Ik zit er ook altijd naast om de juiste dader aan te wijzen, het zit altijd weer anders in elkaar als wat ik in eerste instantie dacht.'

Succesvolle misdaadserie

In 1996 startte een van de meest succesvolle misdaadseries uit de Nederlandse televisiegeschiedenis. Baantjer, gebaseerd op de boeken die Appie Baantjer schreef, zou uiteindelijk 12 seizoenen lang draaien en kende hoge kijkcijfers. In aanloop naar het einde van de televisieserie was het geen uitzondering dat er ruim 2,8 miljoen kijkers aan de buis gekluisterd waren om de De Cock en zijn team misdaden in de binnenstad van Amsterdam te zien oplossen. Hoewel in eerste instantie was aangekondigd dat het doek zou vallen na het zevende seizoen, werd door de overweldigende aandacht en populariteit van het programma besloten om de reeks nog een aantal seizoen voor te zetten. Vaste ingrediënten die in iedere aflevering wel voorbij kwamen zijn door de fans gemakkelijk voor de geest te halen, daarom een kleine 'trip down memory lane' met deze vaste elementen:

• De Cock die zijn hoedje met een sierlijke worp op de kapstop wist te werpen
• Fanatieke Ajax fan Dick Vledder die een provocerende opmerking plaatst om de verdachte uit de tent te lokken om daarna met een vrouwelijke voorbijganger of collega te flirten
• Commissaris Buitendam die met de leus "D'r uit De Cock" de beste man zijn kantoor uitstuurt
• De Cock en Vledder maken een tussenstop bij café Smalle Lowietje; De Cock denkt na over de zaak
• Eindscène: De Cock legt aan zijn vrouw uit hoe de zaak precies in elkaar stak

En niet te vergeten de befaamde leader waarmee het begin van de serie werd ingeluid; Circle of Smile van mondharmonicaspeler Toots Tielemans. Na de televisieserie kreeg het populaire concept een vervolg in het theater. In 2013 en 2015 waren er twee toneelstukken te zien, waarin Peter Tuiman de rol van De Cock speelde. Het scenario van beide toneelstukken werd geschreven door Peter Römer. 

Een jonge De Cock

Maar hoe is De Cock op de Warmoesstraat beland, en wat was Jurre de Cock voor een man? Op 18 april gaat de film Baantjer - het begin in première. In deze film gaan we terug naar de begintijd van De Cock. Het verhaal begint in 1980, wanneer De Cock net rechercheur is geworden in Amsterdam, in een tijd van krakersrellen en de kroning van Beatrix. De hoofdrollen zijn toebedeeld aan Waldemar Torenstra als De Cock en Tygo Gernandt als diens partner Tonnie Montijn.  De film wordt gevolgd door een televisieserie, die te zien is bij RTL4 en op Videoland. Benieuwd hoe dat eruit ziet? Er is al een trailer gelanceerd met de eerste beelden. 

Win!

Kans maken op het laatste deel in de reeks, geschreven door Peter Römer? Klik op het kader naast dit artikel om kans te maken op De Cock en de zwarte weduwe.



Welke herinnering heb jij aan het lezen van de Baantjer boeken of het bekijken van de televisieserie? Laat het weten in een reactie onder dit artikel! Bekijk voor de gehele reeks, en hoe deze op volgorde te lezen, de auteurspagina van Appie Baantjer op Hebban.