Recensie: Algemene wijsheden blijven steken in details

Shubhangi Swarup is schrijver, journalist en onderwijzer. Haar debuutroman Breuklijnen van begeerte, werd kort na de publicatie een bestseller in India. Ze ontving de Charles Pick Fellowship voor creatief schrijven aan de Universiteit van East Anglia en heeft ook prijzen gewonnen voor haar feature writing over gendergevoeligheid.

Recensie: Een onoverbrugbare afstand **

Door Anne Oerlemans

Shubhangi Swarup is schrijver, journalist en onderwijzer en haar debuutroman Breuklijnen van begeerte werd kort na verschijning een bestseller in India. De roman verscheen bij Hollands Diep in vertaling door Anne Jongeling. Swarup won verschillende prijzen voor haar schrijven over gendergevoeligheid en ontving de Charles Pick Fellowship voor creatief schrijven aan de Universiteit van East Anglica.

'De muze van deze roman is onze pretentieloze planeet, een wezen dat meer schoonheid, magie en veerkracht heeft dan deze menselijke geest kan bevatten.'

Breuklijnen van begeerte brengt veel verschillende verhalen en personages samen, van een wanhopige moeder die haar in de steek gelaten zoon probeert te bevrijden uit de gevangenis tot een Yeti die menselijk gezelschap zoekt. Van tachtigjarige geliefden tot de geest van een verdampte oceaan en een schildpad die zonder problemen verandert in een boot en daarna in een vrouw, waar het verhaal haar maar brengt.

De relatie van de mens met de aarde, het mystieke en de kracht van de natuur lijken het uitgangspunt te zijn van wat Swarup wil vertellen. Eilanden, breuklijnen, valleien en sneeuwvlakten vormen de basis van de roman waarin heden en verleden ondoorgrondelijk door elkaar lopen.

'De kloof tussen de generaties werd een golf tussen mensen die verschillende plattegronden bewoonden.'

'Als de evolutie van het leven werd geleid door overleving, dan werd de verschuiving van de continenten geleid door een verbeeldingskracht die het begrip van elke levensvorm te boven ging.'

Vol van dit soort wijsheden en metaforen staat het taalgebruik van de auteur en tegelijk wordt keer op keer benadrukt dat de mens nooit in staat zal zijn de natuurkrachten, de geesten en de wereld volledig te begrijpen. De achterliggende gedachten in Breuklijnen van begeerte zijn ontzettend poëtisch van aard; het inzicht in de mensheid, de heilige relatie tussen de mensheid en de natuur, maar ook die met het hiernamaals en de generaties voor ons, de filosofische wijsheden over en de mystieke visie op het leven.

Het taalgebruik van Swarup is echter heel veel minder poëtisch en is op veel plekken zelfs relatief simpel. Hierdoor ontstaat er een enorme stijlbreuk tussen de overkoepelende ideeën en de beschrijving daarvan. Alle ontwikkelingen en personages worden heel feitelijk beschreven waardoor ieder gevoel of inzicht in de binnenwereld van de voorgestelde personages ontbreekt. Daardoor blijft geen van de personages hangen of laat een van de verhalen echt een grote indruk achter.

'Een man en een vrouw die elkaar gelijken zijn, dat was op deze lengtegraad en breedtegraad ongekend. Hun leven op de breuklijnen van begeerte en wijsbegeerte was een fenomeen in de orde van barende walvissen op Antarctica of parende witte olifanten in Zuid-Azië.'

De plot springt van de hak op de tak en is door alle sprongen in tijd en gedachten lastig te volgen. De afstandelijke schrijfstijl vergroot deze verstoringen in de begrijpelijkheid van de plot. Swarup heeft duidelijk veel research gedaan naar de plekken waarover zij schrijft en de verhalen en geschiedenissen die zich daar afspelen of daarmee samenhangen, maar het is onmogelijk om haar verhaal na te vertellen of zelfs maar te duiden.

'Mettertijd zal alles verdwijnen. De eilanden, hun beschavingen, het koraal, de oceaan. Alleen de stilte zal overblijven.'

De algemene wijsheden blijven steken in details die weinig samenhang lijken te hebben, al doet de auteur haar best om het geheel tegen het eind van haar verhaal rond te maken en daarmee het geheel af te sluiten. De laatste pagina’s van het boek zijn daarmee een enorme opluchting, je hebt het gevoel als lezer te ontsnappen uit een ondoorgrondelijk en onbegrijpelijk labyrint van moeizame verhalen en personages.