Pieter Aspe: ‘Van In blijft altijd bestaan’

Pieter Aspe (pseudoniem van Pierre Aspeslag) schrijft zes dagen in de week elke ochtend van negen tot half een. Daarna is hij de rest van de dag vrij. Het is leuk om te zien dat de mooie boekenkast echt zijn trots is. Een brede glimlach siert zijn gezicht als ik hem ernaar vraag. ‘Dat zijn inderdaad alle boeken die ik tot nu toe geschreven heb en de verschillende drukken die verschenen zijn. Ik werk nu aan nummer drieëndertig.’

Ideeën komen vanzelf
De auteur schrijft sinds 2001 twee Van In-boeken per jaar en maakt zich niet druk om een mogelijk gebrek aan inspiratie. Pieter Aspe is geen man voor een lange termijnplanning. Zijn ideeën komen vanzelf als hij eenmaal gaat zitten. ‘Ik heb altijd de keuze uit meerdere ideeën. Die zijn nog niet helemaal omlijnd, maar worden gaandeweg het schrijven duidelijker. Zoals bij het boek waar ik nu aan schrijf; ik heb een beeld in mijn hoofd van een man die vroeger heel conservatief was en nu heel progressief is geworden en een andere man die precies het omgekeerde is. Een van de dochters van deze twee vaders wordt verkracht in een groepsverkrachting. De link met Van In wordt gelegd doordat een van de mannen een oude jeugdvriend van hem is. Dat is de richting waar ik nu mee werk. Ik zie wel hoe het afloopt, dat zal ook voor mij verrassend zijn.’

In zijn voorlaatste boek Min1 speelt de economische crisis en de gevolgen hiervan in Griekenland een rol. Het is meer toeval dan een bewuste keuze dat Aspe dit actuele onderwerp in het boek heeft verwerkt. ‘Ik vind het erg leuk dat het zo actueel is, dat weet je van te voren nooit. Maar ik wilde al jaren iets schrijven over de Bilderberggroep en wist lange tijd niet hoe ik dit zou aanpakken. De combinatie met Griekenland en de economische crisis is een erg mooie geworden.’

Aspe denkt niet verder vooruit dan het boek dat hij nu aan het schrijven is, de werkwijze die hij gebruikt werkt altijd. ‘Ik heb wel de suggestie van een lezer gekregen om een volgend boek te linken aan de eerste wereldoorlog omdat dit volgend jaar honderd jaar geleden is gebeurd en de herdenking hiervan een groot evenement zal worden in Vlaanderen. Het is voor het eerst dat ik erover denk om iets met een suggestie te doen, normaalgesproken denk ik hier niet eens over na. Deze keer zeg ik: wie weet!’

De vertrouwdheid van Van In
Het werken met telkens dezelfde karakters heeft volgens Aspe zowel voor- als nadelen. Het grote voordeel vindt Aspe dat hij de karakters al kent en hij dus vertrouwd is met over wie hij schrijft. De schrijver krijgt wel regelmatig kritiek op het feit dat zijn karakters niet evolueren, maar hij is daar stellig over: ‘Ik kan een karakter toch niet in elk boek verder laten ontwikkelen? Dan verandert een persoon veel te veel en heb je dertig boeken later een totaal andere hoofdpersoon. Daarbij veranderen de meeste mensen na hun dertigste niet veel meer dus zou het gek zijn als mijn personages dat wel doen.’

Aspe heeft nog nooit overwogen om Van In een zaak niet te laten oplossen. ‘Een open einde of een zaak die doorloopt in de volgende boeken; dat is de lezer toch bedriegen? Het is de kracht van fictie dat Van In er altijd in slaagt om een zaak op te lossen. Dat hoeft niet altijd even mooi, maar de hoofdverdachte moet wat mij betreft altijd gepakt worden.’

Aspe denkt ook dat dit de reden is dat zijn boeken zo goed blijven verkopen: ‘Ik ben betrouwbaar, mensen weten wat ze kunnen verwachten als ze een Aspe kopen. Het is voor mij redelijk comfortabel om niet te veranderen, om hetzelfde te blijven schrijven. Ik zou echt niet weten wat ik anders zou schrijven dan misdaadromans.’

Langlopende serie
Toen Aspe in 1996 debuteerde met Het vierkant van de wraak was hij helemaal niet van plan om een tweede boek te schrijven, laat staan een serie van meer dan dertig delen. Pas toen de uitgever vroeg om een volgend boek is hij erover gaan denken om dezelfde personages opnieuw te gebruiken. Ook daaruit kun je zien dat de auteur zoveel delen niet van te voren ingepland had: ‘Van In is nu pas halverwege de veertig, dat gaat een stuk minder snel dan bij mij. Hij mag ook niet zo oud worden als ik, dan kan hij veel minder. Nu gaat Van In nog naar het buitenland en is hij betrokken bij wat actie. Dat kan niet als hij zestig wordt. Daarnaast wordt Hannelore dan ook te oud, dat past niet. Vanochtend heb ik voor het eerst iets onthuld over de leeftijd van hun dochtertje, ik heb geschreven dat ze negen jaar is. Hiermee geef ik de ouders ook een leeftijd.’

Hoeveel boeken Aspe in totaal gaat schrijven, blijft met de loop der jaren veranderen. ‘Eerst zei ik tien en toen het elfde verscheen, zei ik twintig. Daarna ging het naar dertig en nu zeg ik veertig. Dan heb ik er nu nog acht te gaan en ben ik vierenzestig als ik zo ver ben. Ik denk dat ik na veertig niet meer zal zeggen, vijftig.’

Hoge boekenprijzen
Pieter Aspe maakt zich wel zorgen om hoe nieuwe auteurs bekendheid kunnen krijgen. ‘Ik heb geluk gehad en nu grote naamsbekendheid, maar ik vraag me wel eens af: hoe valt een nieuwe auteur op? Vraag mensen om drie bekende auteurs en ze zullen er drie opnoemen, maar een vierde zal al moeilijk zijn.’ Aspe weet ook niet wat nieuwe auteurs kunnen doen om wel op te vallen. ‘Ik heb wat collega’s die Facebook gebruiken maar ik heb niet het idee dat dat echt wat oplevert. Wereldwijde bestsellers liggen voor rond de 15 euro in de boekhandel, ik zag zelfs alle drie delen van mevrouw James liggen voor nog geen dertig euro. Voor dat geld heb je een Aspe en drie hoofdstukken, want de boekenprijzen liggen hier op 21,95 euro. Dit vind ik persoonlijk echt te duur, ze waren beter onder de twintig euro gebleven. Maar als je het dan vergelijkt met de prijs van een concert, valt het toch wel mee. En een boek geeft meer uren vermaak en je kunt het zelfs nog tweedehands verkopen. Toch denk ik dat de prijs wel echt invloed heeft op welk boek mensen kopen, je kunt je geld tenslotte maar een keer uitgeven. Ik heb nog geluk, ik heb veel lezers die alleen Aspe lezen en vrijwel geen andere boeken.’

De gemiddelde oplage van een Aspe-boek is 50.000. Een paar jaar geleden was dat zo’n 60.000 stuks per boek, wat ondanks de indrukwekkende aantallen toch een flinke daling betekent. Aspe vertelt dat zijn boeken minder te lijden hebben onder de algemene trend van dalende verkopen dan veel andere. Het grootste deel van zijn boeken wordt in België verkocht, de Nederlandse verkopen nemen slechts zo’n tien procent in beslag van het totaal. Dit is iets wat Aspe erg jammer vindt. ‘De televisieserie Aspe werd goed bekeken in Nederland, maar de boeken verkopen er niet beter door. Hetzelfde geldt hier gek genoeg ook voor Baantjer. De televisieserie werd goed bekeken in Vlaanderen maar de Baantjer-boeken verkopen hier niet goed. Ik weet niet waarom het anders is, maar het is wel zo.’

Duvel
Pieter Aspe drinkt geen Duvel als ik hem interview, maar een glas rode wijn. ‘Mensen vinden dat ik zonder Duvel geen Aspe ben, dat is het beeld dat men van mij heeft. Toch valt het wel mee hoeveel Duvel Van In drinkt hoor, ik heb ooit een journalist eens laten tellen hoeveel Duvels er in een boek voorkwamen en dat bleken er 22 te zijn. Dat aantal viel dus behoorlijk mee omdat de zaak toch ruim een week duurde.’ Aspe heeft zeker geen contractuele afspraken gemaakt met de brouwerij van Duvel om het bier zo vaak mogelijk te noemen. Het is gewoon de keuze van de schrijver geweest om Van In Duvel te laten drinken. Dat Van In ooit een ander bier zou gaan drinken of een glas wijn is helemaal niet ondenkbaar. ‘Ik zou het heel erg leuk vinden als een brouwerij mij zou benaderen om Van In te laten overschakelen op een ander drankje. Ik heb dat zelfs al eens geprobeerd… Maar schrijvers zijn geen zangers, iemand die veel op televisie komt is veel interessanter voor een reclamecampagne dan een karakter in een boek.’

Pieter Aspe kan naar eigen zeggen gewoon over straat lopen zonder te worden aangeklampt door fans, ondanks de miljoenen boeken die al verkocht zijn en het feit dat een televisieserie zijn naam draagt. ‘Schrijvers zijn geen acteurs, die worden niet snel als idool gezien. Loop ik over straat met Herbert Flack, de acteur die Van In speelt in de televisieserie, dan houdt de aandacht niet op!’

Zestig worden
Aspe had niet durven dromen dat hij op zijn zestigste zoveel boeken zou hebben verkocht. ‘Ik heb altijd gehoopt dat ik kon leven van het schrijven. Maar zulke aantallen als deze zijn nog nooit vertoond in Vlaanderen!’

De schrijver was zelf een fervent lezer, hetgeen hem dreef tot zijn ambitie om ook een boek te schrijven. Op zijn twintigste probeerde hij voor het eerst een boek te schrijven. Op zijn dertigste probeerde hij het voor de tweede keer en op zijn veertigste voor de laatste keer. Die laatste keer vond hij meteen een uitgever. ‘Na mij zijn er zeker vijftig Vlaamse misdaadauteurs op het toneel verschenen. Veel van hen denken dat het hen ook wel zal lukken om zoveel boeken te verkopen, maar de markt is gewoon te klein. Als ik morgen ermee stop, wil dat niet zeggen dat al mijn lezers overstappen naar een andere auteur. Je weet het gewoon niet.’

Voor de toekomst heeft hij geen bijzondere wensen. Er is sprake van een mogelijke bioscoopfilm over Van In, wat hij erg leuk zou vinden. Behalve de Van In-boeken heeft Pieter Aspe enkele novellen geschreven en twee jeugdboeken. Hij vindt het erg leuk om dit te doen maar het schrijven van een novelle vergt voor hem evenveel inspanning als een heel boek. Daarom doet hij dit slechts af en toe, en uitsluitend als hem een mooi voorstel wordt gedaan.

‘Een ding doe ik misschien nog wel eens, gewoon omdat ik het leuk vind, en dat is een vulgaire pornoversie van Van In schrijven. Maar dan wel dat het er zo over gaat dat het lachwekkend wordt. Een andere serie, een ander genre, dat pikt de lezer niet. Met die novellen is dat anders, dan zien de lezers dat het iets anders is. De trouwe lezer kun je echt ontgoochelen door iets totaal anders te doen en dat zou ik niet willen. De meest gestelde vragen bij signeersessies zijn: wanneer komt het volgende boek en je gaat toch niet stoppen? Ik heb in elk geval beslist dat mijn personage nooit zal sterven; veel schrijvers doen dat aan het einde van een serie. Ik niet. Hij zal niet scheiden en niet doodgaan. Van In blijft altijd bestaan.’